بدیهی است افزایش اقبال به رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاهان می‌تواند راه حلی مناسب در جهت کاهش بیماری‌ها، افزایش سلامت جوامع انسانی و از سویی حفظ محیط زیست، تنوع زیستی و کاهش اثرات آلاینده‌های زیست محیطی باشد.

یکی از بزرگترین دغدغه‌های بشر امروز سلامتی و محیط زیست است. این دو موضوع امروزه بسیار حائز اهمیت هستند و در گذشته هم بی‌اهمیت نبوده اند، منتها از آنجا که رشد و پیشرفت بشر به دلیل نامتوازن بودن، زیان‌های بسیار وحشتناکی بر جای گذاشته به طوری که زنگ خطر دنیا به صدا در آمده است و تقریباً روزی نیست که از رسانه‌ها خبری در مورد مرگ و میر زود هنگام بر اثر بیماری‌های مختلف یا خسارت به محیط زیست نشنویم، لذا بسیار ضروری است که هر چه زودتر برای بهبود اوضاع، راهکاری اساسی بیابیم. علاوه بر راهکارهایی مانند کنترل جمعیت و بازیافت زباله‌ها که به جای خود راه‌حل‌های مفیدی هستند، ما نیازمند راهکاری اساسی هستیم که به نفع تمام موجودات زنده روی کره زمین باشد و نیز از تکرار اینگونه وقایع تلخ در آینده جلوگیری شود. یکی از این گزینه‌ها سبک زندگی گیاه خواری است.

رژیم غذایی امروزه  بشر را در معرض بیماری‌های خطرناک زیادی قرار داده است

از نظر آناتومیکی، برخی محققان شواهدی را به عنوان خاستگاه گیاه‌خواری انسان از جمله نوع دندان‌ها، روده طویل‌تر، ماهیچه‌های ماضغه‌ای قوی‌تر مطرح کرده‌اند. از منظر بهداشتی و سلامت، آنچه واضح و روشن است در جامعه امروز فعالیت‌های بدنی کمتر و غذاهایی با محتوای چربی و کلسترول بیشتر، افزودنی‌های مضر، بشر را در معرض بیماری‌های خطرناک زیادی قرار داده است. 

گیاه خواران نسبت به همه چیز خواران وزن کمتر و چربی توده‌ای کمتری دارند

رژیم غذایی گیاه‌خواران شامل کربوهیدارت‌های پیچیده بالاتر  نسبت به همه چیز خواران و  چربی دریافتی کمتر است. مطالعات زیادی در مورد گیاه‌خواری انجام شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد گیاه‌خواران نسبت به همه چیزخواران وزن کمتر و چربی توده‌ای کمتری دارند. علت این مسئله هم ممکن است به دلیل دریافت کمتر چربی در رژیم غذایی این افراد باشد. همچنین مطالعات نشان داده است که دریافت پروتئین در گیاه خواران به طور معنی‌داری کمتر از همه چیزخواران است. این دریافت کمتر ممکن است بر روی میزان متابولیسم استراحت به طور مستقیم یا بر اثر سایر عوامل هورمونی تاثیر گذار باشد.

مطالعات متعددی بر درمان بیماری‌ها با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی صورت گرفته است. پژوهشگران طی پژوهشی نشان داده‌اند که  سطح کلسترول تام پلاسما در گروه گیاهخوار کاهش معنی داری به طور متوسط %۱۱ و در گروه شاهد ۵% را نشان داده است. مطالعات نشان داد که رژیم غذایی گیاهخواری در کند کردن رشد، متوقف کردن و برگشت پذیری ضایعات آترواسکلروتیک کرونر(عروق کرونر) و نیز آثار مفید بالینی در کاهش آنژین، کلسترول تام، LDL  وBMI موثر بوده است.

چهار گروه عمده گیاه خواری در جهان وجود دارد که عبارت اند از: 

۱- laco-ovo-vegetrian : گیاه‌خوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و…) مصرف نمی‌کنند اما تخم‌مرغ و لبنیات مصرف می‌کنند.

۲-laco-vegeterian: گیاه‌خوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و…) و تخم‌مرغ مصرف نمی‌کنند اما لبنیات مصرف می‌کنند.

۳- Ovo vegetarian: گیاه‌خوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و…) و لبنیات مصرف نمی‌کنند اما تخم‌مرغ مصرف می‌کنند.  

۴-vegen :  این روش گوشت، لبنیات و فرآورده‌های آن و تخم‌مرغ به هیچ نوع و صورتی مصرف نمی‌شود.

گیاه‌خواری دارای کلسترول خون پایین تر، فشارخون پایین تر و در معرض خطر کمتر چاقی و دیابت هستند.

