از اسفندماه ۹۸ که با اعلام رسمی مسئولان، شیوع ویروس کرونا در کشور تایید شد تا به امروز قله‌های متعدد بیماری را پشت سر گذاشته و اکنون در پنجمین زبانه آتشش قرار گرفته‌ایم که هنوز به بلندای خودش نرسیده است و البته که بیم موج‌های ششم و هفتم ما را تهدید می‌کند.

از آن روزهای اولیه، از روزهایی که با یک بیماری ناشناخته روبه‌رو بودیم، نحوه تشخیصش وجود نداشت، داروهایش معلوم نبود و همه سردرگم شده بودیم تا الان که واکسنش کشف شده و پروتکل‌های مختلف درمان برایش نوشته شده است، گروه‌های مختلف پزشکان بودند که تلاش کردند تا از کلاف سردرگم‌مان خارج شویم.

عده‌ای از پزشکان شب گذشته در اتاقی در کلاب هاوس گرد هم آمدند تا از خاطرات ۱۸ ماه اخیرشان و کرونا بگویند؛ اتاقی که قرار است شاد پیش برود اما تلخی کرونا آنقدر عمق دارد که لبخند روی لب‌شان را به سرعت محو می‌کند. پزشکان مشهدی خاطرات‌شان را روایت می‌کنند:

مسعود شهابیان که متخصص طب اورژانس است از پیش‌بینی این روزهای بسیار تلخ می‌گوید. پیش‌بینی‌هایی که به وقوع پیوسته است و عنوان می‌کند: در بد سونامی‌ای گیر کرده‌ایم. روز پزشک امسال خیلی تلخ است و این تلخی زمانی که با همکاران مربوط به بخش‌های کرونا صحبت می‌کنیم بسیار بیشتر است. تلخیِ تعداد بسیار زیاد بیماران و امکاناتی که ناکافی است و از طرف دیگر رنج سنی بیماران هم بر این تلخی افزوده است. در موج‌های قبلی کرونا غالبا با افرادی که سن‌های بالای ۶۰-۷۰ سال داشتند سر و کار داشتیم، اما در موج پنجم فعلی بیماران سن‌هایی بین ۳۰ الی ۵۰ سال دارند و این‌ها افراد فعال جامعه هستند که بستری این افراد در ICU برای ما بسیار تلخ است. 

همکار دیگرش از اشک‌های شبانه‌اش برای بیماران روایت می‌کند، از خستگی‌های روحی پزشکان. فریبا غروی بیان می‌کند: کرونا باعث شد تا رابطه بین پزشکان و بیماران عمیق‌تر شود و حتی پس از مراجعه‌های حضوری از طریق پیامک هم بررسی وضعیت بیمار ادامه داشته باشد. در گذشته شاید بیماری به درمانگاه یا مطب مراجعه می‌کرد و پس از ویزیت دیگر ارتباطش با پزشک قطع می‌شد یا نهایتا چند مراجعه کوتاه دیگر به پزشک می‌داشت اما کرونا شرایطی دارد که پزشکان و بیماران به طور پیوسته با هم در ارتباط هستند تا وضعیت بیمار چک شود و حتی پس از بهبودی هم لازم است تا با پزشک مشورت شود. این حس مثبتی که در این بین ایجاد شده اتفاق مثبتی است که تاکنون وجود نداشت اما از طرف دیگر پس از شکل‌گیری این ارتباطات، بیمارانی هم هستند که فوت می‌شوند یا بخاطر کمبود امکانات نمی‌توان خدمات مطلوبی به آن‌ها ارائه داد و این مسائل زجرآورتر می‌شود؛ مثلا یکی از بیمارانم فرد مسنی بود که نتوانسته بود سِرُم پیدا کند و درخواست کرده بودم که چنانچه قادر به تهیه سرم نشده بود با من تماس بگیرد و این فرد پس از یک روز جستجوی کامل به من پیام داد که سرم را پیدا نکرده و من با خودم فکر کردم که ایشان جای پدرم است و چرا چنین فردی که کسی را هم ندارد و مجبور است خودش داروهایش را تهیه کند باید برای تهیه یک سرم انقدر دچار رنج شود و به قدری تحت تاثیر قرار گرفتم که به محض رسیدن به منزل شروع به گریه کردن کردم. 

