دکتر روح‌الله اسلامی، شب گذشته در لایو اینستاگرامی در رابطه با قدرت‌گیری طالبان در افغانستان اظهار کرد: مانند بسیاری از اتفاقات سیاسی، قدرت‌گیری طالبان در افغانستان قابل پیش‌بینی به این شکل نبود. یعنی هیچ تحلیلگری پیش‌بینی نمی‌کرد بعد از خروج آمریکا از افغانستان طالبان بتواند به این سرعت تمام این کشور را به تصرف دربیاورد. نه از سوی مردم مقاوت خاصی صورت گرفت ونه از سوی ارتش کار خاصی انجام شد.

وی ادامه داد: حتی این تصرف سریع خود طالبان را در شوک فرو برد و در حال حاضر طالبان هیچ برنامه و نیرویی برای اداره کشور ندارد. بین سران طالبان نیز درگیری و اختلاف بر سر اداره قدرت وجود دارد.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به پیشرفت مدنی افغانستان در بیست سال گذشته بیان کرد: ما شاهد این هستیم که افغانستان اساسا از دوره‌ای که در آن همبستگی قومیتی و مذهبی وجود داشت، در بیست سال اخیر وارد یک دوره مدرن همراه با پارلمان پیشرفته و حضور زنان در مناسبات سیاسی و اجتماعی و بیشترین حد آزادی بیان و... می‌شود. یعنی افغانستان تبدیل به دولتی با یک قانون اساسی پیشرفته لیبرالیستی شد که کاملا رویه‌های سیاستگذارانه سکولاریستی داشت.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: دلیل این امر این بود که آمریکا تمام حمایت‌های جانبی را از افغانستان در تشکیل نهادها و... انجام می‌داد. باوجود تمام هزینه‌هایی که آمریکا در این راه متحمل شد، اما اتفاقی که افتاد و نتیجه آن این بود که دولتی مستقل و همه‌پذیر در افغانستان شکل نگرفت.

اسلامی گفت: به لحاظ اندیشه‌ای، کسانی مانند اشرف غنی و حامدکرزی که سر کار بودند، نتوانستند تاریخ ملی برای افغانستان بنویسند و نسبت آن‌ها با گذشته، ایران و دولت ملی مشخص شد. برای مثال یکی از معیارهای دولت مستقل داشتن مرزهای سرزمینی ثابت است ولی دولت افغانستان تا قبل از فروپاشی مرز بین افغانستان و پاکستان را به رسمیت نمی‌شناختند.

وی افزود: مسئله بعدی داشتن ملتی است که همه آن‌ها در برابر قانون برابر باشند. اما در افغانستان این گونه شد که حتی در قانون اساسی این کشور ۱۴ قومیت تعریف شد و در کارت‌های ملی هر فردی قومیت آن ذکر شد و تمام مناسبات دولتی را بر اساس قومیت تقسیم کردند. با وجود اینکه افغانستان ریشه‌های مشترکی با ایران از جمله زبان، دین و فرهنگ داشتند، اما سیاست‌های خصمانه‌ای را نسبت با ایران برقرار کردند و با این کار درصدد بودند که استقلال هویتی پیدا کنند.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: ولی در رویه‌های دولت‌سازی، سیاستمداران افغانستان از تمام مفاهیم ایرانی خود را خالی کردند و اینگونه برداشت کردند که با فارسی‌زدایی و قومیت‌گرایی می‌توانند دولت مدرنی را ایجاد کنند.

اسلامی درخصوص شکست مردم افغانستان در مقابله با طالبان اظهار کرد: علت اینکه مردم و ارتش افغانستان از طالبان شکست خوردند، این بود که نمی‌دانستند باید برای چه چیزی بجنگند. نمی‌دانستند باید برای دولت بجنگند یا مجاهدین و یا قومیت خودشان.

