شیما حسین‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تاثیر معنویت در پیشگیری از اعتیاد اظهار کرد: اعتیاد، یکی از مشکلات جدی جوامع امروزی و دارای ابعاد مختلفی است که از جمله این ابعاد، بعد معنوی آن است. مطالعات مختلف در داخل و خارج از کشور، از اهمیت دینی و معنویت به عنوان عاملی قوی و محافظت کننده در پیشگیری از مصرف مواد حکایت دارد.

وی افزود: چنانچه فرد یا افرادی از نظر وجود و حضور بعد دینی- معنوی قوی باشند، احتمال مصرف مواد در آن‌ها بسیار کمتر از دیگران است. به این ترتیب، استفاده از آموزه‌های دینی و برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر فرهنگ، از جایگاه والایی در برنامه‌های پیشگیرانه و درمانی برخوردار است.

کارشناس مسئول پیشگیری و کنترل سوءمصرف مواد مخدر مرکز بهداشت خوزستان گفت: داشتن اعتقادات و باورهای معنوی، مهمترین مولفه خود کنترلی به حساب می‌آید. در واقع میان معنویت و هدف از زندگی، رضایت از زندگی و سلامت همبستگی وجود دارد اما معنویت را می‌توان به عنوان شکلی از هوش نیز مطرح کرد و آن هوش معنوی است. در واقع هوش معنوی آخرین هوش شناخته شده توسط بشر است. این هوش، فهم مسائل دینی را تسهیل و در فهم مسائل اخلاقی و ارزش آن‌ها به افراد یاری می‌کند.

حسین‌پور عنوان کرد: همه می‌دانیم که انسان موجودی زیستی- روانی- اجتماعی و معنوی است و نیاز است تا با این رویکرد در بررسی آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، به موازات عنایت به مولفه‌های روانشناختی، جامعه‌شناختی و زیست‌شناختی، به رابطه دین و معنویت نیز توجه ویژه شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند داشتن نگرش مذهبی، خودکارآمدی پایدار و باورهای مذهبی با کاهش استرس‌های روانشناختی و پیشگیری از رفتارهای پرخطری مانند کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد در ارتباط است. به گونه‌ای که دینداری و معنویت از تاثیر فشارهای زندگی بر گرایش به مصرف مواد می‌کاهد و در طول زمان نیز میزان افزایش مصرف مواد را مهار می‌کند.

وی افزود: به‌ عبارت دیگر، خودکارآمدی ایمان شخص به توانایی‌های خود برای موفقیت در یک موقعیت مشخص است. خودکارآمدی بالا موجب افزایش تلاش، پشتکار و انگیزش فرد می‌شود و از موثرترین عوامل تعیین‌کننده عملکرد افراد به ویژه در کنترل و پیشگیری از  اعتیاد است.

کارشناس مسئول پیشگیری و کنترل سوءمصرف مواد مخدر مرکز بهداشت خوزستان گفت: چهار منبع اصلی داوری شخص درباره خودکارآمدی شامل تجربیات موفق قبلی، تشویق و ترغیب کلامی، تجربه‌های جانشینی و انگیختگی فیزیولوژیکی است. رفتار سوء مصرف مواد از یک سو به وسیله الگوبرداری، تقلید و تقویت در حوزه روابط بین فردی آموخته می‌شود و از سوی دیگر تحت تاثیر عوامل درون فردی مانند خودکارآمدی و باورهای فردی قرار می‌گیرد بر این اساس بین افراد دارای اختلالات مصرف مواد مخدر با افراد دارای اختلالات مصرف مواد محرک و روان‌گردان در میزان خودکارآمدی تفاوت وجود دارد.

وی ادامه داد: افراد وابسته به مواد در مقایسه با افراد عادی و افراد وابسته به مواد محرک از خودکارآمدی پایین‌تری برخوردارند. خودکارآمدی بالا در افراد، سلامت معنوی را تقویت می‌کند و از آن به عنوان سپری در مقابل وابستگی به مواد استفاده می‌شود.

کارشناس مسئول پیشگیری و کنترل سوءمصرف مواد مخدر مرکز بهداشت خوزستان گفت: هوش معنوی شامل داشتن حس معنا و ماموریت نسبت به زندگی و ارزش‌ها، حس تقدس در زندگی، درک متعادل‌تر از ارزش مادیات و اعتقاد بهتر شدن دنیا است؛ در واقع مجموعه‌ای از توانایی‌ها و ظرفیت‌ها و منابع معنوی است که کاربست آن‌ها موجب افزایش انطباق‌پذیری و در نتیجه سلامت روان افراد می‌شود. بدین معنا هوش معنوی به ما اجازه می‌دهد تا آنجایی که ممکن است موقعیت را تغییر دهیم و یا بهتر کنیم و در واقع با استفاده از نگرش‌ها و باورهای مذهبی شکل گرفته در چارچوب هوش معنوی به فرد اجازه اداره شرایط یا موقعیت‌های نامناسب مانند حضور در جمع دوستان و همسالانی که سیگار یا مواد کم خطر مصرف می‌کنند، داده می‌شود.

