تعدادی از پژوهشگران موسیقی نواحی در نشست پژوهشی موسیقی رمضان، درباره سحری خوانی در این ماه، مطالبی را ارائه و به معرفی آئین‌های مختلف اقوام ایرانی پرداختند.

به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، یکی از محققان موسیقی ترکمن در سخنانی گفت: من بچه روستای هستم که 40 سال در روستاهای مختلف زندگی کردم و سفرهایی به آسیای میانه داشته‌ام. موسیقی ترکمن به موسیقی مقامی معروف است و اغلب بیان کننده بخشی از تاریخ و فرهنگ ترکمن است.

موسی جوزانی ادامه داد: محققان در تحقیقی که سال‌ها پیش انجام دادند 50 مقام را در موسیقی ترکمن شناسایی کردند. اما شاید در حال حاضر فقط 20 مقام باقی مانده باشد.

او یادآور شد: موسیقی رمضان بخشی از موسیقی مقامی ترکمن است که بستر عمیقی در آن وجود دارد و همچنین دارای زیربنایی قوی است.

وی افزود: یکی از آئین‌های موسیقی رمضان در میان اقوام ترکمن آئین شب چهارده رمضان است که «یا رمضان» نام دارد و بدین صورت است که افرادی کیسه‌هایی روی دوششان می‌اندازند در شهر می‌چرخند و شعری می‌خوانند و در مسجد آن چه را به دست آوردند، میان نیازمندان تقسیم می‌کنند. آنها در این شعر می‌خوانند:

سلام ای کسانی که خفته‌اید،‌ سلام ای کسانی که نماز خوانده و روزه می‌گیرید،‌ ای امت محمد‌، یا رمضان...

او از «ظهر طاهر» به عنوان یکی دیگر از آئین‌های موسیقی رمضان میان اقوام ترکمن یاد کرد و گفت: هرکسی با تخصص خودش این آئین را به جای می‌آورد.

در این نشست که صبح 2 مرداد در فرهنگستان هنر برگزار شده بود‌، یکی از محققان موسیقی کرمان در سخنانی گفت: کرمان به عنوان پهناورترین استان ایران سرشار از فرهنگ، خرده فرهنگ و آداب و رسوم است.

فواد توحیدی اضافه کرد: سحر خوانی یکی از آئین‌های موسیقی کرمان است که آن را در پشت‌بام‌ها یا تپه‌های مشرف به روستاها می‌خوانند. قنبرخوانی از دیگر این آئین‌هاست که در شب ضربت خوردن حضرت علی اجرا می‌شود.

توحیدی توضیح داد: قنبر خوانی نوعی آئین نمایشی است و همانطور که می‌دانید قنبر نام غلام حضرت علی بوده است. در این آئین شخصیت‌هایی را درست می‌کنند و در کنار آن موسیقی اجرا می‌کنند.

این پژوهشگر نوحه خوانی را از دیگر آئین‌های موسیقی ماه رمضان در کرمان دانست و گفت: نوحه خوانی معمولا شب 21 ماه رمضان انجام می‌شود طبل‌خوانی‌ هم از دیگر آئین‌های ما است به گونه‌ای که قبل از سحر خوانی تبل نوازی انجام می‌شود.

او درباره آئین نقاره زنی نیز توضیح داد:در کرمان محلی به نام امام زاده زید وجود دارد که از قدیم نقاره زنی در آنجا انجام می‌شده و هیچ وقت قطع نشده است. این مراسم طلوع و غروب آفتاب هر روز انجام می‌شود.

توحیدی از "سفید مهره زنی" به عنوان آئین دیگری یاد کرد و توضیح داد: سفید مهره زنی در زمان صفویه وارد ایران شده و یک ساز اعلانی بوده است. این ساز بسیار قدیمی است و در امام زاده نگهداری می‌شود. چرا که برای اهالی جنبه تقدسی دارد و اگر کسی هم در روستا فوت کند، سه بار در سفید مهره می‌دمند و به مردم خبر می‌دهند که کسی فوت کرده است.

