کردستان سرچشمه چند حوزە آبریز اصلی کشور همچون سفید رود، دریاچە ارومیە و کرخە می‌باشد.
تا چند سال گذشته عنوان می‌شد که این استان جزو استان‌های پرآب در کشور است؛ اما امروز بسیاری از کارشناسان و مسئولان، نسبت به چالش کم‌آبی در این منطقه هشدار می‌دهند.
با توجه به ماهیت کوهستانی و موقعیت جغرافیایی منطقه، استان کردستان ۷ درصد از منابع آبی کشور را بە خود اختصاص دادە کە متاسفانە کاهش بارندگی‌ها، عدم مدیریت مصرف صحیح آب، مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی، برداشت بی‌رویە از آب‌های زیرزمینی و گسترش معادن سبب بروز بحران‌ها و تنش‌های آبی شدید در استان شدە است.
پیامدهای سهمگین بحران آبی در کردستان کم‌آبی فرونشست زمین، خشک شدن آب چشمه‌ها، قنات‌ها و چاه‌ها، شکل‌گیری کانون‌های ریزگرد و گسترش پدیده بیابان‌زایی، کاهش چشم‌گیر آب ذخیره شده در پشت سدهای استان، بروز تنش‌آبی در تعدادی از شهرها و آب‌رسانی سیار به جمعیت روستایی، از جملە مهم‌ترین پیامدهای وقوع خشکسالی و کم‌آبی در این استان است.
۷٦درصد از آب پشت سدها در اختیار استان‌های همسایە
مدیرگروە شیلات دانشگاە کردستان بحران آبی را یکی از مشکلات جدی در کردستان دانست و گفت: کردستان استانی پر آب، اما با بحران آبی فراوان است. و متاسفانە تنها ۲٤ درصد از آب پشت سدهای استان بە کردستان اختصاص یافته و ۷۶ درصد در اختیار سایر استان‌ها قرار دارد.
وی عنوان کرد: در حال حاضر چهار شهرستان دیواندرە، بیجار، دهگلان و بانە با بحران آبی شدید روبەرو هستند.
محمدی بیان کرد: شرق کردستان با افت شدید آبخوان‌ها مواجه است و در برخی موارد افت ٦۰ تا ۷۰ متری آب‌های زیرزمینی را شاهد هستیم کە این روند از سال ۷۲ بە بعد شدت بیشتری گرفتە است.
دبیر کمیتە آب شبکە ملی جامعە و دانشگاە؛ دانشگاە کردستان، ۹۰ درصد از منابع آبی استان را مربوط بە آب‌های زیرزمینی دانست و اضافە کرد: دلیل افت شدید آب‌های زیرزمینی استفاده بیش از حد از این ذخایر به دلیل کمبود آب‌های سطحی این نواحی است.
محمدی ادامە داد: سدهای ساختە شدە در استان نە تنها نقش مؤثری در تأمین آب استان ندارند، بلکە تبعات زیست محیطی متعددی را از خود برجا می‌گذارند.باید ساخت سدها در استان مورد مطالعە و بررسی قرار گیرد کە آیا منفعت و سود سدهای ساختە شدە در استان بیشتر از ضررهای آن است یا خیر؟
محمدی ادامە داد: در مجموع باید مشکلات آبی کردستان را در سە حوزە کشاورزی، معادن و صنعت مورد بررسی قرار داد.
وی مناطق شرقی کردستان که قطب کشاورزی استان محسوب می‌شود را دارای چالش‌های جدی در حوزە تامین آب دانست و گفت: در چند سال آیندە فرونشست زمین، ایجاد کانون ریزگردها، خشکی منابع طبیعی، دامداری مفرط و پیشروی زمین‌های کشاورزی را در استان شاهد خواهیم بود کە در صورت عدم مدیریت صحیح و با ادامه وضع کنونی بسیاری از زمین‌های این مناطق از بین خواهند رفت.
مدیرگروە شیلات دانشگاە کردستان، بر کاهش و مهار برداشت از آب‌های زیرزمینی تأکید کرد و افزود: برای جلوگیری از تعطیلی و بیکاری کشاورزان، ایجاد امنیت غذایی و خودکفایی بە فکر جایگزینی و استفادە از آب سدها برای مصارف کشاورزی باشیم، اما متأسفانە بسیاری از ذخایر آب سدها در اختیار کردستان نیست و سهم استان کردستان از این سدها بسیار ناچیز است.
مدیریت منابع آبی کردستان؛ در دست استان‌های دیگر
وی بر تخصیص صددرصدی آب سد آزاد بە کردستان تأکید و اضافە کرد: سد گاوشان کە بهترین و با کیفیت‌ترین سد در سطح استان کردستان با حجمی بالغ بر ٥٥۰ میلیون مترمکعب و دومین سد بزرگ استان و غرب کشور است که کاملاً در اختیار استان کرمانشاە قرار دارد و کمتر از شش الی هفت درصد آن در اختیار استان کردستان قرار دارد؛ این در حالی است کە سد گاوشان می‌تواند یک ذخیرە استراتژیک آب شرب در استان باشد.
محمدی آب شرب را مسألەای امنیتی خواند و تصریح کرد: امروزە تأمین آب شرب کردستان بە یک مسألە امنیتی تبدیل شده و بسیاری از مناطق روستایی با مشکل جدی کمبود آب شرب روبەرو هستند.
وی بر حل مشکل تامین آب شرب در استان تاکید و بیان کرد: باید براساس نیاز و اولویت و با افقی ۲۰ سالە نسبت بە تامین آب در استان اقدام کرد.
