محمد محجوب در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سیاست‌گذاری اشتباه سبب شده از چندبعدی بودن مسئله آب غافل شویم. آب از جهات مختلف ارتباط مستقیم با اقتصاد، اجتماع، فرهنگ، قدرت سیاسی و امنیت غذایی یک کشور دارد.

وی گفت: از گذشته جامعه برای کشاورز سیگنال‌های اشتباه ارسال کرده است. متأسفانه برخی کشاورزان ارزش منابعی همچون آب‌وخاک را که در اختیاردارند، نمی‌دانند. این منابع، بار منافع سُنتی و غیرعلمی را بر دوش می‌کشند.

این پژوهشگر حوزه آب تصریح کرد: پیشرفت متخصصان در علم و تکنولوژی حوزه آب قابل‌توجه است اما مانع تحول این موضوع، تفکر سنتی و عدم انعطاف در برابر تغییرات است که ذی‌نفعان آب، آن را رقم‌زده‌اند.

وی اظهار کرد: استفاده از تکنولوژی سبب صرفه‌جویی و ذخیره منابع مالی و سوددهی برای کشاورزان است اما حلقه مفقوده ما در حوزه آب، جامعه‌شناسی صحیح است. در تراژدی رقابت برای منافع مشترک، محلی برای ارائه علم و دانش وجود ندارد درحالی‌که یک تغییر رفتار اجتماعی ساده می‌تواند صرفه‌جویی ۱۰ تا ۱۵ درصدی در مصرف آب را رقم بزند.

محجوب خاطرنشان کرد: حوزه آب اسیر سوداگری و دلالی است در حالی‌که آب اَنفال است و کسی مالکیت فردی روی آن ندارد. صدور پروانه بهره‌برداری از آب به معنای مالکیت بر آب نیست. باید برای همه مشترکین به میزان یکسان تعدیل پروانه بهره‌برداری اعمال شود.

بازار آب، استفاده از علم برای مصرف بهینه آب است

مدیر پروژه بازار آب گفت: «بازار آب» محل عرضه و تقاضای آب است که همه ذینفعان در آن حضور خواهند یافت. در این طرح با خود نظارتی شاهد کاهش مصرف و ذخیره آب خواهیم بود. نصب کنتورهای هوشمند بر سر چاه‌ها و ارائه میزهای تسهیلگری برای کشاورزان از مزایای بازار آب محسوب می‌شود.

وی گفت: اگر در کشاورزی الگوی کشت تغییر کند، ارزش‌افزوده آن ارتقا پیداکرده و منجر به صادرات می‌شود. درنتیجه فعالیت کشاورزی رونق خواهد گرفت و در این زمان است که با مجوز انتقال آب از صنعت به کشاورزی موافقت خواهد شد.

محجوب خاطرنشان کرد: آنچه در مکانیسم عرضه و تقاضای بازار آب وجود دارد، ارزش واقعی آب را نمایان می‌کند. در این حالت جهاد کشاورزی و کشاورزان نیازمند تغییر در مفاهیم پایه خود هستند. زیرا در این زمین‌بازی جدید، اگر بتوانیم درست مصرف کنیم، سود خواهیم کرد.

وی عنوان کرد: در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و به‌ویژه آب‌های زیرزمینی قیمت آب تقریباً رایگان است و کسی برای مصرف آن دلسوزی نمی‌کند اما بازار آب سبب می‌شود ازاین‌پس کشاورزِ برتر نه بر اساس بالاترین تناژ بهره‌برداری محصول در مقیاس هکتار، بلکه درازای بهترین میزان محصول در اثر مصرف بهینه آب تقدیر شود.

فرونشست در یک دشت یعنی آغاز راهی بدون بازگشت

مدیر پروژه بازار آب گفت: در وهله اول تمرکز بازار آب بر آب‌های زیرزمینی است چراکه ۸۰ درصد کشاورزی ما وابسته به آب‌های زیرزمینی است که فرونشست در دشت قزوین را رقم‌زده است.

وی تصریح کرد: توصیه می‌شود، ادارات کشاورزی الگوی کشت را مدنظر خود قرار دهند و سایر ادارات نسبت به ترویج این فرهنگ و اجرایی شدن آن حرکت کنند. در قزوین یک زمین، ۳ نوبت در سال زیر کشت می‌رود و این جنگ مستقیم با منابع آب است.

