مدير گروه سيره اهل بيت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي گفت: امام سجاد (ع) با بهرهگيري از دعا و بيان تعاليم و معارف شيعي در قالب دعا انديشههاي سياسي شيعه را به نسلهاي بعد منعكس و منتقل كردند.
حجتالاسلام والمسلمين مطهري در گفتوگو با خبرنگار دين و انديشه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به اينكه «يكي از موضوعاتي كه در بررسي زندگي امام سجاد (ع) كمتر مورد توجه قرار ميگيرد حضور و انديشههاي سياسي ايشان است» اظهار كرد: دوران امام سجاد (ع) يك دوران ويژه در تاريخ اسلام و تاريخ تشيع زندگاني امامان معصوم (ع) است كه از طرفي خلافت امويان در اوج اقتدار است و به شدت تمام تحركات شيعه و وابستگان به اهل بيت (ع) را زير نظر دارد و از طرف ديگر مدت زمان زيادي از واقعه خونبار كربلا نگذشته است.
وي خاطرنشان كرد: در اين دوران امام به شدت تحت نظر است و از طرف ديگر خطر، اصل تشيع و اسلام را تهديد ميكند.
اين استاد تاريخ اسلام با اشاره به اينكه «در عصر امام سجاد (ع) با خلفا و حاكمان متعددي مواجه هستيم» افزود: يك دوره كوتاه دوره حكومت يزيد است و پس از آن دوران مروانيان با حكومت مروان بن حكم آغاز ميشود كه به شدت نسبت به علويان دشمني و عناد داشتند و آن را در مواضع و مواقع مختلف به طور وضوح نشان ميدادند.
مطهري يادآور شد: امام سجاد (ع) در چنين وضعيتي رهبري جامعه اسلامي را برعهده داشتند. دوراني كه همزمان با حكومت خودكامه، قيامهاي متعددي عليه امويان شكل ميگرفت. لذا دوران امامت امام سجاد (ع) از ويژگي خاص و منحصر به فردي برخوردار است كه در چنين وضعيتي موضع ايشان ميتوانست براي مسلمانان راهگشا باشد.
وي با بيان اينكه «در چنين شرايطي اقدامات، حركات و سخنان گهربار امام سجاد (ع) تعيين كننده مسير حقيقي اسلام و تشيع است» افزود: در واقع پي ريزي تعاليم فرهنگي اسلام، فقه شيعه و مذهب تشيع كه در عصر امام باقر و امام صادق (ع) به اوج خود رسيد در عصر امام سجاد (ع) انجام شد.
مدير گروه سيره اهل بيت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي ادامه داد: در شرايطي كه بني اميه تلاش داشت اهل بيت را از صحنه به طور كلي خارج كند و هدف و انگيزه آنها محو كردن نام اهل بيت از صحنه تاريخ اسلام بود مواضع سياسي امام سجاد (ع) داراي اهميت خاصي است كه آنها به اهداف خود نرسند.
وي افزود: در كنار اين ديدگاه برخي از حركات و قيامهاي مختلف را ميبينيم كه برخي از آنها قيامهاي شيعي همچون قيام مختار و قبل از آن قيام توابين در راستاي خونخواهي و انتقام گيري از قاتلين امام حسين (ع) اتفاق ميافتد. اما ايشان نميتواند مستقيماً وارد صحنه شده و اين قيامها را تأييد كند. همچنين برخي قيامهاي غيرشيعي نيز همزمان با آنها شكل ميگيرد كه بعنوان مثال ميتوان به قيام مردم مدينه كه به نام واقعه حرّه معروف است اشاره كرد كه به شدت توسط حكومت يزيد سركوب شدند.
مطهري ادامه داد: همزمان با اين قيامها عبدالله زبير تبليغات خود را در مكه آغاز كرده و همين قيام حرّه نيز تحت تأثير دعوت او قرار دارد. اما توجه به اين نكته اهميت دارد كه اين دو قيام در حجاز اتفاق ميافتد جائي كه امام سجاد در آنجا ساكن بودند لذا موضع آن حضرت در قبال آن حائز اهميت است.
وي با اشاره به اينكه «بني اميه و ابن زبير از جهت ضديت و مخالفت با اهل بيت در يك راستا در حركتند» گفت: امام سجاد (ع) كه ساكن مدينه بودند در برخورد با اين جريانها مواضعي را انتخاب ميكنند كه امروز ميتوان فهميد كه برخاسته از يك فكر و انديشه بسيار متعالي است. امام با استفاده از سياست تقيّه كل حركات ظاهري سياسي را كنار ميگذارد اما اين به معناي عدم اقدام سياسي امام نيست بلكه ايشان اقدامات سياسي خود را در قالب گفتار و دعا بيان ميكنند.
اين پژوهشگر تاريخ و سيره اهل بيت (ع) خاطرنشان كرد: نكته جالب توجهي كه در ابتداي دعاهاي امام سجاد (ع) وجود دارد صلوات بر پيامبر و خاندان ايشان را بدون استثنا ضميمه ميكند. يعني هرجا صلوات بر پيامبر دارند صلوات بر خاندان را نيز ذكر ميكنند و در كنار آن يك ويژگي را براي آنها بيان ميكنند كه در واقع بيانگر حقانيت اهل بيت (ع) براي رهبري، خلافت و امامت جامعه است.
مطهري با بيان اينكه «امام سجاد (ع) در آن فضاي سياسي كه روزنهاي براي تنفس حركات شيعي وجود نداشت با بهره گيري از دعا، انديشه سياسي شيعه را مورد توجه قرار ميدهند» گفت: آن حضرت ضمن بيان عقايد شيعي و تعاليم آن در دعاهاي خود تعابيري بكار ميبرند كه بيانگر انديشه سياسي شيعه است و اين فقط مقابله با خط اموي و زبيري است.
مدير گروه سيره اهل بيت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در پايان تأكيد كرد: در چنين دورهاي كه اهل بيت به شدت تحت فشار بودند و امويان به عنوان حاكمان جامعه درصدد حذف نام اهل بيت (ع) بودند، امام سجاد با بهره گيري از دعا و بيان تعاليم شيعي در اين قالب، انديشههاي سياسي شيعه را به نسلهاي بعد منتقل كردند.
انتهاي پيام
نظرات