به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مستنصر قلی‌نژاد به کاوش‌های انجام شده در سال‌های 86، 87 و 91 و شناسایی و کشف آثاری از مسجد کهن قائن اشاره کرد و گفت: آثار شناسایی شده شهرستان قائن به سه دسته آثار پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تقسیم می‌شوند که با بررسی نقشه شبکه‌بندی شده پژوهشکده، منابع تاریخی موجود و محل آثار باستانی شناسایی شده به نمایی کلی از منطقه دست یافتیم و امکان وجود آثار تاریخی در مکان‌های مختلف منطقه را بررسی کردیم.

او با اشاره به گزارش افراد محلی در این عملیات میدانی بیان کرد: نمونه‌برداری‌ها بیشتر تصادفی و گزینشی و کدگذاری‌ها نیز براساس شیوه مصوبه پژوهشکده انجام شد.

وی درباره‌ی آثار مربوط به دوره پیش از تاریخ نیز گفت: یکسری محوطه‌های ابزار سنگی شناسایی شد که تراکنش ابزار سنگی روی آنها زیاد بود و در واقع می‌توان آنها را تا دوران پارینه‌سنگی تاریخ‌گذاری کرد.

 85 درصد آثار شناسایی شده در قائن متعلق به دوره اسلامی است

قلی‌نژاد اضافه کرد: آثار مربوط به دوره تاریخی حدود سه درصد، دوره پیش از تاریخ پنج درصد، آثار طبیعی هفت درصد و آثار دوره اسلامی 85 درصد، از مجموعه‌ی آثار را به خود اختصاص داده‌اند.

او همچنین به محوطه «سرتخته بازار» به عنوان یکی از محوطه‌های مهم غرب قائن اشاره کرد و گفت: این محوطه کاربری کشاورزی دارد و در اثر شخم‌زدن بخشی بقایایی از آثار را می‌توان روی سطح زمین مشاهده کرد.

ردپای تاریخ در غارهای خراسان جنوبی

این باستان‌شناس با بیان این که به جز دو مورد همه غارهای خراسان جنوبی در دوران اسلامی مورد استفاده قرار گرفته و آثاری در داخل غارها وجود دارد، گفت: غار «خونیک» یکی از دو غار متعلق به دوره پیش از تاریخ است که از آنها ابزار سنگی به دست آمده‌اند. در بقیه غارها نیز آثاری مانند سفال و سنگ‌چین پیدا شده، این در حالی است که به جز کمی نور در دهانه غار، در عمق غار تاریکی مطلق وجود دارد.

او بر لزوم ثبت و تعیین حریم و حفاظت جدی برخی از محوطه‌ها مثل بازار و اراضی شهر قدیم قائن تاکید کرد و هشدار داد: با وجود ثبت ملی محوطه شهر قدیم قائن و انجام سه فصل کاوش هنوز شاهد انجام برنامه‌های راه‌سازی و جاده‌سازی در این منطقه هستیم، این در حالی است که آثاری در سطح منطقه وجود دارد و بیم آن است که با کوچکترین دخالت به آنها آسیب برسد.

قلی‌نژاد همچنین ادامه داد: در مناطق غربی شهرستان یک مجموعه آسیاب شناسایی شد که از سمت شمال غرب  به سمت جنوب شرق کوه ها کشیده شده، همچنین 4 حوض انبار در محوطه های استقراری امروزی بود و 3 بند شناسایی شد که یکی از آنها متروک شده و دو مورد دیگر هنوز استفاده می شود.
وی از معادن و کارگاه‌ها و کوره‌ها به عنوان دیگر آثار شناسایی شده، نام برد و افزود: معدن‌ها بیشتر مس است و به جز یک مورد، بقیه همگی مورد استفاده مجدد  قرار گرفته و هم اکنون در حال استخراج هستند.

او بابیان این‌که بناهای قرار گرفته در این بخش در سه دسته خانه‌ها، آرامگاه‌ها و بناهای مذهبی طبقه‌بندی می‌شدند که پلان رایج کل کشور مانند حیاط مرکزی و ایوان در آنها وجود داشت، بیان کرد: بیشترین آثار شناسایی شده این بررسی در مناطق کوهپایه‌ای بودند و بیشترین محوطه‌ها در دشت‌ها قرار دارند که مناطق دشت در شمال شرق و مرکز بیشتر آثار دوره اولیه و میانه اسلامی را در خود جای داده بودند.

قلی‌نژاد از علل شکل‌گیری این استقرارها را دسترسی به آب، زمین‌های حاصلخیرتر کشاورزی، مراتع و مواد معدنی و طبیعی دانست و گفت: اشیای مفرغی به دست آمده شباهت زیادی به اشیا منطقه ترکمنستان و منطقه شرقی قائن دارد که نشان‌دهنده نوعی ارتباط فرهنگی با مناطق همجوار و مناطق شمال شرق ایران در آن دوران است.

به گفته این باستان‌شناس؛ از جمله راه‌های ارتباطی که از گذشته در این منطقه وجود داشته‌اند می‌توان به راه شرق و غرب که قاین را به افغانستان و هرات متصل می‌کند و همچنین مسیری که قاین را به مناطق مرکزی کشور متصل می‌کند، اشاره کرد، همچنین سومین راه نیز مسیر شمالی – جنوبی است که امروزه بخشی از راه بیرجند مشهد است.

انتهای پیام