وی با بیان اینکه طالبان به لحاظ اندیشه سیاسی توانایی دولت سازی ندارد، تصریح کرد: دولت طالبان دولت بدوی و امارت‌محور و مناسب برای ۱۰۰۰ سال پیش است. باوجود اینکه هنوز برنامه‌های طالبان برای دولت‌سازی مشخص نیست، اما آن‌چیزی که مشخص است این است که طالبان نهادها و وزارتخانه‌های مختلف را خواهد گرفت و یک نفر را به عنوان امیرالمومنین تعیین می‌کند که رهبر معنوی آن‌ها خواهد بود. یک نفر را نیز به عنوان رئیس اجرایی مشخص خواهد کرد و سعی می‌کند تا حد امکان قانون اساسی ننویسند و مبتنی بر بیعت باشند و کشور را به صورت شورایی اداره کنند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به تجربه حدودا پنج ساله اداره کشور به دست طالبان در گذشته عنوان کرد: اما اتفاقی که در حال حاضر رخ داده است این است که جامعه با سوادتر و شهرها بزرگتر شده‌اند. بزرگترین ترس طالبان در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی و اینترنت است؛ چراکه هر خلاف حقوق بشری از جمله شلاق زدن، کشتار و ... را انجام دهند، فیلم آن به سرعت پخش خواهد شد. بنابراین طالبان همان طالبان است منتها در زیر سایه تکنولوژی و اینترنت قراردارند.

اسلامی مشکل دیگر طالبان را نیروی انسانی دانست و ادامه داد: در واقع طالبان نیروی انسانی که خواندن و نوشتن و توانایی اداره کردن را داشته باشند، ندارد. بنابراین ناچار هستند که از همان بدنه پیشین کشور استفاده کنند.

وی با اشاره به خروج گسترده نیروهای مفید از افغانستان، بیان کرد: اتفاق بدی که در حال رخ دادن هست، این است که بخش گسترده‌ای از نیروهای مفید افغانستان در حال فرار از کشور هستند. هرچه قدر افراد بروکرات، سیاستمدار و نخبه در افغانستان بمانند و مقاومت کنند، طالبان به عقب خواهد رفت. سران طالبان طعم پیروزی را چشیدند و حالا می‌توانند به مناصب بالای قدرتی دست پیدا کنند. این سران حاضر هستند که بدنه خود را به فروش برسانند. اگرنظام اداری افغانستان و جوانان و افرادی که مقاوم هستند ایستادگی کنند و از افغانستان خارج نشوند، طالبان عقب نشینی خواهد کرد.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: اگر افغانستان خالی از افراد مفید شود و همه فرار کنند و بترسند و دیگر بدنه اداری در افغانستان نباشد، طالبان در افغانستان تشکیل امارت خواهد داد. طالبان هیچ درکی از اقتصاد ندارند و افرادی بودند که در کوهستان‌ها زندگی می‌کردند.

اسلامی با بیان اینکه ۱۶درصد اقتصاد افغانستان وابسته به کشت و صادرات تریاک است، بیان کرد: کشت و صادرات گسترده تریاک حجم گسترده‌ مالی را برای اقتصاد این کشور رقم می‌زند. بنابراین طالبان این بخش از تامین اقتصاد افغانستان را از بین نخواهد برد و حتی میزان آن را کاهش نخواهد داد و تنها آن را به انحصار خود در خواهد آورد.

وی افزود: منبع دیگر تامین مالی طالبان مالیات‌های اسلامی خواهد بود که طالبان آن را از افراد عادی خواهد گرفت. منبع مالی دیگر طالبان اموال افرادی است که افغانستان را ترک کرده‌اند. بنابراین از این لحاظ مشکلی نخواهند داشت. برای کشورهای پیشرفته رشد کم اقتصادی و تورم معنا دارد، این مفاهیم برای طالبان معنایی ندارد. در حال حاضر بزرگترین مشکل طالبان دو چیز است. یکی حکومت‌مندی و اداره کشور و دیگری به رسمیت شناخته شدن توسط جهان و کشورهای دیگر.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در رابطه با مقاومتی که از سوی احمد مسعود در حال شکل گیری است، اظهار کرد: اصل مقاومت در افغانستان باید از سمت دولت مرکزی صورت می‌گرفت که انجام نشد. در رابطه با مقاومت پنجشیر و ائتلاف شمال باید گفت که دیگر دوران چپ‌گرایی و مقاومت‌های چریکی و قهرمان‌سازی تمام شده است و کارساز نخواهد بود.

وی ادامه داد: اما این را باید بیان کرد که حرکت احمد مسعود، حرکت هوشمندانه‌ای به نظر می‌آید. اگر تمام این نیرو به دنبال حرکت مقاومتی احمد مسعود، این حرکت را انجام دهند، طالبان به صورت مطلق و کامل قدرت را نخواهد گرفت.

انتهای پیام