دکتر حسن عاقل در خصوص آموزش و ترویج کشاورزی و توسعه پایدار روستا در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در آموزش‌های رسمی دانشگاه‌ها، آموزش‌ها توسط اساتید اهداف مختلفی را دنبال می‌کند که یکی از این اهداف به کارگیری علمی است که افراد آموزش می‌بینند. نکته مهم در این میان این است که بین تبلیغ و ترویج اختلاف وجود دارد؛ در واقع ما باید بدانیم زمانی که در جامعه نیازی وجود ندارد اما می‌خواهیم نیاز ایجاد کنیم، تبلیغ انجام می‌شود ولی زمانی که نیاز وجود دارد، برای پاسخ‌گویی به نیاز باید ترویج انجام دهیم.
وی افزود: ترویج بدون آموزش امکان‌پذیر نیست. در ترویج پس از آموزش، بایستی افراد را برای ارتباط با زبانی راحت‌تر با مخاطب(از جمله کشاورز و سایر افراد) تربیت کنیم.
ترویج بدون مهارت اتفاق نمی‌افتد
عضو هیات علمی بازنشسته گروه توسعه و ترویج مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه فردوسی عنوان کرد: برای ترویج به مهارت نیاز است. در ترویج، گفت‌وگو، ارتباط و روش‌های برقراری ارتباط یک اصل است. در نتیجه یکی از کارهایی که در دانشگاه باید انجام شود، این است که روش‌های انتقال اطلاعات به خوبی به کارشناسان آموزش داده شود. ترویج انتقال اطلاعات به‌روز شده، باید در اختیار کسانی قرار گیرد که به این اطلاعات نیاز دارند مانند دام‌دار، کشاورز، خانم‌های خانه‌دار و... . در ترویج علم در روستاها، شخص باید به خوبی با قابلیت‌های خود و توانایی‌های خود آشنا باشد.
عاقل در خصوص نقش آموزش و ترویج در توسعه روستایی بیان کرد: آموزش و ترویج کشاورزی نقش بسیار مهمی در ایجاد توسعه پایدار روستا ایفا می‌کند. ترویج همواره از تحقیق مهم‌تر بوده است اما متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تحقیقی که ترویج نداشته باشد، بیهوده می‌شود و تنها هزینه‌های سنگین ایجاد می‌کند. تحقیق بدون ترویج نمی‌تواند با توسعه روستایی ارتباط برقرار کرده و در این زمینه موفق باشد. گاهی تحقیقات ما برای ترویج آماده نبوده است. باید کاری کرد که تحقیقات حالت کابردی داشته باشد. آن زمان اثرات اقدامات ترویجی در روستاها و توسعه کشاورزی بیش از پیش رویت خواهد شد.
وی افزود: من خود کشاورززاده هستم و آشنایی زیادی با حوزه کشاورزی داشته و در این زمینه تحصیل کرده‌ام و در کشور تدریس داشته‌ام. بر اساس اطلاعات و تجربیات خود می‌گویم؛ دلایلی که باعث عدم موفقیت ترویج کشاورزی در ایجاد توسعه پایدار در روستاها شده عبارتند از عدم علاقه افرادی که وارد این رشته می‌شوند، عدم مهارت اساتید در دانشگاه‌ها و عدم توجه برنامه‌ریزان و کارشناسان. ترویج کشاورزی عنوان مهمی دارد اما نظم خاصی در آن وجود ندارد.
توسعه پایدار روستایی نباید باعث تخریب شود
عاقل با اشاره به اینکه توسعه پایدار روستایی به این معناست که کاری که در روستا انجام می‌شود، باعث ایجاد تخریب و مشکلات عدیده نشود و سالیان سال توانایی انجام آن در روستا وجود داشته باشد، بیان کرد: انسان با حضور در طبیعت نظم آن را بر هم زده است و این برهم خوردن نظم، مشکلات زیادی از جمله تخریب، فرسایش، سیل و... را ایجاد کرده است. از طریق ترویج، پایداری در کشاورزی در درجه اول از لحاظ حفظ محیط زیست و در درجه دوم پایداری در درآمد در روستا و برای روستاییان ایجاد می‌شود.
وی افزود: ما نتوانسیم در روستاها و برای روستاییان موفقیت چندانی رقم بزنیم. برای رسیدن به توسعه پایدار روش‌ها و دستورالعمل‌هایی دیکته می‌شود. این روش‌ها در حوزه کشاورزی باید در عمل انجام گیرد. برای توسعه پایدار در روستاها از طریق ترویج کشاورزی فقط باید متخصصان ترویجی در عمل و با روش‌های عملی مشکلات روستاها را حل کنند. اینکه تنها به صورت تئوری تمام مطالب را بگوییم و ترویج کنیم، در توسعه پایدار روستاها تاثیر زیاد ندارد.
