آرش شایسته‌نیا، دکترای مدیریت رسانه در یادداشتی که با موضوع رسانه‌ها و افزایش میزان مشارکت در انتخابات، نوشته و آن را در اختیار ایسنا قرار داده، آورده است: شکل‌گیری، برگزاری و مشارکت همه اقشار جامعه در بیش از ۴۰ انتخابات از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون بیانگرآن است که آرمان این انقلاب مبتنی بر حضور مردم در جایگاه تعیین سرنوشت خود از یک سو و از سویی دیگر اثبات این ادعاست که نظام جمهوری اسلامی ایران، نظامی مبتنی بر مردم سالاری دینی است.
با این همه اما انتخابات «مجلس شورای اسلامی» و انتخابات «خبرگان رهبری» در اسفندماه سال جاری از نگاه اندیشمندان وکارشناسان خبره مسائل سیاسی؛ از جایگاه و اهمیت فوق‌العاده‌ای در عرصه سیاست داخلی و خارجی برخوردار است. سیاستمداران خارجی با اتکا به مسائل اجتماعی ایران که در سال گذشته و به دنبال فوت «مهسا امینی» روی داد و به شکل اعتراضات سیاسی در تمام نقاط کشور فراگیر شد بر این باورند که مردم نگاهی خوش به صندوق آرا نخواهند داشت و در نهایت این دو انتخابات با کمترین میزان مشارکت و حتی پایین‌تر از انتخابات پیشین برگزار و کاندیداها با رأی حداقلی مردم به مجلس شورا و یا مجلس خبرگان روانه خواهند شد.
اما در سوی دیگر این رویداد سیاسی، کارشناسان و اصحاب فن در داخل کشور نگاهی متفاوت‌تر از سیاستمداران خارجی داشته و معتقدند حتی اگر میزان مشارکت در انتخابات پایین‌تر از دوره‌های پیشین باشد؛ اعتراضات سال گذشته کشور نقش بسیار کوچکی را در این پازل داشته و مسائل اقتصادی در کشور و به خصوص افزایش تورم محصولات و ملزومات اولیه زندگی مردم، عدم حمایت جدی نمایندگان مجلس از مردم، عدم الزام به پاسخگویی وزاری دولت، عدم پیگیری مجدانه در بررسی طرح استیضاح نمایندگان و مهم‌تر ازهمه؛ عدم شفافیت واقعی نمایندگان به هنگام بررسی لوایح و اخذ رأی در صحن علنی مجلس باشد. در کنار این دو دیدگاه در خصوص میزان مشارکت مردم در انتخابات اسفندماه اما نگاه «سومی» نیز وجود دارد که این دیدگاه نیز از سوی دسته دیگری از فعالان سیاسی در کشور سخت مورد تأکید قرار گرفته است. آنان معتقدند که رد صلاحیت‌های گسترده از سوی هیأت‌های اجرایی در کنار سایر عواملی که به آن اشاره شد؛ چراغ انتخابات را کم‌سوتر خواهد کرد.
از آن جایی که این دست تحلیل‌ها؛ خواسته و یا ناخواسته و به صورت صواب یا ناصواب از سوی برخی از افرادی از جناح‌های مختلف سیاسی و در آستانه برگزاری تمامی انتخابات کشور مطرح و رسانه‌ای می‌گردد که به نوعی سبب ایهام و ابهام در نفس برگزاری انتخابات شده و در نهایت تنها به نفع دشمنان داخلی و یا خارجی گردیده و به سرور و شادمانی دشمن منجر خواهد شد توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای می‌تواند گره‌گشا باشد. به عنوان نمونه می‌توان به یکی از رهنمودهای معظم‌له در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ۲۷ بهمن ماه ۱۳۷۹ اشاره کرد. ایشان می‌فرمایند: «مردم را از لحاظ سیاسی دچار التهاب کردن، نگران کردن، سرگرم مسائل کوچک کردن، به جان همدیگر انداختن جناح‌ها، مسائل کوچک را بزرگ کردن، این جزو برنامه‌ها است (دشمنان) می‌خواهند کاری کنند که فضای کشور، فضای تب آلود شود. مبارزه با این برنامه، سعی در آرام نگه‌داشتن فضای عمومی و فضای سیاسی کشور است. همه باید در این جهت حرکت کنند. به هیچ یک از حرکات و اظهاراتی که به معنای التهاب آفرینی باشد، نباید میدان داده شود، به خصوص «مطبوعات» باید به این نکته توجه کنند. دستگاه‌های مختلف و قوای سه گانه باید حیثیت، شخصیت و حدود قانونی را هم حفظ کنند و همدیگر را تضعیف نکنند؛ که متأسفانه گاهی در گوشه و کنار چیزهایی در این زمینه دیده می‌شود. البته به گمان زیاد، ناشی از غفلت است؛ اما باید توجه داشت که این غفلت‌ها بسیاری از اوقات در اختیار و مورد استفاده دشمنان قرار می‌گیرد.»
