وحید رویانی در گفتگو با خبرنگار ایسنا با تشریح ویژگی‌ها و اندیشه شعر حافظ، اظهار کرد: دوره حافظ دوره بسیار خاصی بوده و خفقان و فشار اجتماعی به مردم آن دوران پررنگ بود طوری‌که حکومت آن زمان در بسیاری از مسائل خصوصی مردم دخالت می‌کرد لذا حافظ از یک‌جهت مبنای شعر خود را مبارزه با سوءاستفاده‌هایی که حکومت وقت از قدرت خود و دین برای سرکوب و جلوگیری از آزادی مردم و تحقق اهدافش استفاده می‌کند قرار داده است.

وی با اشاره به اینکه حافظ مبنای شعر خود را در مبارزه با ریا، ظلم، دروغ و هر اهرمی که بخواهد در جهت سوءاستفاده از قدرت برای سرکوب مردم استفاده شود قرار داده است، افزود: این شاعر پرآوازه در اشعار خود از برخی کلمات کلیدی مانند ریا، دروغ، نفاق و زهد استفاده می‌کند و به‌طور دائم این کلمات را تکرار کرده و با بار منفی جلوه داده تا مردم متوجه زهد ریایی و استفاده ابزاری حاکمان ظالم از دین باشند.

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان، حافظ را یک مصلح اجتماعی دانست و بیان کرد: حافظ در آن دوره به شیوه خود این کار را انجام داده، دوران زندگی فردوسی متفاوت بوده و هنوز بخشی از آموزه‌ها و تعدادی از دست‌پرورده‌های آن‌ها وجود داشت لذا هنوز مقداری اندیشه و خردورزی وجود داشت اما در دوره حافظ خِرد کاملاً از بین رفته بود لذا حافظ مبنا را بر هویت بخشی و آگاهی دادن بر مردم می‌گذارد.

رویانی خاطرنشان کرد: فردوسی هویت را در قالب اندیشه‌های خود تعریف می‌کند و بحث دشمنان خارجی را به تورانیان بسط می‌دهد اما حافظ بیشتر از دیو نفس که مردم به‌ویژه بزرگان و قدرتمندان را به خود مبتلا کرده سخن می‌گوید.

وی با تأکید بر اینکه حافظ ترکیبی از چند جریان هویت‌بخش در جامعه ایرانی است، بیان کرد: یکی از این جریان‌ها جریان خردورز و اندیشه ملی‌گرا و اندیشه‌های اِشراقی و درون‌گرا است؛ در واقع حافظ ترکیبی از این دو اندیشه است تا از این مسیر، هویت اسلامی و ایرانی را نشان دهد.

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان با بیان اینکه حافظ از اساطیر و اسطوره‌های ایرانی اعم از سیاوش، کیخسرو، رستم و امثال آن در راستای اهداف خود استفاده کرده که یکی از عناصر بنیادی در دیوان حافظ است، گفت: عنصر بعدی در دیوان حافظ «رند» است که یک شخصیت اساسی در دیوان حافظ محسوب می‌شود، در دوره‌های قبل رند یک شخصیت منفی و در قالب راهزن، انسان سودجو و کلاش معنی می‌شد اما حافظ برای آنکه بتواند زاهد و صوفی را بکوبد و آنها را در به‌صورت شخصیت منفی نشان دهد رند را مطرح کرد.

رویانی اضافه کرد: رند در دیوان حافظ به‌عنوان یک انسان کامل تلقی می‌شود و در مقابل صوفی و زاهدی قرار می‌گیرد که هنر آنها ریاکاری است و جامعه را با ریا از بین می‌برند، در واقع در نظر حافظ ریا و زهد ریایی بدترین خصلت‌ها است و این دو شاخصه را آسیب و مرض جامعه ایرانی می‌داند.

وی اندیشه حافظ را ناب و جاودانه خواند و تأکید کرد: اندیشه حافظ مانند فردوسی هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود و برای انسان امروزی نیز می‌تواند هویت‌بخش، جهت دهنده و کمک‌کننده باشد تا راه خود را پیدا کند.

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان متذکر شد: باید گسترش حافظ و اندیشه‌های وی در شبکه‌های مجازی و اینترنت و استفاده از غزلیات حافظ در قالب نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های ‌مختلف نسل جوان را با اندیشه‌های حافظ آشنا کرد.

رویانی در پاسخ به این پرسش که آیا جامعه ایرانی باز هم شعرای بزرگی همچون حافظ و فردوسی را به خود می‌بیند، پاسخ داد: روزگار هیچ گاه از انسان‌های بزرگ خالی نیست، همیشه انسان‌های بزرگ هستند اما مسئله مهم تربیت آنها و فراهم‌سازی بسترهای لازم است.

وی ادامه داد: در دوره‌های بعدی هم شعرای بزرگی همچون شاملو، اخوان، نیما یوشیج، فروغ، سهراب سپهری و غیره داریم که اگر این شعرا را با دوره خود و در این بستر زمان و مکان مقایسه کنیم چیزی از حافظ و فردوسی کم ندارند البته هنوز فاصله ما با شعرایی همچون اخوان، شاملو و غیره کم است و باید ۱۰۰ الی ۲۰۰ سال زمان بگذرد تا جامعه بتواند ارزیابی و نقد درستی از این شاعران داشته باشد و آنها را با شاعران بعدی و هم‌نسل خود مقایسه کند تا قدر و ارزش آنها مشخص شود.

به گزارش ایسنا، خواجه شمس‌الدین محمدحافظ شیرازی سال ۷۲۷ هجری قمری در شیراز متولد شد و از بزرگ‌ترین غزل‌سراهای زبان فارسی محسوب می‌شود، شهرتش به حافظ از این رو است که حافظ قرآن بوده و بیشتر ابیات وی ترجمان مفاهیم قرآنی است.

انتهای پیام