كتاب، يكي از حلقه حلقه‌هاي رسانه‌اي است كه در اختيار داريم و شايد در آينده سهم اندكي در دانايي ما داشته باشد. عليرضا محمدعلي ساماني ـ معاون كتاب دفتر انتشارات كمك آموزشي وزارت آموزش و پرورش ـ ديروز در ميزگردي با عنوان يادهاي مطالعاتي كودكان و نوجوانان، با بيان اين مطلب، افزود: اگرچه كتاب هنوز ارزان‌ترين و در دسترس‌ترين منبع اطلاعاتي است و خيلي‌ها آن را ترك نكرده‌اند؛ اما رسانه‌هاي جديد در راهند و حجم وسيع اطلاعات را در ا ختيار بچه‌ها قرار مي‌دهند. وي گفت: ساعت‌هاي زيادي از اوقات بچه‌ها، در كنار كامپيوتر و تلويزيون صرف مي شود. خيلي از آنها با كتاب انس چنداني ندارند؛ اما صدا و سيماي ما افتخار مي‌كند كه همچنان در جلب مخاطب حرف اول را مي‌زند. ساماني گفت: اگر ما اصرار داشته باشيم همه اطلاعات بچه‌ها از طريق كتاب منتقل شود، در واقع توسعه‌ي دانايي آنها را با مشكل مواجه كرده‌ايم. حسين اسكندري ـ استاد دانشگاه ـ از ديگر مسؤولان اين ميزگرد كه در مركز آفرينش‌هاي فرهنگي و هنري كانون پرورش كودكان و نوجوانان برگزار شده بود نيز ضمن تاييد سخنان ساماني گفت: كتاب در يك زمان بديلي نخواهد يافت. بازار كتاب، كسادناشدني است. البته تعداد كتابهاي عميق و تاثيرگذار كه ارتباط مستقيم با زندگي بچه‌ها داشته باشند، كم شده است. وي گفت: امروز بچه‌ها اختصاصي‌تر به كتاب روي مي‌آورند. يعني امروز شاهد گزينشي شدن كتابخواني بچه‌ها هستيم. بچه‌ها بسياري از مفاهيمي را كه از طريق رسانه‌هاي ديگر درك نمي‌كنند، در ميان كتاب‌ها مي‌يابند. اين استاد دانشگاه گفت: مشكل ما اين است كه خيلي از كتاب‌ها مخاطب ندارند و اصلا به نيازهاي مخاطبان پاسخ نمي‌دهند. وي با تقسيم مخاطبان به دو گروه قبل از نوشتن و بعد از نوشتن، گفت: بعضي از كتابها اصلا مخاطب پيدا نمي‌كنند؛ چون به هيچ يك از نيازهاي مخاطبان پاسخ نمي‌دهند. اسكندري عشق، هويت و ارتباط را از جمله مقولاتي دانست كه جوانان نيازمند داشتن آن هستند و در كتابها كمتر محل اعتبار قرار گرفته‌اند. وي گفت: ما در بحران هويت به سر مي‌بريم و كتابها مي‌توانند اين بحران را پاسخ دهند. اينترنت اگر چه حجم وسيعي از اطلاعات را در اختيار مخاطب قرار مي‌دهد، اما هويتي ايجاد نمي‌كند. هنوز جوان ما مشكل ارتباطي با دوستان و جنس مخالف خود دارد؛ ولي هيچ اثر جدي كه بتواند به اين مشكل او پاسخ دهد نوشته نشده است. وي افزود: عشق، از جمله پديده‌هايي است كه درجامعه ما به شدت مورد كم لطفي قرار گرفته و مي‌گيرد. پرداخت ما به اين مقوله آنقدر غلوآميز است كه در ترسيم آن گاه به انحطاط مي‌افتيم و گاه آن چنان اين مقوله را آسماني و دست نيافتني مي‌كنند كه براي مخاب نوجوان قابل فهم و درك نيست. وي همچنين با تاكيد بر اينكه بچه‌ها بايد اين مقولات را بدانند، بپرسند و بشناسند، گفت: بچه‌هاي ما ساده نيستند كه هر كتابي را كه با جلد خوب به آنها عرضه مي‌شود، مورد مطالعه قرار هند. دكتر علي‌اكبر شعاري‌نژاد ـ عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي ـ نيز در اين ميزگرد گفت: دو مهارت خوب ديدن و خوب شنيدن بچه‌هاي ما روز به روز در حال كاهش يافتن است و همين مساله تنزل قدرت انديشه آنان را سبب شده است كه خوب انديشيدن، مستلزم خوب ديدن و خوب شنيدن است. وي افزود: ما در دنياي پرنظريه‌ي بي‌نظريه زندگي مي‌كنيم؛ چون اجتماعات فكري عمدتا همديگر را قبول ندارند. شعاري‌نژاد با تقسيم كودكان و نوجوانان به دو گروه سمبليك و واقعي، گفت: مخاطب نوشته‌هاي ما غالبا كودك و نوجوان سمبليك است؛ نه واقعي. در حالي كه ما بايد براي مخاطب واقعي بنويسيم و نيازهاي او را پاسخ دهيم. وي گفت: در دنياي امروز يك محور بيشتر به نام محور زندگي سالم وجود ندارد. هر انساني زباني دارد و هر زباني، زباني مي‌طلبد و هر زباني منطق خاص خود را مي‌خواهد. ما در شرايطي زندگي مي‌كنيم كه قاطعيت و مطلقيتي وجود ندارد. بچه‌ها آنچه را موظفند بشنوند كه به زبان آنان گفته شده باشد. اين است كه درصدد هستيم دنياي فضل و كمالات را به بچه‌ها منتقل كنيم. در صورتي كه اگر ما زبان آنان را بياموزيم، كلمات و مفاهيمي را به كار خواهيم برد كه براي آنان قابل فهم باشد. متاسفانه ما تصور مي‌كنيم به صرف مصور كردن كتابها مي‌توانيم بچه‌ها را به خواندن و فهميدن ترغيب كنيم در صورتي كه تصوير شرط لازم است؛ ولي كافي نيست. اگر بچه‌ها از كتابها مي‌ترسند، از آنها فاصله مي‌گيرند، به اين خاطر است كه كتابهاي ما عمدتا نيازهاي آنان را برآورده نمي‌كند. در اين ميزگرد كه روز پنج شنبه برگزار شده بود، علي اصغر سيدآبادي ـ دبير انجمن نويسندگان كودك و نوجوان ـ و سيد علي كاشفي خوانساري ـ از نويسندگان ـ نيز به ترسيم ديدگاههاي خود پيرامون نيازهاي مطالعاتي كودك و نوجوان پرداختند. انتهاي پيام