مدیرعامل خانه هنرمندان ایران رعایت نشدن کپی‌رایت را مانع رشد کسب‌وکارهای فرهنگی دانست و گفت: چنانچه قانون حق مؤلف به درستی اجرا نشود، بدیهی است که هیچ‌کس حاضر نیست ریسک سرمایه‌گذاری را در بخش فرهنگی را بپذیرد.

به گزارش ایسنا، همایش حقوق مالکیت ادبی و هنری با حضور محمد سریر (رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران)، مجید سرسنگی (مدیرعامل خانه هنرمندان ایران)، حمیدرضا ششجوانی (دبیر علمی همایش)، لادن حیدری (مدیرکل دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و جمع دیگری از استادان و پژوهشگران در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست، پس از ارائه‌ی گزارشی از مقالات ارائه شده به این همایش توسط حمیدرضا ششجوانی، مجید سرسنگی - مدیرعامل خانه هنرمندان ایران - با اشاره به موضوع حقوق مالکیت هنری و اهمیت آن، گفت: حقوق مالکیت هنری بخشی از حقوق مالکیت فکری است که در آن نه تنها آثار فکری بلکه اجراهای هنری را که به تمامی ناشی از فعالیت فکری نیستند، مشمول حقوق انحصاری می‌کند. این حق به زبان ساده، نوعی انحصار موقتی نسبت به بهره‌برداری مالی و انحصار دائمی نسبت به بهره‌برداری معنوی از اثر خلق شده است.

او افزود: البته این حق مادی و معنوی، نکته‌ی تازه‌ای نیست و پیشینه‌ی آن به شکلی نزدیک به مفهوم امروزی «حق مولف»، از نیمه قرن شانزدهم در انگلیس بوده که سیستمی برای ثبت کتاب ابداع شده بود و اگر نویسنده‌ای کتاب خود را در این سیستم ثبت می‌کرد، حق دائمی تکثیر به او واگذار می‌شد و دیگران از این کار منع می‌شدند.

سرسنگی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به حقوق معنوی مالکیت فکری در ایران اظهار کرد: در ایران نیز، حقوق معنوی مالکیت فکری، به صورت ضمنی رعایت می‌شد، نمونه‌اش را در صنعت ادبی «تضمین» می‌یابیم که در آن اگر شاعری می‌خواست از شعر دیگری در اثر خودش استفاده کند، بایستی اولاً ابیاتی را که استفاده می‌کرد کاملاً مشهور باشند و ثانیاً تا جایی که وزن شعر اجازه می‌داد نام شاعر را می‌آورد.

مدیرعامل خانه هنرمندان ادامه داد: در علوم اسلامی نیز از طریق «علم رجال» حقوق معنوی علما و صحت نقل‌قول‌هایشان رعایت می‌شد. در دوران جدید با ترجمه‌ی موادی از قانون جزای فرانسه در سال 1310 اولین مقرره‌ی قانونی در این باره نوشته شد و پس از آن در سال 1348 قانون «حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان» به تصویب رسید و همچنان با الحاقاتی اجرا می‌شود.

سرسنگی همچنین بیان کرد: از زمان تصویب آن قانون، تغییرات جهانی فراوانی در حوزه‌های تکنولوژیک و فرهنگی رخ داده که اهمیت این قانون و لزوم پایبندی به آن را چندین برابر کرده است. با گسترش کاربست کامپیوتر، اینترنت و ماهواره در حوزه‌ی عمومی و تغییر سیاست‌گذاری کشورهای توسعه یافته از تولیدات صنایع سنگین به سمت تولیدات نرم و تکنولوژی‌های دوستدار محیط زیست، مفهوم‌های «صنایع خلاق» و «مدیریت شهر خلاق» به وجود آمد که در آن تأکید بر تولید ارزش افزوده و تولیدِ ناخالص ملی از راه محصولات فکری از جمله‌ی هنرهاست.

او در ادامه گفت: در واقع هنر و فرهنگ منبع و سکوی پرش اقتصادی به شمار آمدند و رویکرد اقتصاد نوین، اقتصاد فرهنگ نام گرفت. تجارت کالا و خدمات فرهنگی به سرعت رشد کرده و در بعضی کشورها نظیر ایتالیا تا 13 درصد از کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده است. از اینجاست که حق مؤلف به یکی از مهم‌ترین عناصر تولید و تضمین منافع این صنایع بدل شد. وقتی از اقتصاد فرهنگ حرف می‌زنیم، منظورمان هنرهای تجسمی، نمایشی و ادبیات، میراث فرهنگی، موزه‌ها و بناهای تاریخی و صنایع خلاق شامل تبلیغات، معماری، بازار عتیقه، بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی، صنایع دستی، مد، فیلم و ویدئو، موسیقی، حوزه نشر، نرم‌افزار، تلویزیون و رادیو است.