یکی از تمایزهای امروزین دنیای سیاست با دنیای سیاست در گذشته، بهره‌گیری از «رسانه» ها و ظرفیت‌های پیدا و پنهان آن در کسب، حفظ و افزایش قدرت در دنیای سیاست است تا آن جا که امروزه اغلب چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی در هر کشوری برای پیشبرد برنامه‌های خرد و یا کلان خود از این ظرفیت و در درون «دیپلماسی رسانه‌ای» جست‌وجو می‌نمایند و برای بهره‌برداری از این ظرفیت رسانه‌ای، کارگردانی و صحنه‌گردانی آن را به افراد کاربلدی در قالب هیأت «مشاوران رسانه‌ای» واگذار می‌نمایند و از آن جایی که مردم یک جامعه برای دریافت پیام‌ها، ابلاغ و یا انتقال خواسته‌های خود از رسانه‌ها استفاده می‌کنند؛ این دسته از مشاوران با بررسی تمامی اوضاع و تحولات داخلی و خارجی کشور و با رصد عمیق افکار عمومی به دنبال باز مهندسی این افکار با استفاده از علم «روان‌شناسی جامعه» تا رسیدن به هدف مطلوب «جامعه» خویش خواهند بود چراکه بر این باورند رسانه‌ها در دوران کنونی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی مردم تبدیل شده‌اند. از آن‌جا که انتخابات و مشارکت انتخاباتی، چگونگی ارتباط متقابل جامعه و دولت را به نمایش می‌گذارد و حتی این چگونگی در سطوح کیفی این ارتباط مؤثر خواهدبود، توجه به کارکردها و وظایف رسانه‌ها بسیار حائز اهمیت بوده و باید به آن توجه ویژه داشت.
مشارکت در زندگی، نمودهای متفاوتی دارد که می‌توان به طور نمونه به عضویت در احزاب، شرکت در انتخابات و ایجاد ارتباط متقابل با سیاستمداران در چارچوب جامعه مدنی اشاره کرد که همه این موارد ایجاب می‌کنند مردم به رسانه‌ها دسترسی فزاینده‌ای داشته و از آن جهت رفع نیازهای خود استفاده نمایند.
تشویق به مشارکت در انجام و اجرای برنامه‌های گروهی از وظایف و کارکردهای اصلی رسانه (یعنی ایجاد همبستگی افراد یک جامعه) است. از نگاه روانشناسان اجتماعی و صاحب نظران حوزه ارتباطات اجتماعی؛ برای مشارکت افراد در برنامه‌ها و مناسبت‌های اجتماعی (و سیاسی) دست اندرکاران و مجریان نیازمند بسترسازی مناسب هستند که ایجاد این بستر مناسب با هدف جلب مشارکت بالا؛ یکی از وظایف رسانه‌هاست. اگر بستر کافی و یا مناسبی برای مشارکت «عامه مردم» وجود نداشته باشد و یا زمان مناسبی برای آن در نظر گرفته نشود، بی‌شک می‌توان از آن ابتدا به این نتیجه «گس» رسید که کارگزاران و دست اندرکاران آن برنامه در مراحل بعدی نیز ناکام بوده و به نتیجه رضایت بخشی دست نخواهند یافت.
اگر رسانه‌ها بتوانند با آموزش شهروندان و تشریح این که مشارکت آنان در برنامه‌های سیاسی و یا اجتماعی کشور چه فایده و منفعت‌هایی را برای آنان و هم‌وطنان آن‌ها در زمان حال یا آینده خواهد داشت؛ یکی دیگر از وظایف رسانه‌ها (یعنی اطلاع رسانی و آموزش) عینیت خواهد یافت.
با این همه شاید عده‌ای با این شعار که عدم حضور آنان در پای صندوق رأی و شرکت در انتخابات می‌تواند پیامی برای حاکمیت داشته باشد، امّا واقعیت این است که حیات کشور به حضور مردم در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی گره خورده و با حضور مردم؛ جامعه‌ای مبتنی بر «سرمایه اجتماعی» شکل گرفته و رشد یافته است.
بی‌شک عدم توجه به چرایی کاهش مشارکت و رفع منطقی آن‌ها از سوی سران قوا و دولتمردان؛ کاهش «اعتماد اجتماعی» را به دنبال خواهد داشت که همین کاهش «اعتماد اجتماعی»، فرصت مناسبی را برای دشمنان کشور فراهم می‌نماید تا آنان با طیب خاطر آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در همه ابعاد به کشور وارد نمایند. بنابراین، رسانه‌ها می‌توانند با ترسیم صحیح نتایج عدم مشارکت مردم در انتخابات؛ سهم بزرگی در میزان افزایش مردم به مشارکت در انتخابات داشته باشند.
انتهای پیام
نظرات