آهنگی را که دختر نوجوان در جایگاه موزیک می نواخت، برایم آشنا بود و مرا به دوران کودکی و دهه ۶۰ می برد که سریال عروسکی «خونه مادربزرگه» را از تلویزیون‌های سیاه و سفید می دیدیم. آهنگی که تیتراژ نمایش عروسکی ساخته «مرضیه برومند» بود و او در علت ساختش گفته بود آن را با الهام از خانه و زندگی یک زن روستایی اطراف بندرانزلی ساخته است.

دخترک می نواخت و کودکان با او همراهی می کردند؛ «خونه مادربزرگه هزار تا قصه داره، خونه مادربزرگه شادی و غصه داره....»

صدای آواز و همخوانی کودکان زیر گنبد جایگاه موزیک بندرانزلی می پیچید و گردشگرانی که به قصد دیدن بندرانزلی در بلوار ساحلی قدم می زدند، ناخودآگاه به حیاط شهرداری آمده و با گروه همخوانی می کردند.

به سمت جایگاه موزیک می روم. بنایی سفید رنگ با ۷ ستون که گنبد جایگاه را استوار نگه داشته است. پله های ورودی جایگاه، ارتفاع کمی دارد و با کاشی های زرد و قرمز رنگ تزئین شده است. از پله ها که بالا می روم، چندین جا جایگاه تصویر چنگ باربد بر بستر جایگاه نقش بسته است. تصویری که حالا در اثر تردد زیاد، دچار فرسایش شده است.

جایگاه موزیک بندرانزلی، نیاز به «باربُدی» دارد که دوباره نوای خوش الحانش تا موج شکن بندر شنیده شود و خستگی را از تن «مالا»ها به در کند.

گنبدی که بر ۷ ستون جایگاه موزیک را نگه داشته، گویی فضای سالن های اپرا را تداعی می کند. وقتی پا بر دایره مرکزی جایگاه موزیک می گذارم، نقوش چنگ باربد دور تا دور این دایره را فراگرفته و به گنبد مینای بالای سرم نگاه می کنم.

ساختمان تاریخی جایگاه موزیک بندرانزلی در میان مردم به «حافظیه بندرانزلی» هم شهرت دارد زیرا الگوی معماری هر دو شباهت هایی به هم دارد. اما این بنا ۴ سال زودتر از حافظیه شیراز ساخته شده، ولی در میان مردم ایران به اندازه حافظیه شناخته شده نیست.

این را «محمود عباسیان امین» می گوید که به عنوان فعال حوزه گردشگری بندرانزلی و راهنمای تورهای گردشگری است.

عباسیان که مشاور گردشگری شهرداری بندرانزلی هم است، می افزاید: « بنای ساختمان جایگاه موزیک بندرانزلی در بین مردم به «حافظیه بندرانزلی» هم معروف شده است. معمار حافظیه شیراز مهندسی فرانسوی بود. ولی هر دو بر اساس الگوی معماری بناهای یونانی ساخته شده است. با اینکه الگوی معماری آن شبیه حافظیه شیراز است ولی جایگاه موزیک بندرانزلی ۴ سال زودتر از بنای حافظیه ساخته شده و از زمان ساخت تاکنون محل اجرای موزیک برای شهروندان بندرانزلی بوده است.»

وی در پیشینه فعالیت گروه های موسیقی در بندرانزلی اینگونه توضیح می دهد: «بندرانزلی، دروازه اروپا بود و مسافرانی که بین شمال و جنوب کشور در تردد بودند، گاهی مجبور می شدند به دلیل فراهم نشدن شرایط سفر در این شهر بمانند. بنابراین ناچار بودند با هنرهایی که دارند، نظیر اجرای زنده موسیقی امرار معاش کنند. بنابراین، می توان گفت مردم بندرانزلی از سالهای بسیار دور پذیرش گروه های موسیقی را داشتند.»

عباسیان با اشاره به فعالیت بلدیه رشت در زمینه آموزش موسیقی به کودکان یتیم، اضافه می کند: «بندرانزلی جزو نخستین شهرهایی است که صاحب بلدیه شد و در اوایل دوره پهلوی، بلدیه بندرانزلی پرورشگاهی برای کودکان و نوجوانان بی سرپرست بنا نهاده و با تعلیم این کودکان، یک گروه موزیک تربیت می کند. این گروه به سرپرستی مرحوم عیسی رنجبر وظیفه داشت در روزهای تعطیل برای نشاط مردم، در بلوار ساحلی موزیک بنوازد.

دسته موزیک شهرداری بندرانزلی به دسته موزیک دارالایتام معروف بود و تصویری از این دسته موزیک در سال ۱۳۰۸ به جامانده که ۳۷ کودک و نوجوان با لباس های متحدالشکل و با سازهای لهستانی روی پله های  بلوار این شهر برای مردم موزیک می نوازند.

همین فعالیت ها زمینه ای شد تا محمد روشن شهردار وقت بندرانزلی (۱۳۰۶ تا ۱۳۱۳) دستور دهد در حیاط بلدیه، جایگاه ویژه ای برای دسته موزیک بسازند. سال ۱۳۱۱ خورشیدی یک مهندس آلمانی و معمار یونانی از طرف بلدیه ساخت جایگاه موزیک را با استفاده از الگوهای معماری یونان بر عهده گرفتند. به همین دلیل، نوع معماری جایگاه موزیک بندرانزلی، تداعی گر حافظیه شیراز است.»

جایگاه موزیک بندرانزلی در طول زمان مورد بی مهری قرار می گیرد. به گفته یکی از شهروندان بندرانزلی بعد از انقلاب دور تا دور این بنا را حصار کشیدند و اجرای گروه‌های موسیقی هم لغو شد.

سال ها بعد حصارهای فلزی به آرامی گسسته می شود اما دیگر عیسی رنجبر، سرپرست گروه موزیک بلدیه زنده نبود. اجرای گروه های موسیقی هم محدود به برنامه های مناسبتی شد.

شب جمعه ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ ستون های «حافظیه بندرانزلی» با زلزله ای که مرکز آن شهرستان منجیل بود، به لرزه درآمد. اگرچه خرابی های آن زلزله مرمت شده است، ولی رطوبت پرباران ترین شهر ایران، بلای جان حافظیه بندرانزلی شده و جایگاه موزیک «باربدی» می خواهد تا بار دیگر رخت احیا بر جایگاه موزیک بپوشاند.

انتهای پیام