مدیرعامل خانه هنرمندان ایران همچنین به موضوع سرمایه‌گذاری در تولیدات فرهنگی اشاره و اظهار کرد: قرن بیست و یکم، دوره شکوفایی بین‌المللی هنرهای معاصر و بازارهای آن، اعم از خانه‌های حراج، گالری‌ها و نمایشگاه‌های مرتبط به آن است. در این هنرها، کاربست تکنولوژی در تولیدات فرهنگی گسترش یافته و به تبع نیاز به خدمات تخصصی نیز افزایش داشته است، از این رو نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری در تولیدات فرهنگی هست؛ چنانچه قانون حق مؤلف به درستی اجرا نشود، بدیهی است که هیچ کس حاضر نیست ریسکِ چنین سرمایه‌گذاری‌هایی را بپذیرد و تولید فرهنگی کاهش می‌یابد.

همایش حقوق مالکیت

سرسنگی افزود: از سوی دیگر، تعاملات فرهنگی و اقتصادی جهان امروز بر پایه‌ی قواعدی عمومی بنا شده است و هرچه ارتباط بیشتری با دنیا داشته باشیم امکانات جذب منابع و فرصت‌های بیشتری به دست می‌آوریم. یکی از این قواعد بی‌تردید رعایت کپی‌رایت است که از سال 1994 به این سو، حتی پیش‌شرط تجارت‌های غیرفرهنگی نیز به حساب می‌آید. در تحقیقی که وزارت علوم درباره‌ی کارآفرینی فرهنگی انجام داده، این موضوع گزارش شده که رعایت نشدن کپی‌رایت در کشور، حدود 65 درصد مانع رشد کسب‌وکارهای فرهنگی است. البته وجود قانون، آگاهی از آن و استفاده از آن مقولات مختلفی هستند؛ بسیاری از هنرمندان ما به دلیل فراگیر نبودنِ اجرای این حقوق چندان توجهی به این مقولات نداشتند و از طرفی هم بیشترین تمرکز حق مالکیت فکری، بر حقوق مالکیت نویسندگان و مترجمان بوده و کمتر به مباحث مالکیت هنری توجه شده است.

او در پایان سخنان خود گفت: سرعت تغییرات دهه‌های اخیر که جهانی‌سازی بیش از پیش قدرتمند شده، ما را ناگزیر به موضوع حق مالکیت هنری می‌کشاند؛ چرا که با وسیع شدن حوزه‌های هنر و افزایش تعداد هنرمندان، مسائل مبتلا به حقوق مالکیت هنری نیز افزایش می‌یابد. البته همان‌طور که پیشتر آمد، مساله صرفا قانونگذاری نیست، بلکه رعایت آن از طرف آحاد جامعه نیز امر مهمی است. یکی از ملزومات نظام جامع حقوق هنری در کشور، فعال‌تر شدن نهادهای صنفی است، چرا که تجربه مدیریتی در عرصه فرهنگ نشان داده که اثرگذاری این نهادها بیشتر بوده است؛ ازین رو خانه هنرمندان ایران، با درک ضروریات موجود و با هدف استفاده از نظریات متخصصان و گسترش بیشتر مباحث حقوق مالکیت در عرصه‌ی هنر، به برگزاری این همایش،‌ همت گمارده است.

در ادامه‌ی این نشست محمد سریر -رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران- با اشاره به اهمیت این موضوع و توجه به برگزاری همایش‌هایی با این موضوع گفت: امروز ما در شرایط بسیار مهمی قرار گرفته‌ایم. روابط جدیدی با دنیا برقرار کرده‌ایم که این روابط جدید می‌تواند فرصت خوبی برای به تصویر کشیدن ظرفیت‌ها و توانایی‌های بالای ما در عرصه‌های مختلف به ویژه در حوزه فرهنگ و هنر است.

او افزود: امروز در همه کشورهای پیشرفته جهان، توجه به امر اقتصاد و سیاست اگرچه اهمیت دارد، ولی توجه به حوزه فرهنگ و هنر، تولیدات فرهنگی و هنری و سرمایه گذاری در این حوزه از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که آن چه که از بین نمی‌رود آثار فرهنگی و هنری است که با تغییر در سیاست و اقتصاد، هم چنان تا نسل‌های بعدی باقی می‌ماند.

رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران با اشاره به این موضوع که توجه به قوانین جهانی و رعایت آن‌ها می‌تواند به نقش ما در اقتصاد جهانی کمک کند، اظهار کرد: عده‌ای فکر می‌کنند که پیوستن به قوانین جهانی -برای مثال توجه به قوانین حقوق کپی‌رایت- برای ما چیزی جز هزینه در پی نخواهد داشت، در حالی که این موضوع در کوتاه مدت شاید برای ما هزینه داشته باشد، اما در بلند مدت به ما در عرصه اقتصاد جهانی اعتبار خواهد بخشید، به طوری که نتیجه آن در داخل نیز می‌تواند به رقابت و خلاقیت بین تولیدکنندگان منجر شود.

در پایان این نشست نیز دکتر سعید حبیبا مقاله‌ی «آثار الحاق به کنوانسیون برن بر روی هنرمندان»، دکتر هادی وحید مقاله‌ی «پیوستن به تریپس» و سوره اسفهلانی مقاله‌ی «خود مراقبتی در خلق آثار اقتباسی و سرقت هنری» را برای حاضران ارائه دادند.

انتهای پیام