عضو هیات علمی بازنشسته گروه توسعه و ترویج مکانیزاسیون کشاورزی تصریح کرد: برای مثال در دانشگاه پلی‌تکنیک سن‌لوئیس ابیسپو آمریکا برای آموزش دانشجویان از بخش خصوصی، اساتیدی که در حوزه عملی کشاورزی فعال بودند، جذب کرده تا در آموزش دانشجویان بسیار موثر باشند و اینگونه ارتباط بین دانشگاه، صنعت و کشاورزی به خوبی ایجاد می‌شود. در این دانشگاه در سال سوم، دانشجویان به استخدام شرکت‌ها درآمده و به شدت در حوزه کشاورزی موفق عمل می‌کنند. بنده نیز برای تربیت کارشناسان موفق در حوزه کشاورزی و رسیدن به توسعه پایدار کشاورزی پیشنهادهایی از این دست داده‌ام.
وی خاطر نشان کرد: متاسفانه در حال حاضر رضایتمندی از کار ترویج در روستا تا آنجایی که باید در سطح مطلوب باشد، وجود ندارد. تجدیدنظرهایی باید در زمینه ترویج انجام شود تا توسعه کشاورزی بهتر ایجاد شود. در کشورهای در حال توسعه روش‌هایی که بتواند دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان را برای انتقال اطلاعات به خوبی آماده سازد، وجود ندارد. در گذشته مقوله ترویج به خوبی اپیاده‌سازی می‌شد اما در حال حاضر به دلایلی از جمله دروس کمتر برای ارائه روش‌های ترویج اصول ترویج به خوبی آموزش داده نمی‌شود. در نتیجه کارشناسان به خوبی در دانشگاه برای رشته ترویج آماده نمی‌شوند.
عاقل تصریح کرد: در نظام آموزشی باید به آموزش و ترویج کشاورزی و به کارایی فارغ‌التحصیلان توجه شود تا از این علم به خوبی استفاده شود. از لحاظ اقتصادی ترویج و آموزش در روستاها بسیار مؤثر است. امروز تمام جنگ‌ها در دنیا به صورت علمی است؛ یعنی ما نیز باید مبارزه علمی داشته باشیم. در روستاها باید از طریق ترویج و آموزش کیفیت تولید محصولات را بالا برد و محصولات سالم تولید کرد تا میزان بازارپسندی محصولات افزایش یابد. در دنیا محصولاتی که آغشته به سموم باشد، بازارپسندی ندارد و به کشور بازگشت داده می‌شود.
ترویج کشاورزی به صورت اصولی در حفظ محیط زیست موثر است
وی ادامه داد: ترویج کشاورزی باعث می‌شود در درجه اول محصولات کمتر آغشته به سموم شده، رنگ بو و مزه خوب و اندازه مناسب داشته باشد. سم‌پاشی زیاد مشکلات بسیار زیادی در کشاورزی در روستاها ایجاد کرده است. ترویج کشاورزی به صورت اصولی در حفظ محیط زیست و ایجاد بازار و ارزآوری بسیار تاثیر دارد. با ترویج صحیح کشاورزی در روستاها زمان، سرمایه و محصولات هدر نمی‌رود. باید برای این کار نیز دانشجویان و فارغ‌التحصیلان را مشارکت داده و آماده کنیم.
عاقل تصریح کرد: همچنین ترویج تاثیر بسیار زیادی در کاهش روند مهاجرت روستایان دارد. مروجان کشاورزی در روستاها با کار ترویج سعی در توسعه زندگی روستاییان و افزایش دراامد روستاها دارند. زمانی که درآمد در روستا افزایش یابد، روند مهاجرت کاهش می‌یابد زیرا کشاورزی رشد و توسعه پیدا می‌کند. در بسیاری از روستاها روش‌های ترویج مناسب و همچنین رفع مشکلات مربوط به آب، اعطای تسهیلات به کشاورزان، راه‌سازی، ارتباطات آموزشی و... باعث بازگشت روستاییان به شهر شده است. مهاجرت روستاییان زمانی اتفاق می‌افتد که روستا در زمینه کشاورزی موفق نباشد و کشاورزی که برای درآمد به شهر می‌رود، در صوررتی که ترویج کشاورزی باعث رونق کشاورزی او شود، به روستا بازمی‌گردد.
عضو هیات علمی بازنشسته گروه توسعه و ترویج مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه فردوسی عنوان کرد: زمانی آقای کلانتری پس از پایان دوره حضورشان به عنوان وزیر کشاورزی عنوان کرد که وزارت کشاورزی برای کشاورزی کشور برنامه‌ای ندارد. امروز بعد از این همه سال یکی از مشکلات ما بی‌برنامه بودن و عدم شناخت صحیح مدیران از روستاست. درست است که مدیران مدرک در حوزه کشاورزی دارند اما شناخت کافی نسبت به کشاورزی و مسائل آن نداشته و از برنامه‌های کوتاه‌مدت در این حوزه استفاده می‌کنند.
وی ادامه داد: عدم آشنایی مناسب از روستا از قانون‌گذار تا وزارت خانه باعث شده مشکلات فراوانی به وجود آید. برای تامین نهاده‌های کشاورزی باید برنامه‌ریزی مناسبی وجود داشته باشد و این برنامه‌ریزی‌ها باید به صورت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت باشد.
انتهای پیام
نظرات