سرپرست هيأت تعيين عرصه و حرايم شهر باستاني شوش در سال 1387 با درخواست از معاون حفظ، احيا و ثبت آثار تاريخي و گروه بررسي‌کننده‌ي «ضوابط عرصه و حريم مجموعه باستاني شوش» مبني بر تلاش براي حفظ و صيانت از ميراث گران‌بهاي شوش، بيان كرد: اطمينان داشته باشيم که متوليان و مجريان توسعه‌ي شهر مدرن شوش به حمايت‌هاي سازمان ميراث فرهنگي در قالب ناديده انگاشتن و حذف بخش‌هايي از عرصه و حريم باستاني نيازي ندارند.

محمدتقي عطايي در يادداشتي كه در اختيار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) قرار داده، اظهار كرده است: انتشار خبري درباره‌ي بررسي «عرصه و حريم مجموعه باستاني شوش» در نشست خبري معاون حفظ،، احيا و ثبت آثار تاريخي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري سبب شد تا بار ديگر موضوع شوش مطرح شود. اگرچه مسعود علويان‌صدر فقط کلياتي را درباره‌ي موضوع «عرصه و حريم مجموعه‌ي باستاني شوش» مطرح کرد، اما جاي خوشحالي بسيار است که سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌جاي انکار واقعيت‌هاي موجود درباره‌ي گستره‌ي اين کهن‌شهر ايراني، اين‌بار به‌درستي اندازه‌هاي آن را مورد پذيرش قرار داده است. چنان‌که گفته ‌است: «عرصه‌ي شهر تاريخي شوش بسيار فراتر از آن چيزي است كه اعلام شده است. در واقع، شهر تاريخي شوش همه‌ي فضاهايي را كه مردم در آن‌جا سكونت كرده‌اند، دربرمي‌گيرد.»

او ادامه داده است: «ما بر اين اعتقاديم که اکنون مي‌توان درباره‌ي شوش تصميم‌هاي درستي اتخاد کرد، زيرا حال، اساس بر ناديده گرفتن عرصه‌ي واقعي و حرايم آن نيست. دور نيست زماني که مسؤولان ارشد سازمان چه در خوزستان و چه در مرکز صرفا بر عرصه‌ي 400 هکتاري شوش تأکيد مي‌کردند و در برخي زمان‌ها حتا منکر وجود گستردگي عرصه‌ي شوش بيش از 400 هکتار بودند.»

اين باستان‌شناس با اشاره به اين‌كه اکنون به‌نظر مي‌رسد، اوضاع کمي تغيير يافته است، چند موضوع را خطاب به علويان‌صدر و گروه زير نظر او يادآوري كرده است:

1ـ شوش يکي از مهم‌ترين محوطه‌هاي جهان باستان در خاورميانه و به نظر قريب به اتفاق باستان‌شناسان مهم‌ترين محوطه‌ي باستاني ايران است. پيش از اين، دلايل اين امر به تفصيل ذکر شده و حتما معاون سازمان ميراث فرهنگي بر اين موضوع واقف است.

2ـ چنان‌که پيش از اين نيز متذکر شده‌ام، دوباره تأکيد مي‌ورزم که هر تصميمي درباره‌ي شوش يک تصميم مهم تاريخي است و به‌عنوان يک رويداد مهم در تاريخ ايران به ثبت خواهد رسيد.

3ـ نگاهي به عکس‌هاي هوايي شوش که در خلال 100سال اخير برداشته شده‌اند، از زمان اريک اشميت تا کنون، نشان مي‌دهند که چگونه سال به سال مجموعه‌ي عظيم شوش در چنبره‌ي ساخت‌وسازهاي جديد از همه‌سو گرفتار شده و کوچک‌تر و کوچک‌تر شده است. امروز متأسفانه ديگر از برجستگي‌هايي مرتبط با پشته‌هاي اصلي شوش که در عکس‌هاي هوايي دهه‌ي 1930 ميلادي ديده مي‌شود، خبري نيست. اين برجستگي‌ها يا بقاياي باستاني دوره‌هاي متأخرتر که در شمال پشته‌ي کاخ آپادانا قرار داشت، امروز به پارک و ساختمان تبديل شده است. از برجستگي‌هاي آن سوي رود شائور ـ که يونانيان اولاي مي‌خواندند ـ فقط کاخ شائور کاوش شده و به‌جز محدوده‌ي ديوارکشي‌شده، بقيه‌ي آن تسطيح و به ساختمان و زمين زراعي تبديل شده است. وضعيت در سمت جنوب پشته‌ي شهر شاهي ـ که در دهه‌ي 70 خورشيدي توسط استاد مهدي رهبر به‌صورت موقت و اضطراري ميله‌کوبي شده بود ـ همين‌طور است. در سمت شرق نيز حضور تأسيسات غيرقانوني کارخانه‌ي آسفالت، پشته‌هاي باستاني اين قسمت را تا حد زيادي تخريب کرده و بقيه را در معرض تهديد قرار داده است. از سمت غرب هم که ديگر خانه‌هاي مردم به‌شكل مستقيم به پشته‌ي آکروپل يا ارگ وارد شده است. آقاي علويان‌صدر! شوش روزبه‌روز کوچک‌تر شده است و مي‌شود. اين دست‌اندازي‌ها را بايد به‌گونه‌ي معقول و با ايجاد ضوابط قانوني و لازم‌الاجرا کنترل كرد.

4ـ بررسي‌ها و مطالعات ما در فروردين 1387 نشان داد که لايه‌هاي باستاني مربوط به دوره‌هاي اسلامي، شرايطي بحراني را در شوش کنوني سپري مي‌کنند، چون اين لايه‌ها متأخرترند و در سطح قرار دارند. بنابراين سرعت امحاي آن‌ها بسيار زياد است. مدارک باستان‌شناختي مربوط به لايه‌هاي دوره‌ي اسلامي شهر شوش به‌وسيله‌ي دست‌اندازي‌هاي مداوم از سوي نهادهاي مختلف دولتي شوش (مثلا شهرداري) و بخش خصوصي (ساختمان‌سازي‌هاي عمومي و فعاليت‌هاي کشاورزي) بسيار بالاست. اگر جلوي اين روند گرفته نشود، در آينده‌اي نه‌چندان دور صحبت از شهر و بقاياي استقراري دوره‌ي اسلامي شوش مطابق آنچه واقعا وجود داشته است، بي‌معنا خواهد بود. حکايت دوره‌هاي قديمي‌تر نيز هم‌چنان است که بود.

عطايي در پايان مطلب خود تأكيد كرده است: بنا به شرايط پيش‌آمده در شوش، تقاضامندم معاون محترم و گروه بررسي‌کننده‌ي «ضوابط عرصه و حريم مجموعه باستاني شوش» به‌عنوان متولي رسيدگي به ميراث فرهنگي شوش، تمام تلاش خود را براي حفظ و صيانت از ميراث گران‌بهاي شوش به‌کار بندند. اطمينان داشته باشيم که متوليان و مجريان توسعه‌ي شهر مدرن شوش نيازي به حمايت‌هاي سازمان ميراث فرهنگي در قالب ناديده انگاشتن و حذف بخش‌هايي از عرصه و حريم باستاني ندارند. آن‌ها کارشان را هم‌چنان که تاکنون پيش برده‌اند، پيش مي‌برند. بايسته است، با درنظر گرفتن جميع جوانب نسبت به حفاظت از آنچه از شوش باقي مانده ـ چه آن قسمت که در احاطه‌ي شهر است و چه آن قسمت که در زير خانه‌هاي مردم قرار دارد ـ بکوشيم.

انتهاي پيام