روزی از روزها که باز هم تلاشش بی نتیجه می‌ماند، گلوله پشم دستش را با ناراحتی بر زمین می‌اندازد و از ناراحتی اشکی از گوشه چشمانش جاری می‌شود و روی پشم می‌ریزد. قطرات اشک الیاف پشم را نمناک و فشرده می‌کند و شکل پارچه بخود می‌گیرد و این شروعی می‌شود برای تولد یک زیرانداز تاریخی به اسم "نمد". 

به گزارش ایسنا، هرچند که ساختن چنین تاریخچه‌ای برای نمد بیشتر شبیه افسانه‌هاست تا واقعیت، اما هیچ کس هم نمی‌تواند قدمت و دیرینگی این زیرانداز پشمی محبوب نیاکانمان را انکار کند. 

قدمت نمدمالی و تولید نمد در سرزمین کهن ایران بویژه در مناطق کوهستانی این سرزمین که مردمانش از زمان باستان شغل دامپروری داشته‌اند به حدی طولانی است که نمی‌شود آغازی برای آن تعیین کرد. 

تا همین پنج شش دهه قبل که نمدمالی در استان کرمانشاه رونق زیادی داشت، دامداران وقتی فصل پشم چینی گوسفندان می‌رسید، چون پشم بره برای ساخت نمد بسیار خوب بود، بره ها را جدا می‌کردند و پشم هایشان را خوب می‌شستند و دو روزی را صبر می‌کردند تا پشم بره ها خشک شود.

پس از گذشت دو روز آیین "چره" که همان پشم چینی گوسفندان بود شروع می‌شد. دامداران پشم بره ها را در سه برش می چیدند و سومین لایه، لایه ای بود که به آن "خوری" می‌گفتند و برای تولید نمد از آن استفاده می‌شد. 

دامداران خوری های چیده شده را به هنرمندان نمدمال می فروختند و آنها نیز در همان ابتدا کار جداسازی پشم های قهوه ای، مشکی و سفید را انجام می‌دادند و پس از آن پشم ها را در نهر یا برکه ای می شستند. هنرمندان نمدمال کرمانشاهی این کار را در سراب قنبر انجام می‌دادند و پس از خشک شدن نمدها آنها را به استادکاران حلاج که بیشترشان در راسته بازار تاریخی"درطویله"(توپخانه) بودند می‌دادند تا خوب حلاجی شود و بعد شروع به تولید نمد می‌کردند و چون بازار فروش خوبی داشت، تولیدشان هم زیاد بود. 

اکنون سالیان زیادی از آن روزها گذشته و دیگر نمدها مشتری ندارند و هنرمندان این رشته هم هر روز تعدادشان کم و کمتر می‌شود و شاید برای یک دهه دیگر نمدمالی تنها در خاطره هایمان یاد شود. 

"تا همین بیست، سی سال قبل حدود 55 نفر در کرمانشاه بودیم که نمدمالی می‌کردیم، اما حالا فقط دو نفر شده‌ایم و می‌ترسم هنرم را با خودم به گور ببرم". 

این‌ها را مهر علی نجفیان از هنرمندان قدیمی رشته نمدمالی در کرمانشاه به ایسنا می‌گوید و در ادامه با اشاره به وضعیت نامناسب این روزهای رشته نمدمالی، اظهار کرد: در زمان‌های قدیم رونق نمدمالی بگونه ای بود که گله داران قبل از اینکه گوسفندان را چره(پشم چینی) کنند، اول پشم ها را می شستند، اما اکنون پشم ها را نشسته چره می‌کنند. 

وی با بیان اینکه هر کیلو پشم تمیز با توجه به رنگ آن از دو هزا رتا پنج هزار تومان از گله داران خریداری می‌شود، اضافه کرد: برخلاف گذشته که تعداد استادکاران حلاجی در کرمانشاه زیاد بود، امروزه دیگر کسی به این شغل نمی‌پردازد و مجبوریم برای حلاجی پشم ها به بروجرد، نهاوند و یا سنقر برویم و این مسئله هزینه هایمان را زیاد می‌کند. 

این هنرمند رشته نمدمالی افزود: پس از اینکه پشم ها را حلاجی کردیم، براساس سفارشات مشتری‌ها نمد، فرجی (نوعی لباس چوپانی)،  کلاه،  تشک و... می‌سازیم.

وی تصریح کرد: تا چندسال پیش 60 درصد گله داران مشتری ما بودند و مردم شهرنشین کمتر سراغ این هنر دست ساز می‌آمدند، اما بعد از آنکه خواص درمانی نمد مانند کاهش دردهای رماتیسم و مفصلی کشف شد، از بین شهرنشینان هم مشتری های زیادی پیدا کردیم. 

نجفیان افزود: آن زمان‌ها روزی 10 نمد درست می‌کردیم و مشتری داشتند و به فروش می رفتند، ولی اکنون برای اینکه سرگرم باشم دو روز را برای تولید یک نمد صرف می‌کنم و منتظر مشتری می‌مانم. 

 وی به ایجاد تنوع در تولید محصولاتش هم اشاره کرد و گفت: در گذشته نزدیک به 70 نوع کلاه و سرپوش نمدی تولید می‌کردیم و نوآوری هایی مانند ساخت عایق توربین کشتی و جلیقه ضدگلوله هم داشتیم. 

این هنرمند صنایع دستی بااشاره به کاهش تعداد هنرمندان این رشته در استان، عنوان کرد: تا یکی دو دهه قبل حدود 55 نفر در کرمانشاه به کار نمدمالی مشغول بودند، اما اکنون فقط دو نفر هستیم و می ترسم هنرم را با خودم به گور ببرم. 

وی با بیان اینکه نسل جدید چندان علاقه ای به ورود به این رشته ندارند، گفت: میراث فرهنگی استان تلاش هایی برای آموزش این رشته به نسل جدید داشته، اما دنیا مکانیزه شده و جوانان بدنبال شغل‌های راحت هستند.

وی در ادامه به طرح‌هایی که روی نمد نقش می‌شود اشاره کرد و گفت: نزدیک به 70 درصد نقش های قدیمی روی نمد نقش "دار و کل" (درخت و گوزن) است و بخشی هم نقش گل گلیمی و حیوانات اهلی، که همه با خیال هنرمند روی نمد نقش بسته می‌شود. 

نجفیان در ادامه با بیان اینکه این شغل دیگر درآمد چندانی برایش ندارد، گفت: به خاطر علاقه ام در این شغل مانده‌ام، وگرنه درآمدش در حدی است که فقط مانع از گدایی کردنم می‌شود. 

وی به توجه مردم چهارمحال و بختیاری به این رشته هم اشاره کرد و گفت: در این استان شهری به نام شهر نمد نامگذاری شده و تلاش کرده‌اند تا همه هنرمندان رشته نمدمالی ایران را در آنجا جمع کنند و چندی قبل هم به من پیشنهاد دادند تا به این شهر مهاجرت کنم، اما قبول نکردم و می‌خواهم در شهرم بمانم. 

این هنرمند در پایان گفت: چندسال قبل برای نجات این رشته طرح‌های کارتونی مانند میکی موس روی نمد نقش کردم تا خانواده ها برای اتاق خواب بچه ها از این هنر استفاده کنند و استقبال خوبی هم از آن شد، اما مسئولان میراث فرهنگی استان گفتند این کار نمد را از اصالت تاریخی آن دور می‌کند و برای همین این طرح ادامه پیدا نکرد. 

وی اظهار امیدواری کرد روزی نمد در کرمانشاه به رونق گذشته‌اش بازگردد. 

انتهای پیام