اقدس کرم‌پور، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: قنات اگرچه در همه پهنه جهان ایرانی وجود دارد و به دیگر سرزمین‌ها نیز گسترش یافته، اما هر چه به حوزه مرکزی ایران نزدیک‌تر می‌شویم قنات‌ها فناوری پیچیده‌تر و عظمت و شکوه بیشتر پیدا می‌کنند.
وی به نقل از محمد میرشکرایی، افزود: "اگر اصطلاح تمدن کاریزی دربارۀ تمدن ایرانی به کار برده می‌شود به سبب رشد و پیچیدگی فناوری پیشرفته ایجاد قنات، به ویژه در این بخش از کشور کهنسال ما است."
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس، با اشاره به اینکه شهر تاریخی تون همچون بسیاری از شهرهای فلات مرکزی ایران در حوزه قنات و قنات‌داری و تکنولوژی استحصال آب دارای تجارب ارزشمندی است، ادامه داد: این شهر در گذشته دارای قنوات متعددی بوده که بعضی از آنها در درون شهر و برخی هم در اطراف شهر ظاهر می‌شده و اهالی به کشاورزی در کشتمان‌های آنها می‌پرداخته‌اند.
کرم‌پور تصریح کرد: قنوات بلده در شهر تاریخی فردوس(تون)، نشانی از نبوغ و خلاقیت بشری است که در طول زمان و از اعصار گذشته تاکنون توسط افرادی که آن را خلق کرده و در طول زمان حفظ و نگهداری کرده‌اند و طبیعتاٌ بر غنای فرهنگی و تکنولوژیکی آن افزوده‌اند، اثری درخور توجه و با اهمیت محسوب می‌شود.
وی بیان کرد: مجموعه قنوات بلده درحال حاضر مشتمل بر 15 رشته قنات و دو دهنه چشمه است که آب استحصال شده از هریک از این سازه‌های آبی به شاهجویی می‌ریزد و نهایتاً حجم آبی قابل توجه را، برای کشاورزی در دشت فردوس مهیا می‌کند.
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس یادآور شد: شاهجوی مذکور طول تقریبی 35 کیلومتر را در این دشت طی می‌کند تا زمین‌های تفتیده را سیراب کرده و برای کم کردن میزان جذب و هدر رفت آب، در طول مسیر شاهجو آب را گِل‌آلود می‌کنند که تکنولوژی گِل‌آلود کردن آب نیز ناشی از نبوغ بشری این مردمان است.
کرم‌پور با اشاره به اینکه نظام مدیریت سنتی آب بلده سیستمی بسیار پیچیده دارد، اظهارکرد: همه چیز در این نظام تعریف شده و برای همه مسائل راهکاری اندیشیده شده است که حجم آب زیاد موجب شده تا آب استحصال شده را به دو جو تقسیم کنند و برای هر جو افرادی که به صورت تمام وقت با احتساب دستمزد و مخارج خورد و خوراک و حتی امروزه پرداخت هزینه‌های بیمه عمر، مشغول به فعالیت با عنوان کیّال و جویبان، شوند.
وی تصریح کرد: شاید به جرأت بتوان گفت بخش اعظمی از فعالیت‌های فرهنگی، معنوی و مذهبی در شهر تاریخی فردوس وابسته به مجموعه قنوات بلده بوده تا جایی که مردمان خیّر این شهر در طول تاریخ ارزشمندترین ثروت خود که حق‌آبه از این آب عظیم بوده را وقف فعالیت‌های مذکور کرده‌اند تا همواره در زمان جاری باشند.
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس یادآور شد: بالغ بر نیمی از کل 7200 فنجان این آب، وقف بر مسائل فرهنگی-معنوی است که این ثروت موجب رونق، گسترش و ترویج فرهنگ غنی اسلامی شده و حتی پایداری کالبدی بسیاری از تکیه‌ها و مساجد شهر را مُتضمّن بوده است.
کرم‌پور افزود: تمامی این دستاوردهای بشری موجب شده تا سازمان میراثفرهنگی صنایع دستی و گردشگری این اثر فاخر را به عنوان یکی از کاندیدهای پرونده ثبت جهانی "قنات ایرانی" به سازمان جهانی یونسکو برای درج در حافظه‌تاریخی بشری، معرفی کند و سرانجام در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی مورخ 25 تیرماه جاری مقارن با 15 جولای 2016 در استانبول ترکیه، قنات بلده فردوس از مجموعه١١ قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران در حافظه میراث جهانی ثبت شد.
وی تصریح کرد: قنات ایرانی با استناد به دو معیار از شش معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل «گواهی بی‌همتا» یا دست‌کم «استثنایی بر یک سنت فرهنگی» و «نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد» در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس ادامه داد: این پرونده یکی از قوی‌ترین پرونده‌های نشست چهلمین اجلاس یونسکو بود که با حداکثر آراء در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
کرم‌پور گفت: پرونده 11 قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از 2500 تا 200 سال در شش استان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، کرمان، مرکزی و اصفهان در قالب پرونده قنات ایرانی، در فهرست آثار جهانی قرار گرفته است.
وی با اشاره به مزایای ثبت آثار جهانی اظهارکرد: به واسطه ثبت شدن در فهرست حافظه جهانی، شأن یک میراث مستند به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد که این ثبت شدن عامل مهمی در ارتقاء آگاهی دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی، بنیادها و عموم مردم در خصوص اهمیت این میراث خواهد بود و دریافت اعتبار و بودجه را از دولت‌ها و حامیان تسهیل می‌کند.
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس ادامه داد: ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی باعث می‌شود تا خواه ناخواه توجه بیشتری چه از سوی متخصصان و چه از سوی مردم نسبت به آن جلب شود.
کرم‌پور افزود: در ضمن سازمان یونسکو و سایر سازمان‌های جهانی مرتبط با میراث مستند نیز کمک‌های علمی و فنی خود را در صورت نیاز در اختیار کشور صاحب اثر می‌گذارند و همچنین صندوقی جهت حمایت‌های مالی از آثار تاریخی ثبت جهانی نیز وجود دارد.
وی اظهارکرد: به هر یک از آثاری که توسط یونسکو واجد شرایط شناخته شوند، گواهی بین المللی اعطاء خواهد شد و به عنوان یک ابزار تبلیغاتی دارای کیفیت و اصالت در بازارهای جهانی معرفی می‌شوند.
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس یادآور شد: شرکت در وب سایتیونسکو و بازار فروش الکترونیکی آثار، حمایت از این آثار برای ثبت در سازمان مالکیت‌های معنوی و تبلیغ آثار میراث جهانی در بروشورها، کتاب‌ها و کاتالوگ‌ها یونسکو از دیگر مزایای ثبت آثار جهانی است.
کرم‌پور خاطرنشان کرد: علاوه بر مزایای اقتصادی، اثر جهانی امکان بهره‌گیری از حمایت‌های جهانی را نیز دارا بوده و بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و علمی نسبت به آن اثر حساس شده و ماندگاری آن اثر تبدیل به دغدغه‌ای برای آنها می‌شود.
انتهای پیام
نظرات