اختلال طیف اوتیسم یکی از اختلالات عصبی- تحولی پیچیده است که می‌تواند منجر به مشکلاتی در تفکر، احساس، زبان و توانایی ارتباط با دیگران شود. این اختلال با دو معیار کلی نارسایی در تعامل و ارتباط اجتماعی و نیز رفتارها، علایق و فعالیت‌های محدود و کلیشه‌ای معرفی می‌شود.
در پژوهشی که توسط صمد عظیمی گروسی، علی اکبر ارجمندنیا، علیرضا محسنی اژیه و مصطفی عسگری محققان دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران و اصفهان و تبریز انجام شد، اثربخشی آب‌درمانی بر مهارت‌های ارتباطی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مورد بررسی قرار گرفت.
بر اساس این پژوهش، شیوع این اختلال در پسران ۱ در ۴۲ نفر و در دختران ۱ در ۱۹۸ نفر است. به‌عبارت دیگر میزان شیوع در پسران ۴ برابر دختران است و هر کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارای وضعیت منحصر به‌فردی از نظر شناختی، رفتاری، حسی، عاطفی، انگیزشی و اجتماعی است.
محققان این پژوهش با بیان اینکه این کودکان معمولاً در زمینهٔ تعامل اجتماعی، درک سرنخ‌های اجتماعی، ایجاد روابط بین فردی، تماس چشمی، ورود به جمع همسالان، انجام بازی نمادین، توجه اشتراکی، تقلید کردن و مهارت‌های ارتباطی دارای مشکلات اساسی هستند، معتقدند که اصلی‌ترین تظاهرات مشکلات کودکان اوتیسم در مهارت‌های ارتباطی در زمینهٔ هایی مانند ارتباط چشمی ضعیف، فقدان احساسات یا تبادلات اجتماعی، استفاده از رفتارهای غیرکلامی و عدم ارتباطات مناسب با سن است.
پژوهشگران این تحقیق مشکلات مربوط به ناتوانی کودکان مبتلا به اوتیسم را در برقراری ارتباط و نارسایی آن‌ها در بیان نیازهای خود، می‌دانند و می‌گویند: علاوه بر اینکه منجر به کناره‌گیری از خانواده و اجتماع می‌شود، همچنین موجب عدم موفقیت در فعالیت‌های شغلی و آموزشی شده و در آینده نیز مشکلات اضطرابی و افسردگی را برای آن‌ها به دنبال خواهد داشت. از سویی دیگر در دوران نوجوانی و بزرگ‌سالی، در افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، مشکلات مربوط به مشارکت اجتماعی افزایش می‌یابد و در معرض انزوای اجتماعی قرار می‌گیرند.
این محققان یکی از عواملی که با مشکلات ارتباطی افراد دارای اختلال طیف اوتیسم در ارتباط است را بی‌نظمی در غلظت هورمون اکسیتوسین معرفی می‌کنند و می‌گویند: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در سیستم اکسی توسین افراد دارای اختلال طیف اوتیسم نابهنجاری وجود دارد و این هورمون در رفتارهای کلیشه‌ای و رفتارهای اجتماعی نقش دارد.
اکسی توسین یک هورمون نانوپپتید است که در هسته‌های مجاور بطنی و فوق بصری هیپوتالاموس ساخته می‌شود. این هورمون در بیشتر نورون‌های ارسالی به نواحی مغزی به ویژه جایگاه‌های اتصال دیده‌شده است. اکسی توسین آزادشده در مغز در حکم یک میانجی در رفتارهای مختلف، نقش خود را ایفا می‌کند. این هورمون در رشد رفتارهای اجتماعی، واکنش‌های بین فردی و در مهار اضطراب، نقش کلیدی ایفا می‌کند.همچنین اکسی توسین به‌عنوان هورمونی مهم در تنظیم رفتارهای اجتماعی انسان ازجمله تصمیم‌های اجتماعی، ارزیابی و پاسخ به محرکهای اجتماعی و ایجاد تعاملات اجتماعی نقش پیچیده‌ای دارد. این هورمون باعث ایجاد انگیزه برای دوست داشتن، همدلی، اعتماد و همکاری متقابل با دیگران می‌شود و این احتمال وجود دارد که نارسایی در مؤلفه‌های اجتماعی افراد دارای اختلال طیف اوتیسم ممکن است با تجویز اکسی توسین بهبود یابد.
در این پژوهش که از نوع مورد منفرد با طرح B-A است. کودکان با اختلال طیف اوتیسم بررسی شدند. از آنجا که پژوهش حاضر، به دنبال موارد خاص و یا غیرمعمول بود، از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد.
نتایج این پژوهش نشان داد که آب درمانی به‌طور قابل توجهی موجب افزایش مهارت‌های ارتباطی کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم می‌شود که این اثربخشی می‌تواند از طریق تقویت مهارت‌های حسی حرکتی و همچنین ایجاد زمینه‌ها و شرایط لازم برای برقراری ارتباط انجام‌شده باشد.
در تبیین یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت که آب‌درمانی بر اساس اصول هیدرودینامیک است. این اصول شامل شناور بودن، تراکم نسبی، ویسکوزیته، مقاومت، فشار هیدرواستاتیک، تلاطم و جریان است که محرکهای چند حسی از طریق درجه حرارت آب، تسکین وزن و ورودی دهلیزی فراهم می‌شود.
محققان این پژوهش نتیجه‌گیری کردند که آب‌درمانی از طریق محرکهای حسی موجب آزادسازی هورمون اکسیتوسین در بدن می‌شود و ازآنجا که سازوکارهای انگیزش اجتماعی تا حدی تحت تأثیر سیگنال‌های نوروپپتیدی هستند و در این زمینه هورمون اکسیتوسین نقش بسیار مهمی دارد، می‌توان گفت که آزادسازی این هورمون در بدن می‌تواند موجب بالا رفتن انگیزش کودکان اوتیسم برای ارتباط با دیگران شود. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود که از این روش به‌عنوان روی آوردی مکمل در حوزه آموزش و توان‌بخشی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در کنار سایر درمان‌های اصلی استفاده شود.
نتایج این پژوهش در شماره ۴ دوره ۶ فصلنامه علمی پژوهشی سلامت کودک چاپ شد.
انتهای پیام
نظرات