روح‌الله فتاحی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه خشک واقع شده و وضعیت خشکی بر این کشور حاکم است، اظهار کرد: در سال‌های بسیار دور وضعیت کشور همین بوده اما به دلیل اینکه با افزایش جمعیت مواجه نبودیم و تا این اندازه بر منابع آبی فشار وارد نشده بود، تصورات به گونه‌ای دیگر تلقی می‌شد، باید از همان ابتدا با توجه به شرایط منطقه خود را با شرایط سازگار می‌کردیم.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد افزود: باتوجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و استفاده بیش از حد ظرفیت منابع آب تجدیدپذیر مطمئن همواره احساس تشنگی می‌کنیم و کلیت این مساله مربوط به خشکسالی نیست بلکه بخش وسیعی از کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده است که متاسفانه کمتر به این موضوع توجه می‌شود.
وی گفت: باید دانست در مناطق خشک و نیمه خشک ظرفیت منابع آب مطمئن محدود هستند، از طرفی استانداردهای جهانی گویای این است که برنامه‌ریزی برای منابع آبی در مناطق خشک و نیمه خشک باید براساس ۴۰ تا ۶۰ درصد مجموع آب تجدیدپذیر سالیانه انجام شود، این در حالیست که در کشور ما براساس آمارهای طولانی‌مدت حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر سالانه وجود دارد و این مقدار ضمن تغییرات زمانی دارای توزیع ناهمگن در بخش‌های مختلف کشور است، مثلا مناطق شمالی و غربی مرطوب هستند و بخش زیادی از آب تجدیدپذیر سالانه مربوط به این مناطق است.
فتاحی ادامه داد: اما در بسیاری از مناطق با توجه به توسعه کشاورزی، صنعت و افزایش جمعیت روی ۱۰۰ درصد آب تجدیدپذیر برنامه‌ریزی صورت گرفته است. در مناطق خشک و نیمه خشک توصیه شده که روی همه آب تجدیدپذیر سالانه برنامه‌ریزی نشود تا از این طریق بتوان برای شرایط بحرانی به راحتی از مشکلات عبور کرد.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: بیش از آنچه مشکلات بحران آبی که امروزه گریبانگیر کشور شده مربوط به خشکسالی باشد، به دلیل درنظر نگرفتن واقعیت خشک بودن سرزمین و ناشی از سوء‌مدیریت‌ها است.
وی با اشاره به اینکه بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در ایجاد خشکسالی اقتصادی و اجتماعی رتبه اول را دارد، تصریح کرد: براساس آمار مختلف حدود ۸۰ درصد از آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، دلیل اینکه نمی‌توانیم در بخش‌های مختلف محصولاتی را انتخاب کنیم که نیاز آبی کمتری داشته و با شرایط اقلیمی منطبق باشند این است که کشاورزی به جای یکپارچه بودن، خرده مالکی است، اما نمونه موفق در استان در بحث یکپارچگی اراضی، مزرعه گل‌دره فرخشهر بوده، شرکت تعاونی که همه اراضی را یکپارچه کرده و برنامه‌ریزی منابع آب و الگوی کشت محصول به صورت متمرکز در آن انجام می‌شود.
رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران تاکید کرد: تنها راه‌حل در رفع مشکل بخش کشاورزی و اعمال نظر در مصرف آب، کود، سموم و حتی انتخاب نوع محصولات استراتژیک موردنیاز کشت شده، این است که قانونی در قالب ایجاد شرکت تعاونی یا شرکت سهامی زراعی برای هر منطقه تنطیم شود، در غیر این صورت اعمال مدیریت در بخش کشاورزی محقق نخواهد شد.
وی بیان کرد: تا زمانی که بحث خرده مالکی در اراضی کشاورزی وجود داشته باشد نمی‌توان الگوی کشت را تغییر داد، حتی در مورد زیرساخت‌های بخش کشاورزی که همان سامانه‌های نوین آبیاری است نمی‌توان گفت، راندمان سامانه نوین آبیاری برای مزارع با مساحت کم، مناسب است بلکه زمانی بهره‌وری آب در بخش کشاورزی افزایش خواهد یافت که منابع آب و خاک بصورت یکپارچه و در سطوح وسیع مدیریت شوند.
فتاحی در ادامه در خصوص استانداردسازی زیرساخت‌های آبی در بخش‌های مختلف، توضیح داد: متاسفانه شبکه‌های توزیع آب شرب مخصوصا در کلان شهرها و حتی شهرهای کوچک تلفات آبی به دلیل فرسودگی شبکه، قدیمی بودن لوله‌ها و مدیریت نشدن فشار آب، بیش از ۳۰ درصد است که این امر به شبکه‌های آب ضربه وارد می‌کند، از طرفی در بخش صنعت بحث بازچرخانی آب وجود ندارد و با تلفات آب مواجهیم، یعنی اختصاص منابع آب به این بخش از نظر موقعیت جغرافیایی و نوع فعالیت صنعتی مدبرانه نبوده است، بنابراین برای رفع این مشکل به جراحی عمیق نیاز داریم.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد خاطرنشان کرد: بحران‌های آبی که در کشور با آن مواجهیم یک شبه اتفاق نیفتاده و مربوط به سال‌های بسیار دور است قطعا با وجود چنین مشکلاتی یک شبه یا یک ساله نمی‌توان آن‌ها را برطرف کرد، بلکه نیازمند کار برنامه‌ریزی شده، هدفمند، گام به گام و تدریجی است.
انتهای پیام
نظرات