دبیر کمیتە آب شبکە ملی جامعە و دانشگاە؛ دانشگاە کردستان تامین آب مورد نیاز کشاورزی را از دیگر مباحث حائز اهمیت در استان دانست و خاطرنشان کرد: اگر بحث کمبود آب در استان مدیریت نشود در آیندەای نە چندان دور شاهد نابودی کشاورزی در شرق استان خواهیم بود.
وی افزود: استان کردستان با ۱٨ درصد بیکاری بیشترین آمار بیکاری کشور را بە خود اختصاص دادە کە این مهم دربردارندە پیامدهای جدی اقتصادی و اجتماعی است.
محمدی خاطرنشان کرد: تامین و مصرف صحیح آب می‌تواند در بخش صنعت و اشتغالزایی و سودآوری بیشتر نقش‌بسزایی داشتە باشد.
مدیرگروە شیلات دانشگاە کردستان با اشارە بە اینکە ۹۲ درصد از مصارف آب در ایران در بخش کشاورزی است، بیان کرد: امروزە در کشورهای پیشرفتە دنیا کشاورزی را کاهش و درصدد افزایش صنعت با سودآوری بیشتری هستند.
محمدی یادآور شد: گرچە استان کردستان بە عنوان استانی پرآب در کشور شناختە شدە است؛ اما بیشتر از سایر استان‌ها با بحران آبی روبەرو است.
وی بە بحث انتقال آب برای مصارف کشاورزی پرداخت و بیان کرد: انتقال آب، بسیار هزینە‌بردار و در بلند مدت منجر بە شکست خواهد شد.
دبیر کمیتە آب شبکە ملی جامعە و دانشگاە؛ دانشگاە کردستان افزود: در استان کردستان پنج منطقە حفاظت شدە بدر و پریشان، چهل‌چشمە و سارال، منطقە عبدالرزاق، قمچقای بیجار و شاهو کوسالان وجود دارد کە امروزە با عواملی همچون چرای بی رویه دام، نابودی مراتع و تبدیل آن‌ها به زمین‌های کشاورزی در حال تخریب و نابودی است و بسیاری از گونەهای جانوری و گیاهی این مناطق از بین رفتەاند.
وی بیان کرد: منطقە چهل‌چشمە و سارال بە لحاظ تنوع گونەهای گیاهی، جزو متنوع‌ترین مناطق در کشور است کە نیازمند سیاست‌های مدیریتی و کنترل دامداری،جایگزینی معیشتی و توجه به افزایش بحث‌های گردشگری در این مناطق است.
محمدی بر توجە ویژە نسبت بە حفظ محیط زیست تاکید و خاطرنشان کرد: فرهنگ غلط گردشگری سبب ایجاد آلودگی در مناطق گردشگری شدە است و نیاز است از افراد بومی بە عنوان محیط‌بان و راهنمای گردشگری استفاده شود، زیرا تنها کسی کە می‌تواند از این مناطق بە نحو احسن محافظت کند خود مردم بومی است؛ لذا در صورت عدم مدیریت صحیح شاهد نابودی مناطق گردشگری و باارزش در استان خواهیم بود.
مدیرگروە شیلات دانشگاە کردستان در خصوص توجە بە رودخانەها افزود: طبق بررسی‌های انجام شدە، در بسیاری از مناطق رودخانەها کاربرد اصلی خود را از دست دادە و اغلب آب رودخانەها برای مصارف کشاورزی انتقال دادە شدە، کە این امر حیات وحش را در آستانە نابودی قرار دادە است، زیرا رودخانەها حیات موجودات آبزی هستند و با تبدیل رودخانەها بە استخر بە قتلگاە بسیاری از حیوانات تبدیل شدە است.
از بین رفتن ٦۰ درصد از چشمەهای طبیعی در استان کردستان
محمدی عنوان کرد: طبق بررسی‌های انجام شدە قریب بە ٥۰ تا ٦۰ درصد از رودخانەها و چشمەها از بین رفتە و از حالت طبیعی خود خارج شدە است.
وی در ادامە در خصوص تاثیر معادن بر محیط زیست افزود: تاثیرات منفی و مخرب معادن بر کسی پوشیدە نیست و در چند سال اخیر در استان کردستان بە سرعت در حال پیشروی است.
دبیر کمیتە آب شبکە ملی جامعە و دانشگاە؛ دانشگاە کردستان افزود: توسعە معادن باید مبتنی بر اصول زیست محیطی باشد و نمی‌توان با هر مقیاس و اصولی معادن را گسترش و توسعە داد.
بە عقیدە وی، بسیاری از معادن جزء تأثیرات مخرب محیط زیست است و هیچ سود و دستاوردی برای استان و حتی کشور ندارد.
حبیب محمدی در خصوص بحث سدسازی در استان کردستان عنوان کرد: ساخت سدها موجب از بین رفتن بسیاری از گونەهای جانوری خواهد شد.
وی اظهار کرد: در حال حاضر هیچ ظرفیتی برای سدسازی در استان کردستان وجود ندارد و بسیاری از سدها غیراصولی ساختە شدە و زمانی خواهد رسید کە اکثر سدهای استان تخریب و حذف خواهند شد.
مدیرگروە شیلات دانشگاە کردستان، در خصوص پدیده ریزگردها در استان خاطر نشان کرد: اغلب پدیده ریزگردها منشاء داخلی دارد، برای مثال منطقە اسفندآباد قروە و در مجموع بیجار و قروە بە کانون ریزگردها تبدیل شدە است و این مهم خود تهدیدی جدی برای استان است.
محمدی خاطرنشان کرد: متأسفانە مسئولان و تصمیم‌گیران اصلی از دانشگاەها کسب نظر نمی‌کنند و همە سعی ما بر این است کە استانداردها و ایدەآل‌ها تعریف و اجرا شود، اما متأسفانە تا رسیدن بە نتیجە ایدەآل فاصلە بسیاری داریم.
انتهای پیام
نظرات