رویکردهای مثبت رژیم گیاه خواری: 

میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات دارای مواد آنتی اکسیدان فیبر و ویتامین‌ها هستند. خوردن مقدار کمتر گوشت و چربی‌جات برای برخی از افراد مفید است. به ویژه برای آن‌هایی که مشکل گوارش دارند. رژیم غذایی گیاه‌خواری بخاطر میزان بالای فیبر، فولیک اسید، ویتامین c، آنتی کسیدان، ویتامین E، پتاسیم، منیزیم و مقادیر زیادی مواد شیمیایی گیاهی و چربی‌های غیراشباع فواید فراوانی برای سلامتی دارد. افرادی که دارای رژیم غذایی گیاه‌خواری هستند دارای ظاهری باریک‌تر، کلسترول خون پایین‌تر، فشارخون پایین‌تر، در معرض خطر کمتر چاقی، دیابت نوع دوم، برخی سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی هستند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و کشاورزی جهانی (FAO) گزارش داده اند که مصرف میوه و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان، بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان را کاهش می‌دهد. سرطان پروستات و کلورکتال در گیاه‌خواران کمتر دیده می‌شود. رژیم غذایی گیاه‌خواری فاکتورهای محافظت کننده متنوعی را فراهم می‌کنند. تحقیقات اخیر نشان داده است که  تراکم استخوانی در ناحیه لگن و نخاع در زنان یائسه گیاه‌خوار از زنان همه چیز خوار بیشتر است.

 مسلما این نوع رژیم غذایی سهم عظیمی در جذب سرشار کلسیم و پروتئین دارد و البته از سویی دیگر، حذف همه محصولات حیوانی از رژیم غذایی باعث افزایش ریسک کمبودهایی در مورد ریزمغذی‌های مهم شامل ویتامینB۱۲، ویتامین D، کلسیم و امگا ۳ می‌شود. گاهی کمبودهای آهن و روی در این رژیم غذایی نیز مشاهده می‌شود. امروزه اکثر گیاه خواران دارای مس مازاد در بدنشان هستند. بنابراین میزان عنصر روی آزاد کاهش می‌یابد اما به نظر می‌رسد معمولا این کمبود در بدن انسان از طریق واکنش‌های تسهیلی جذب کننده روی جبران می‌شود. به طوری که تفاوت آنچنانی بین افراد گیاه خوار و همه چیز خوار وجود ندارد. 

بعضی از اسیدهای آمینه‌ ضروری به میزان کمتری در منابع گیاهی وجود دارد

بعضی از اسیدهای آمینه‌ها مانندMethionine  ،Taurine به میزان کمتری در منابع گیاهی وجود دارد. این اسیدهای آمینه برای تسویه کبد و سم‌زدایی  و دفع فلزات اضافی از بدن مهم و ضروری هستند. باید دانست ویتامین B۱۲ فقط در منابع حیوانی و گوشت یافت می‌شود گیاه خواران صرف غلظت ویتامین B۱۲ کمتری و غلظت بالای هموسیستئین در پلاسما دارند. کمبود این ویتامین می‌تواند مشکلات عصبی و علائم روانی مانند روان پریشی را افزایش دهد.

دنیای امروز در مساله محیط زیست چالش‌های فراوانی دارد و متاسفانه اقدامات جدی در زمینه بهبود محیط زیست انجام نگرفته است. از بعد محیط زیستی، دامداری‌های صنعتی فشار عظیمی به محیط زیست وارد می کند به طوری که فرسایش خاک حاصل چرای بیش از حد حیوانات یا کاشت و برداشت علوفه مورد نیاز دام‌داران باعث از بین رفتن سالانه حجم عظیمی از مراتع می‌شود و همچنین تاثیر عظیمی بر افزایش گازهای گلخانه‌ای، از بین رفتن جنگل‌ها، کاهش منابع آبی، گرم شدن کره زمین و غیره نیز دارد. بدیهی است افزایش اقبال به رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاهان می‌تواند راه‌حلی مناسب در جهت کاهش بیماری‌ها ‌و افزایش سلامت جوامع انسانی و از سویی حفظ محیط زیست و تنوع زیستی و کاهش اثرات آلاینده‌های زیست محیطی باشد.

منابع:
*مودی، م. و دیگران. (۱۳۹۷).«بررسی رژیم غذایی گیاه‌خواری و رویکردهای مثبت و منفی آن بر بدن انسان، جوامع  انسانی و محیط‌زیست». دومین کنفرانس بین‌المللی گیاهان دارویی، کشاورزی ارگانیک. صص:۱۲-۱.

*ندیمی، ه و دیگران.(۱۳۹۰).«بررسی ارتباط رژیم غذایی گیاه‌خواری با سطح متابولیسم استراحت (RMR) و ترکیب بدن. مجله دیابت و لیپید ایران. شماره ۱. صص:۱۰۶-۹۹.

*صفوی، س. م و دیگران. (۱۳۸۳).«بررسی تاثیر رژیم گیاه‌خواری بر سیر آترواسکولوروز عروق کرونر». مجله علوم پزشکی دانشگاه تبریز. شماره ۶۳. صص:۵۳-۴۹.

انتهای پیام