یکی از علل اصلی بیماری‌ها و مرگ و میر در جهان آلودگی آب است و تاکنون گونه‌های بسیاری از موجودات آبزی به ویژه در رودخانه‌ها در اثر آلودگی آب از بین رفته اند؛ محدود کردن و کنترل تولید منابع آلوده کننده آب و برنامه‌ریزی و تجدید نظر در سیاست‌های منابع آبی در همه سطوح از راهکارهای کاهش منابع آلودگی آب و مقابله با بحران آب است.

تقریباً یک سوم جریان آب جهان به طور مشخص آلوده است

امروزه با رشد صنعت و افزایش جمعیت، منابع آبی با مشکلات جدی مواجه شده است. گسترش شهرنشینی و تغییر کاربری زمین‌ها از عوامل مهمی است که در دهه‌های  اخیر موجب آلودگی آب‌ها شده است. انجمن حفاظت محیط زیست ایالت متحده آمریکا برآورد کرده است که تقریباً یک سوم جریان آب جهان به طور مشخص آلوده بوده و درنتیجه اصل کیفیت بر هم زده شده است.

در این برآورد آلودگی به عنوان یک زیان مطرح شده است که به خواص شیمیایی و فیزیکی آب لطمه وارد می‌کند. به طورکلی آلوده‌کننده‌های آب به ۹ دسته تقسیم شده‌اند که عبارت اند از عوامل بیماری‌زا، ترکیبات آلی (مصنوعی)، مواد شیمیایی و معدنی و کانی‌ها، مواد غذایی گیاهی، مواد رادیواکتیو، زباله‌های نیازمند به اکسیژن، نفت، رسوبات و گرما. کیفیت آب آبیاری را می‌توان به وسیله خصوصیات شیمیایی شوری (غلظت کل نمک‌های محلول)، قلیایی بودن (سدیک بودن) یا غلظت موجود در آب نسبت به سایر کاتیون‌ها ترکیبات آنیونی آب به ویژه بیکربنات و غلظت بر یا دیگر عناصری که ممکن است  برای رشد گیاهان سمی باشند مورد بررسی قرارداد.

یکی از مواد دیگری که می‌توانند موجب آلودگی منابع آب‌های سطحی شوند سموم آفت‌کش است. از زمان تمدن‌های اولیه که بشر کشاورزی را شروع کرده روش‌های مختلفی را برای حفظ منافع خویش از عوامل مزاحم به کاربرده است. درگذشته از مواد طبیعی مثل صابون‌ها و روغن‌های نفتی برای مبارزه با آفات استفاده می‌شد. نیاز روزافزون جامعه به غذا و رشد بی‌رویه جمعیت و کاهش منابع غذایی، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که موجب تولید و بهره‌گیری انواع مختلفی از سموم آفتکش در  کشاورزی شده است .

بسیاری از آفتکش‌ها با ورود به محیط زیست اثرات زیان باری را بر جای گذاشته‌اند

 بسیاری از این آفتکش‌ها با ورود به محیط زیست اثرات زیان باری را بر آن گذاشته، چراکه میزان پایداری برخی از آن‌ها خیلی طولانی است. بیشترین نگرانی انسان در ارتباط با خطر آلودگی آفتکش‌ها مربوط به ورود آفتکش‌ها به آب‌های سطحی و زیرزمینی است. فعالیت‌های کشاورزی باعث ورود حداقل۷۶ درصد آفتکش، به آب‌های سطحی و ۴۶ درصد، به آب‌های زیرزمینی می‌شود.

از میان انواع مختلف سموم، علفکش‌ها به دلیل تحرک بالا، بیش از قارچ‌کش‌ها و حشره کش‌ها احتمال حضور در آب‌های زیرزمینی را دارند. همچنین حشره‌کش‌های کلردار بیشترین ماندگاری را در محیط زیست دارند، لذا برای محیط زیست بسیار خطرناک شناخته شده‌اند. از مهم‌ترین منابع آلاینده آب‌های سطحی، آلودگی نقطه‌ای سموم آفتکش است. تغییرات آب و هوایی و استفاده بی‌رویه از سموم آفتکش توسط کشاورزان ازجمله عوامل عدم جذب سموم آفتکش توسط خاک بوده که منجر به آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود. بنابراین می‌توان با آگاهی بخشی و آموزش کشاورزان تا حدی از این معضل پیشگیری نمود.