او فشارهای روحی این ماه‌ها را بیشتر از خستگی‌های جسمی می‌داند و متذکر می‌شود: بنابراین غصه‌های کادر درمان خیلی بیشتر از گذشته شده است و شاید در گذشته این رابطه عاطفی بین پزشک و بیمار زیاد شکل نمی‌گرفت. ذهن ما بیشتر درگیر شده و روح‌مان در حال خسته شدن است. خستگی روحی ما از جسم خیلی بیشتر است؛ چراکه پزشک‌ها بنا به شغل‌شان به شیفت‌ها و فعالیت‌های طولانی مدت عادت دارند و فشارهای جسمی را می‌توانند تحمل کنند ولی این روزها مشکلات روحی افزایش یافته‌اند. امیدوارم از تجربه این روزها بتوانیم برای آینده استفاده کنیم.

مجری برنامه تلاش می‌کند تا با دعوت از برخی پزشکان به خاطره گفتن فضای اتاق را تغییر دهد اما خاطرات هم لبخند چندانی بر لب حضار نمی‌آورد. خاطرات کرونا است و تنگی نفس و شلوغی بخش‌ها. در این بین که برخی خاطرات شاد هم مطرح می‌شوند، با واکنش‌های زیادی همراه نمی‌شود و یکی از پزشکان به مجری می‌گوید: فضای اتاق خیلی سنگین است.

فرزند یکی از پزشکان شهر با خاطره‌ای از اطرافیانش عنوان می‌کند: پزشک‌ها نسبت به خانواده خودشان انگار بی‌توجه هستند و اگر با حال خراب هم به یکی از اعضاء خانواده مراجعه کنم، می‌گوید چیز خاصی نیست ولی وقتی بیماری غریبه با همان علائم نزدشان می‌رود او را معاینه و برایش دارو می‌نویسند. غلامرضا زمانی که از پزشکان حاضر در اتاق است به این گفته واکنشی همراه با لبخند نشان می‌دهد و اظهار می‌کند: این مطلب شما برای خانواده من هم آشنا آمد ولی دلیل آن کم توجهی به اعضاء خانواده یا تفاوت قائل شدن بین خانواده و بیماران دیگر نیست بلکه یکی از مهمترین مسائل در طبابت شرح حال بیمار است. زمانی که بیماری به‌جز خانواده به ما مراجعه می‌کند شاید در چند دقیقه کوتاه که با او گفت‌وگو داریم نتوانیم شرح کاملی از وی دریافت کنیم و از طرف دیگر خود بیمار هم نمی‌تواند تمام حالات و اتفاقاتی که برایش افتاده را در مدت زمان اندک شرح دهد و ممکن است برخی نکات را فراموش کند. همچنین بسیاری از مسائل نظیر ارجاع به آزمایشگاه‌های مختلف و دریافت نتیجه هم وجود دارد ولی زمانی که بیمار از خانواده‌ خود ما است، شرح حال او را کامل می‌دانیم و اگر علامت خاصی را دارید می‌دانیم که برای برخی بیماری‌ها نیست و به چه دلیل این علامت یا حال بد اتفاق افتاده است. 

پس از این چند دقیقه کوتاه مجددا فضای اتاق غم‌آلود می‌شود. مجید سزاوار با انتقاد از کم توجهی به آزمایشگاه‌ها در روند درمان کرونا اظهار می‌کند: یکی از دلایل وضعیت سیاه فعلی کرونایی عدم استفاده از پتانسیل‌های بالقوه آزمایشگاه‌ها است. بخشنامه‌های غیر منطقی و غیر علمی باعث شده تا پتانسیل آزمایشگاه‌های کشور در زمینه پیشگیری، تشخیص و بیماریابی کرونا مغفول بماند. 

