حجت‌الاسلام علی بیرانوند، در گفت‌وگو با ایسنا، در شرح حدیث تشبیه، اظهار کرد: در حدیث تشبیه آمده است: «رسول اللّه(ص) : مَن أرادَ أن ینظُرَ إلی آدَمَ فی عِلمِهِ، وإلی نوحٍ فی فَهمِهِ، وإلی إبراهیمَ فی حِلمِهِ، وإلی یحیی بنِ زَکرِیا فی زُهدِهِ، وإلی موسَی بنِ عِمرانَ فی بَطشِهِ، فَلینظُر إلی عَلِی بنِ أبی طالِبٍ؛ پیامبر خدا(ص) : آنکه می‌خواهد به دانش آدم، فهم نوح، حلم ابراهیم، زهد یحیی بن زکریا و توانمندیِ موسی بن عمران بنگرد، باید به علی بن ابی طالب نگاه کند».

وی با اشاره به اینکه حدیث تشبیه یا حدیث اَشباه حدیثی از پیامبر اسلام(ص) که در آن امام علی(ع) در برخی فضائل به پیامبران(ع) تشبیه شده است، اضافه کرد: بر اساس این حدیث، فضائلی همچون علم آدم(ع)، تقوا و صلح‌جویی نوح(ع)، حلم ابراهیم(ع)، هیبت و زیرکی موسی(ع)، زهد داوود(ع) و عبادت عیسی(ع) برای امام علی(ع) ذکر شده است.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه این حدیث با عبارات گوناگون در منابع شیعه و اهل سنت از صحابه پیامبر(ص) همچون عبدالله بن عباس، عبدالله بن مسعود، ابوالحمراء و انس بن مالک نقل شده است، افزود: از دیدگاه علمای شیعه، حدیث تشبیه به برابری امام علی(ع) با پیامبران(ع) در صفات مذکور و افضلیت او دلالت دارد، از این رو آن‌ را دلیلی بر امامت و خلافت امام علی(ع) دانسته‌اند و گروهی نیز آن را دلیلی بر برتری امام علی(ع) بر پیامبران(ع) - به جز پیامبر اسلام(ص) - شمرده‌اند.

بیرانوند با اشاره به اینکه این حدیث از نظر علمای شیعه، معتبر است؛ اما عده‌ای از اهل سنت آن را نپذیرفته‌اند، ادامه داد: عبارت حدیث به حسب پیامبرانی که امام علی(ع) به آنها تشبیه شده، مختلف است، در برخی منابع، امام علی(ع) به پیامبران اولوالعزم و نوح(ع) تشبیه شده است.

وی اظهار کرد: در بعضی منابع اهل سنت مشابهت حضرت علی(ع) با آدم، نوح، ابراهیم، یحیی و موسی(ع) ذکر شده و در مناقب ابن مغازلی، فقط تشبیه به آدم و نوح بیان شده و در برخی نقل‌ها، علی(ع) به هیبت اسرافیل، عظمت جبرئیل و رتبه میکائیل نیز تشبیه شده است.

این مدرس حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه گفته شده براساس حدیث تشبیه، ‌ امام علی(ع) متخلق به اخلاق انبیاء و متصف به صفات اصفیاء بوده است، گفت: محمدبن یوسف گنجی شافعی، از عالمان شافعی مذهب قرن هفتم قمری، در توضیح وجوه شباهت گفته است وجه شباهت علی(ع) به علم آدم(ع) به این خاطر بود که طبق آیه ۳۱ سوره بقره با این مضمون «وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی الْمَلاَئِکَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِی بِأَسْمَاء هَؤُلاء إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ؛ و [خدا] همه [معانی] نام‌ها را به آدم آموخت‌ سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود اگر راست می‌گویید از اسامی این‌ها به من خبر دهید» علی(ع) نیز عالم به همه چیزهر حادثه و واقعه‌ای بود، وجه تشبیه امام علی(ع) به حضرت نوح(ع) در حکمت یا حکم این است که امام علی(ع) همچون نوح(ع) با کافران سرسخت و سخت‌گیر و با مؤمنان مهربان بود و از آنجا که حضرت ابراهیم(ع) در قرآن به حلم توصیف شده، علی(ع) در بردباری به او تشبیه شده است.

بیرانوند اضافه کرد: احمد بن محمد عاصمی، از عالمان اهل سنت در قرن چهارم و پنجم قمری، در کتاب «زین الفتی» پس از نقل حدیث تشبیه، شباهت‌های مختلف امام علی(ع) به آدم، نوح، ابراهیم، یوسف، موسی، داوود، سلیمان، ایوب، یحیی، عیسی(ع) و پیامبر اکرم(ص) را ذکر و شرح داده و علامه مجلسی نیز در کتاب بحارالانوار، احادیث و وجوه اشتراک و مساوات علی(ع) با فضائل انبیاء را تحت بابی با همین عنوان نقل و بیان کرده است.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه گروهی از علمای شیعه، حدیث تشبیه را دلیلی بر برتری امام علی(ع) نسبت به سایر مردم شمرده و از این ‌آن‌را دلیل بر امامت و خلافت او دانسته‌اند، تصریح کرد: برخی حدیث تشبیه را دلیلی بر برتری امام علی(ع) نسبت به پیامبران(ع)، غیراز پیامبر اسلام(ص)، شمرده‌اند، زیرا امام علی(ع) دارای ویژگی‌های خاص هریک از پیامبران است و کسی که دارای همه فضائل باشد، افضل از کسی است که برخی از آنها را داراست.

بیرانوند با اشاره به اینکه حدیث تشبیه در آثار متعددی مورد بحث قرار گرفته است، تصریح کرد: میرحامد حسین جلد شانزدهم از کتاب «عبقات الانوار فی امامه الائمه الاطهار» را به بررسی سندی و دلالی این حدیث اختصاص داده و این جلد به صورت مستقل و با عنوان «خلاصه عبقات الانوار؛ حدیث تشبیه» با تلخیص و تصحیح سید علی حسینی میلانی و ترجمه مرتضی نادری منتشر شده است.

انتهای پیام