درست است که آب سه چهارم سطح کره زمین را فرا گرفته، به علاوه در محیط، زیستگاه گونه‌های زیادی از موجودات آبزی است، اما منابع آب مورد استفاده انسان در خشکی‌ها وجود دارند و در نتیجه محدودترند و امکان آلوده شدن آن‌ها بیشتر است. از سوی دیگر به دلیل کندی عمل اختلاط و تغییر و تحول مواد آلوده‌سازی که وارد آب می شوند، آلودگی آب به مراتب دیرتر از دیگر آلودگی‌ها، از جمله هوا، زایل می‌شود. با توجه به گردش آب در طبیعت ملاحظه می‌شود که اگر ماده یا موادی به آب اضافه گردد، همراه آب در طبیعت گردش می‎‌کند و اگر این ماده برای جانداران و سلامت انسان‌ها مضر باشد، یا تعادل اکوسیستم‌هارا بر هم بزند زیان‌های غیر قابل جبرانی به بار خواهد آورد.

یکی از علل اصلی بیماری‌ها و مرگ و میر آلودگی آب است

امروزه در جهان یکی از علل اصلی بیماری‌ها و مرگ و میر آلودگی آب است و  تاکنون گونه‌های بسیاری از موجودات آبزی به ویژه در رودخانه‌ها در اثر آلودگی از بین رفته‌اند. محدود کردن و کنترل تولید منابع آلوده کننده آب و برنامه‌ریزی و تجدید نظر در سیاست های منابع آبی در همه سطوح از راهکارهای کاهش منابع آلودگی آب و مقابله با بحران آب است.

ارزیابی مداوم پارامترهای فیزیکی شیمیایی و بیولوژیک آب نظیر واکنش، شوری، مواد معلق، کدورت، اکسیژن موردنیاز بیولوژیک و شیمیایی و برخی دیگر از خصوصیات از ضروری‌ترین اقدامات برای پایش کیفیت آب است. این تلاش‌ها منجر به تولید مجموعه‌ای از اطلاعات قابل بررسی می‌شود که معمولاً نمی‌تواند تصویر دقیقی از کیفیت آب را به دست دهد. روش‌های متفاوتی از دستکاری داده‌ها به منظور فشرده کردن این اطلاعات توسعه یافته است تا بتواند اطلاعا ت منفرد در قالب کمیت‌های معین را بدل به وسیله‌ای برای بیان کیفیت آب نماید. در صورت توسعه چنین ابزاری ممکن است وسیله مناسبی برای طبقه بندی و مقایسه آب در یک منطقه یا بین مناطق مختلف به وجود آید.

آب‌های سطحی بیشتر از آب‌های دیگر در معرض آلودگی قرار دارند

حفاظت و مدیریت کیفیت آب‌های سطحی و زیر زمینی به عنوان  منابع طبیعی ارزشمند در شرایط تشدید بحران کمی منابع آب بیش از پیش حائز اهمیت است. آب‌های سطحی بیشتر از آب‌های دیگر در معرض آلودگی قرار دارند. در پی بارندگی‌های کم یا خصوصا شدید که باعث حمل ذرات مختلف گیاهی و حیوانی و صنعتی سمی می‌شوند آب‌ها شدیدا آلوده می‌شوند. همچنین انسان خود با ریختن آب‌های آلوده حاصل زندگی روزمره و صنعتی خود به جریان آب‌ها باعث آلودگی آن‌ها می‌شود. از بین منابع آلوده کننده آب، مواد زائد کشاورزی بیشترین نقش را دارد. مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات سبب آلودگی آب می‌شود و در پی مصرف فراوان کودهای شیمیایی مقداری از آن‌ها وارد گردش آب می‌شوند و در نتیجه با نفوذ در خاک و ورود به آب‌های زیرزمینی و منتقل شدن از راه‌های مختلف به آب‌های سطحی آلودگی منابع آب را سبب می‌گردند.

آب را در اثر تصفیه می‌توان نسبتا پاکیزه نمود ولی این عمل آلودگی آن را کاملا بر طرف نمی‌کند. بنابراین نمی‌توان آب را از کلیه مواد آلوده کننده موجود در آن پاک ساخت زیرا عوامل آلوده کننده زیاد بوده و جهت از بین بردن هر یک از آن‌ها تصفیه به خصوصی لازم است. پس برای مبارزه اساسی با آلودگی آب باید منشا آلودگی را شناخت و در همان منبع با آن مبارزه کرد.

منابع:

تمدن،ف و دیگران. (۱۳۹۵).« بحران و آلودگی آب و راهکارهای مقابله با آن». دومین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. صص: ۷-۱.

کماسی،م و دیگران. (۱۳۹۵).«ارزیابی کیفی آب‌های سطحی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در آلودگی این آب‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی Topsis ». نشریه مهندسی بهداشت محیط. شماره ۲. صص: ۱۸۳-۱۷۴.

انتهای پیام