شرایط و مزایای بازار آب

مدیر پروژه بازار آب گفت: کشاورزی می‌تواند وارد خریدوفروش در بازار آب شود که تأییدیه سازمان جهاد کشاورزی را داشته باشد و طی ۵ سال گذشته فعالیت کشاورزی مفید او ثبت‌شده باشد.

وی خاطرنشان کرد: اعمال اصلاحات بر روی زمین، افزایش راندمان آبیاری و ذخیره آب، سود بیشتر و ترغیب کشاورز به تولید از مزایای حضور در بازار آّب محسوب می‌شود.

محجوب اظهار کرد: کشاورزی سنتی در برابر تغییر و اصلاحات مقاومت می‌کند، اما میزهای تسهیلگری این وظیفه رادارند که راه رسیدن به کشاورزی بهینه و سود ده را برای کشاورز هموار کنند؛ که چگونه می‌تواند با اصلاح الگوی کشت، علاوه بر صرفه‌جویی با خریدوفروش در بازار آب به سود برسد.

وی افزود: در حال حاضر بسیاری از کشاورزان تمایل دارند روی چاه‌های آب کنتور هوشمند نصب کنند تا میزان استفاده از آب‌های زیرزمینی رصد شده و آب حاصل از صرفه‌جویی در بازار آب به قیمت مناسب به فروش رسد که سود مستقیم آن متوجه کشاورز خواهد بود و این روش، بهره‌گیری از علم و تکنولوژی برای مصرف بهینه منابع آب است.

مدیر پروژه بازار آب در قزوین گفت: در بازار آب شیوه‌نامه‌های متعددی برای عامل‌های کنترلی جهاد کشاورزی می‌توان تدوین کرد که یکی از آن‌ها می‌تواند مجوز انتقال آب از صنعت به کشاورزی باشد، اگر الگوی کشت تغییر کند و ارزش‌افزوده کشاورزی افزایش‌یافته و از صنعت پیشی گیرد و به صادرات برسد می‌توان از حق‌آّبه صنعت برای کشاورزی بهره گرفت.

وی تصریح کرد: برای رونق بازار آب باید نقش دولت در آن کم‌رنگ شود تا ناظرین ذینفعی که در مناطق منافع مشترک دارند وارد عمل شوند، که به کنترل شرایط و بهبود روند کار کمک کنند زیرا ناظری که ذینفع نباشد جز ایجاد فساد ثمر دیگری ندارد.

منابع آب، بارِ منافع مردم را به‌دوش می‌کشند

محجوب تأکید کرد: در بازار آب این نکته حائز اهمیت است، فردی که سالیان سال حق‌آبه مشخصی داشته اما شرایط برای برداشت او مهیا نبوده، نمی‌تواند آبی را که تاکنون امکان برداشت از آن را نداشته در بازار عرضه کرده و به فروش رساند چون تحقق این امر ورود فشار مضاعف به بازار آب است.

وی گفت: در بازدیدهای میدانی مشخص شد، در هر معامله ۱۰ درصد آب چاه در آبخان ذخیره می‌شود که این موضوع سبب کاهش سوداگری آب خواهد شد.

مدیر پروژه بازار آب تصریح کرد: همچنین برای جلوگیری از دلالی آب، کشاورزی که در کارت شارژ خود آب اضافه داشته باشد، تنها ۶ ماه فرصت دارد آن را در بازار عرضه کرده و به فروش رساند در غیر این‌صورت آب ذخیره، باطل خواهد شد و نمی‌تواند، آن را در هرزمانی که خواست، به فروش رساند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: توسعه صنعت کشاورزی برای استان و کشور بسیار مهم است اما تأمین منابع و داشتن آّب مهم‌تر از آن است. زنگ خطر کمبود آب و هدر رفت بی‌رویه آن در استان به صدا درآمده است و فرصت زیادی برای اصلاح الگوی کشت باقی نیست. در شرایط فعلی منابع آب همچون مُرده‌ای است که نمی‌توان کاری برای او انجام داد.

انتهای پیام