او بخش دیگری از صحبت‌هایش را به آئین چلیک‌زنی،‌ شاخ نفیر و الله رمضونی اختصاص داد و گفت: الله رمضونی سرگرمی جوان‌ها و بچه‌هاست به گونه‌ای که شب‌ها به خانه‌ها می‌روند و هدایای مردم را جمع می‌کنند و اینگونه می‌خوانند:

الله رمضون اومده مهمونش کنید،‌ گاو و گوسفندا رو قربونش کنید

او در پایان سخنانش به کلید زنی اشاره کرد و گفت: کلید زنی یکی از آئین‌های موسیقایی است که بیشتر بانوان به انجام آن می‌پردازند.

در بخش دیگری از این نشست متین رضوان‌پور مباحثی را پیرامون چاوشی خوانی‌، صلوات خوانی و موسیقی مقامی مطرح کرد.

این پژوهشگر گفت: ما آئین‌هایی داریم که در سرتاسر ایران متداول بوده و با موسیقی همراه است. این در حالی است که موسیقی آوازی در این میان نقش پررنگی دارد. این آئین‌ها در سحر‌، افطار‌، بعد از افطار و حتی نیمه شب اجرا می‌شود.

سپس او توضیحاتی را درباره نقاره زنی جهت رویت حلال ماه رمضان ‌، چاوشی‌خوانی فرا رسیدن ماه مبارک رمضان ،‌ چاوشی خوانی، بسم‌الله خوانی‌، آئین آبی بنوش‌، صلوات خوانی و سفره خونی ارائه داد و خودش قطعاتی را برای حاضران خواند.

او توضیح داد که صلوات خوانی در دستگاه چهارگاه ‌، آواز ابوعطا و در دستگاه همایون اجرا می‌شده است و تعدادی از آوازهای پرکاربرد در تلاوت قرآن را برای حاضران پخش کرد.

در بخش پایانی نشست محسن شریفیان پژوهشگر موسیقی بوشهر به همراه آکاصفوی خواننده بوشهری پشت تریبون رفتند و شریفیان در سخنانی گفت: از فرهنگستان هنر تشکر می‌کنم و امیدوارم که چنین نشست‌هایی یک نتیجه خوب و جمع بندی داشته باشد.

وی افزود: آئین رمضان میان اغلب مناطق ایران مشترک بوده و باید ببینیم که منشا آن دقیقا چه چیزی بوده است.

شریفیان در بخش دیگری از سخنانش گفت: به این موسیقی بیشتر دید موزه‌ای وجود دارد و موسیقی رمضان کاربردش را از دست داده و این اتفاق زمانی رخ داد که رادیو به ایران آمد.

آکاصفوی هم در بخشی از این نشست به مناجات خوانی و سحری خوانی پرداخت.

سپس محسن شرفیان بخشی از صحبت‌هایش را به آئین «دم دم سحری» اختصاص داد که از آئین‌های موسیقایی بوشهر در ماه رمضان است.

او توضیح داد: هنگام سحر دو نفر در کوچه‌ها به راه می‌افتادند و شروع به دمام زدن و خواندن می‌کردند، البته اجرای این آئین بیشتر به قشر تهی دست اختصاص دادشت چرا که بعد از عید فطر هدایایی از طرف مردم دریافت می‌کردند.

او درباره قدمت آئین دم دم سحری بیان کرد: این رسم پیشینه تاریخی زیادی دارد و در دوره پیش از اسلام نیز اجرا می‌شده است. این آئین حتی در زمان ساسانیان نیز اجرا می‌شدند.

او ادامه داد:البته به گفته مردم بومی بوشهر این آئین در گذشته با دمام اجرا نمی‌شده است و با در زدن خانه‌ها همراه بوده تا اینکه شخصی به نام ابراهیم از بحرین می‌آید و این آئین را با دمام اجرا می‌کند. جالب است بدانید که پیش از این دمام نواختن ممنوع بوده است. چرا که این موضوع به زمان رضا شاه برمی‌گردد که با ممنوعیت عزاداری همراه بوده است.

محسن شریفیان در پایان سخنانش تاکید کرد: دولت باید مدیون افرادی باشد که موسیقی رمضان اجرا می‌کنند و باید از آنها تقدیر کند.این بخش از موسیقی مورد بی‌مهری قرار گرفته است .

انتهای پیام