وی عنوان کرد: تجربه نشان می‌دهد کسانی که ارتباط معنوی خود را از راه عبادت با خدا حفظ کرده‌اند، از عزت نفس و سلامت روانی بالاتری برخوردارند. محیط زندگی فرد و روابط اجتماعی او در شکل‌گیری شخصیت او و بروز رفتارهای ناسالم و مخرب تاثیر مهمی دارد. اگر این محیط سالم باشد بی شک فرد شخصیت سالمی در آینده خواهد داشت.

حسین‌پور افزود: محدوده روابط فرد با اطرافیان نیز تعیین کننده رفتارهای درست و غلط وی در آینده خواهد بود. بر اساس تجربه، افرادی بوده‌اند که در خانواده ناسازگاری پرورش یافته‌اند اما به دلیل همنشینی با دوستان سالم و مذهبی به فردی سالم در جامعه تبدیل شده و در مقابل، فردی در خانواده سالم و مذهبی رشد یافته اما به دلیل مراوده با دوستان و اطرافیان ناباب با مشکل روبه‌رو شده‌اند.

وی عنوان کرد: اندیشیدن به این موضوع که رسالت من در جهان هستی چیست، خدا از آفرینش من چه منظوری داشته است و معنای زندگی ام چیست، یکی از دغدغه‌های انسان‌ها است که نشان‌دهنده بعد معنوی انسان است. اعتیاد توان اندیشیدن به این مسائل را از انسان می‌گیرد و تنها یار غار انسان می‌شود اما با ترک مواد مخدر ابرهای غفلت کنار می‌رود و فرصتی پیدا می‌شود تا دوباره خود را از بیرون تماشا کند، به رابطه خود با خدا بیندیشید و این پرسش باید ذهن را گهگاه به خود مشغول کند که از کجا آمده و به کجا می‌رود؟ هدف خداوند از خلقت انسان چه بوده است؟ معنای زندگی انسان چیست؟ پاسخ به این پرسش‌ها، مسئولیت جدیدی است که باید در دوره ترک به آن پرداخت.

وی افزود: پاسخ به این سوالات نمایانگر جهان‌بینی انسان است. جهان‌بینی به معنای نگاه انسان به جهان هستی، آفرینش و خلقت خودش است و هر انسانی جهان بینی خاص خود را دارد.

حسین‌پور گفت: اگر انسان معنا و رسالتی برای زندگی داشته و هدفمند باشد، انگیزه بیشتری برای زندگی خواهد داشت، کمتر احساس پوچی می‌کند، انعطاف‌پذیر و سازگارتر خواهد بود و بهتر می‌تواند خود را با مشکلات زندگی سازگار کند.

وی افزود: بررسی پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج از کشور نشان می‌دهد که معنویت و دینداری می‌تواند سد محکمی در برابر گرایش مصرف مواد مخدر باشد؛ دینداری می‌تواند از طریق افزایش خودکنترلی، برقراری نظم اخلاقی و افزایش تعهدات اخلاقی مانع مصرف مواد شود. برخورداری از معنویت و هدفداری در زندگی، احساس خودارزشمندی را افزایش می‌دهد.

کارشناس مسئول پیشگیری و کنترل سوءمصرف مواد مخدر مرکز بهداشت خوزستان عنوان کرد: این نظام معنایی مانع خطرپذیری و رفتارهای هیجان‌طلبانه است و در نهایت منجر به کاهش احتمال مصرف مواد توسط فرد می‌شود. شرکت در مراسم و فعالیت‌های گروهی دینی می‌تواند به مثابه "مهارت مدارا" در برابر تنش‌های زندگی که فرد را به استفاده از مواد گرایش می‌دهد، عمل کند.

وی بیان کرد: همراه کردن معنویت درمانی با مداخلات شناختی - عاطفی می‌تواند اثربخش‌تر باشد. اگر طول دوره معنویت درمانی افزایش یابد، احتمالا با اثربخشی بیشتری همراه است و علاوه بر تغییر در فکر و اعتقاد معتادان باید همزمان آسیب‌های جسمانی ناشی از مصرف مواد هم ترمیم شود.

انتهای پیام