خراسان ‌جنوبی، خاستگاه فرزانگان زیادی بوده است که در عرصه علم و فرهنگ خوش درخشیدند و آثار گران‌بهایی از خود به یادگار گذاشتند و اگر این آثار منتشر نشود و در اختیار نسل جوان قرار نگیرد این نسل از گذشته خود بی خبر و ناآگاه باقی می‌ماند. پژوهش در احوال و آثار و آرای این بزرگان موجب غنای فرهنگ و رشد و تعالی جامعه و سبب ایجاد انگیزه در نسل معاصر می‌شود.

به گزارش ایسنا، به بهانه روز قلم؛ یادی میکنیم از اهالی قلم خراسان جنوبی که در کشور و حتی جهان بسیار شناخته شده‌اند؛ نویسندگانی که نطق قلم آنان بسیار گویاتر و شیواتر از هر حرف و سخنی است.

راشد محصل و پژوهش‌هایی از جنس قرآن 

دکتر محمدرضا راشد محصل درخردادماه سال ۱۳۱۵ هجری شمسی در خانواده اهل علم و دیانت متولد شد. پدر و پدربزرگش جملگی علمای دین و مورد وثوق و احترام مردم بودند. وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی و دوره‌های عالی تحصیلی در سال ۱۳۵۳ مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی را گرفت. علاوه بر وی برادرانش دکترمحمدعلی، دکتر محمدتقی، دکتر محمدحسن و دکتر جلیل راشد محصل از افتخارات خاندان با فضل و دانش راشد محصل و از مفاخر بیرجند محسوب می‌شوند.

عضویت در هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، تدریس در دانشگاه‌های تبریز، دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه بیرجند، همکاری با فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، شورای کتاب کودک، تدوین دایرة المعارف (قاموس)، مرکزخراسان شناسی، عضویت در قطب فردوسی شناسی و عضویت در هیأت مدیره فرهنگسرای فردوسی بخشی از فعالیت‌های علمی و آموزشی ایشان است.

دکتر راشد محصل کتاب هایی همچون آذرخش دیرپای سهروردی، پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، داستان گشتاسپ در دو نگاه، شاهنامه پژوهی، خیام شناخت، عطارشناخت، از شوکتی تا دولتی، چون من در این دیار، شاهنامه جلوه گاه روح ملی، نام شناخت توصیفی منظومه‌های دینی فارسی، فرهنگ خرد در شاهنامه، گزیده حدیقه سنایی با شرح و توضیح، نشانه شناسی ادبی در کاربرد قرآن و حدیث، تاریخ فرهنگ و آموزش نوین در بیرجند، داستان گشتاسب در دو نگاه (پیکره شناسی و دریافت‌های اجتماعی) و ده‌ها مقاله علمی در حوزه‌های حماسه پژوهی، عرفان و حکمت اسلامی و ... منتشر و به علاقه مندان عرضه داشته است.

از جمله کتاب‌های دکتر راشد محصل می توان به آذرخش دیرپای سهروردی، پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، داستان گشتاسپ در دو نگاه، شاهنامه‌ پژوهی، خیام‌شناخت، عطارشناخت، از شوکتی تا دولتی، چون من در این دیار، شاهنامه جلوه ‌گاه روح ملی و نام‌شناخت توصیفی منظومه‌های دینی فارسی اشاره کرد.

در مقدمه کتاب «دانش و آزادگی» که به قلم جمعی از گردآورندگان نوشته شده، آمده است: «دانش و آزادگی در وجود این مرد (دکتر راشدمحصل) به نحوی همراه و یگانه شده است که تفکیک یکی از دیگری میسر نیست.

شاگردانش معتقدند: دکتر راشد محصل در طول فعالیت‌های علمی و اجرایی خود، چه در گروه زبان و ادبیات فارسی، چه در مرکز خراسان شناسی و چه در فرهنگ سرای فردوسی هیچ گاه در برابر خدمتی که با تمام وجود و از سر اخلاص انجام داده، مطالبه که هیچ، حتی توقع ضمنی مابه ازائی هم نداشته است.

همچنین در مقاله "جان به فدای عاشقان" که به قلم اصغر ارشاد سرابی نوشته شده، درباره دکتر راشد محصل تصریح شده است: «اطلاعات او در پهنه شعر وادب کهن و تاریخ اجتماعی ایران، گسترده و شنیدنی است. تجلی علمی او بیشتر در مباحث عرفانی و آثار حماسی و نکته سنجی هایش نتیجه نیم قرن پژوهش و تجربه است. احاطه استاد بر علوم قرآنی، احادیث و آثار عرفانی و چیرگی بر منابع و محتوای دیوان شاعران و آثار نویسندگان کهن، کلاس درس دکتر راشد محصل را شیرین کرده است».

نکته دیگری که نباید از کنار آن گذشت اثرات وجودی این مرد بزرگ در تربیت صدها دانش آموخته در مقاطع مختلف تحصیلی رشته زبان و ادبیات فارسی در بیرجند و در طی قریب به ۲۵ سال کار مداوم علمی و آموزشی است.