مجری برنامه می‌گوید پزشکان به بحث‌های جدی علاقه بیشتری دارند. در حاشیه این گفت‌وگوها پروفسور علی رنجبر، پزشک سرشناس ایرانی ساکن در آلمان دقایقی درباره کرونا می‌گوید: «کرونا یک اتفاقی بود تا ارزش و فداکاری‌هایی که پزشکان، پرستاران، کادر درمان و .. در بخش‌های پژوهش، آموزش، درمان و .. به صورت شبانه روزی انجام می‌دهند، بهتر نشان داده شود.». او از روزهای اولیه شیوع ویروس کرونا یاد می‌کند که همه چیز آن ناشناخته بود و درمان‌های مشخصی هم برایش وجود نداشت و هرکس براساس مقالات مختلف و تحلیل‌ها روشی را برای درمان پیش می‌گرفت. روزهایی که همه شوکه و سردرگم شده بودند و فرصتی برای راستی‌آزمایی روش‌ها وجود نداشت؛ چراکه ویروس چنین فرصتی را در اختیار افراد قرار نمی‌داد. از روزهایی که گفته می‌شد داروهای گران قیمت برخی بیماری‌ها مانند HIV، هپاتیت C، مالاریا و ... برای کرونا موثر است.

به اعتقاد پروفسور رنجبر آنچه که باعث شد در زمینه مقابله با کرونا پیشرفت به‌وجود بیاید، از سردرگمی‌ها خارج و در مسیر درستی قرار بگیریم، هم‌افزایی بین گروه‌های مختلف علمی و پزشکی بود. او ادامه می‌دهد: شاید نخستین بار بود که در این تجربه سی و اندی ساله و فعالیت‌های پزشکی‌ام مشاهده کردم که خیلی از گروه‌های پزشکی نظیر متخصصان ژنتیک، ویروس‌شناس‌ها، پزشکان کودک، متخصصان ریه، متخصصان عفونی، آی‌سی‌یو و... در کنار هم جمع شدند و کار را پیش بردند. هیچ‌وقت چنین تجربه‌ای را پیش از این ندیده بودم. خاطرات بد کووید هم مربوط به زمانی بود که بیماران از دست می‌رفتند و خاطرات خوشش به وقتی تعلق داشت که بیماران با حال وخیم می‌آمدند اما مداوا می‌شدند و خانواده‌شان را در آغوش می‌گرفتند. این رفت و آمدها در جلوی چشم ما باعث شد تا ارزش زندگی را بیشتر بدانیم و متوجه جایگاه خود بشویم که به‌عنوان پزشک، پژوهشگر یا ... چه جایگاه و وظیفه‌ای برعهده داریم، چطور باید بیندیشیم، چطور ببینیم و مثلا ویروس‌ها را به‌عنوان یک چیز کوچک، ساده و پَست ننگریم و درک کنیم که تمام جهان هستی و موجودات اطراف ما  از یک هوشمندی بهره‌مند هستند.

او اظهار می‌کند: اگر به تاریخچه این ویروس نگاه کنیم می‌بینیم که از ۶۰ سال پیش تا امروز چگونه هر بار به شکل‌های مختلف از سارس تا کرونا ظاهر شده و هر بار تکامل بهتری یافته، سیستم ایمنی بدن ما را بیشتر شناخته و ژنوم و ژنتیک ما را بیشتر اسکن کرده است و امروز می‌تواند نه‌تنها از سیستم ایمنی ما فرار کند بلکه آنقدر آن را تحریک کند که سیستم ایمنی ما از شدت عصبانیت به خود بدن و ارگان‌های ما آسیب رساند. جهان هستی زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند که در تعادل باشد مانند آنچه خداوند فرموده است و این تعادل در احترام گذاشتن ما به اطراف‌مان اتفاق خواهد افتاد. درک این اتفاقات شاید بتواند راهکاری به‌وجود آورد تا اشتباهات قبل و غرور بی‌جای خودمان در پزشکی و موجود برتر بودن را فراموش کرده و شاید واقعا در این جهان هستی دانش ما به حدی برسد که بدانیم که نمی‌دانیم.

کرونا تمام نشده و خستگی‌های کادر درمان هر روز بیشتر می‌شود. خستگی‌های مهمی که به آن‌ها اجازه نمی‌دهد حتی برای چند دقیقه، بدون دغدغه لبخند بزنند... .

انتهای پیام