به جرأت می‌توان گفت تمامی دانش آموختگان ۳۰ سال گذشته دانشگاه‌های بیرجند در رشته زبان و ادبیات فارسی یا شاگرد دکتر راشد محصل بوده‌اند و یا شاگرد شاگردان ایشان.

احاطه استاد بر علوم قرآنی، احادیث و آثار عرفانی و چیرگی بر منابع و محتوای دیوان شاعران و آثار نویسندگان کهن، کلاس درس دکتر راشد محصل را شیرین کرده است.
 

محمود رفیعی و سیری از طبابت تا نویسندگی 

یکی دیگر بزرگان عرصه ادب، دکتر محمود رفیعی از خطه دانشمندپرور خراسان جنوبی از مفاخر کشور و نمونه برجسته‌ای از دانش، فروتنی و مهربانی است که بیش از چند دهه اهتمام به احیا و گسترش فرهنگ ملی ایران و زادگاه خود بیانگر روحیه مجاهدت و تلاش خستگی‌ناپذیر او در حوزه علم و فرهنگ است.

محمود رفیعی سال ۱۳۱۸ در روستای دُرخش در فاصله ۶۵ کیلومتری بیرجند متولد شد، تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش همچنین دبستان نزاری بیرجند طی کرد و دوره متوسطه را در دبیرستان‌های شوکتی بیرجند و البرز تهران گذراند.

او در زمره دانشورانی است که نه تنها در حوزه علم، ردای پزشکی بر قامت داشته بلکه با اهتمام ویژه در حوزه فرهنگ و ادب، گام‌های بلندی در توسعه فرهنگی و ادبی دیار خویش به ویژه منطقه بیرجند برداشته است. پزشک حاذق و خادم فرهنگ که با تلاش و همت خود سعی در معرفی نام‌آوران این منطقه داشته و تالیفاتی گرانبها از خود به جای گذاشته است.

وی علاوه بر خدمات علمی به خدمات فرهنگی نیز روی آورده و معتقد است: زیربنای هر پیشرفتی بر پایه پویایی فرهنگی است و هر فردی در هر رشته و شغلی که هست باید به وظایف اجتماعی و فرهنگی خود هم آگاه باشد.

وی در مدت تحصیل در دبیرستان شوکتی از محضر استادانی چون احمد احمدی بیرجندی، دکتر فرجاد و آقای کاشانی بهره برد و از آنجایی که دبیران دبیرستان البرز بیشتر از زمره استادان دانشگاه تهران بودند،  در خاطرات خود از تاثیر استادان دبیرستان البرز و برنامه‌های آموزشی آن در ادامه تحصیلات و آینده علمی‌اش یاد کرده است.

رفیعی پس از اتمام تحصیل دبیرستان، عازم کشور سوئیس شد و تحصیل در رشته پزشکی را در دانشگاه ژنو آغاز کرد. پس از اتمام دوره دکترا برای گرفتن تخصص و ادامه تحصیلات عازم انگلستان شد و به مدت سه سال در بیمارستان کودکان گریت اورموند در لندن و یک سال در شیفلد نزد استادان سرشناس طب کودکان از جمله پروفسور ایلینگ ورشا و پروفسور ولف دوره طب کودکان را گذراند و موفق به اخذ طب کودکان شد.

هرچند رشته تحصیلی و تخصصی دکتر محمود رفیعی پزشکی بوده، اما سال‌هاست نامش در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور به‌ویژه خراسان جنوبی نه به خاطر پزشک بودن بلکه به دلیل فعالیت‌های ادبی‌اش می‌درخشد.

وی در سال ۱۳۳۷(۱۹۵۸ میلادی) ایران را به قصد ادامه تحصیل در سوئیس ترک کرد و در دانشگاه ژنو در محضر استادانی چون پروفسور بیکل، پروفسور رودلر و استادان بزرگی که شهرت بین‌المللی داشتند، به تحصیل در رشته پزشکی پرداخت. پس از اتمام دکتری به منظور اخذ تخصص و ادامه تحصیلات به انگلستان رفته و از محضر استادانی چون پروفسور ایلینک ورث و پروفسور ولف استفاده کرده و به عنوان پزشک فوق تخصص کودکان در سال ۱۳۵۱ به ایران آمده و استادیار دانشگاه تهران شد و پس از ۳۰ سال تدریس و پژوهش و درمان بیماران با سمت استاد بیماری کودکان دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۳ بازنشسته شد.

از کتبی که منتشر می‌کند نسخه‌هایی را به کتابخانه عمومی ایران و نسخه‌ها را برای نشر علم و پژوهش و تحقیق و کتابخوانی به صورت رایگان توزیع می‌کند. رفیعی همچنین در مناصب دانشگاهی و مسئولیت‌هایی که در زمان اشتغال داشت خدمات بسیاری انجام داده است.

انتهای پیام