عارف افشارفرد در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص معرفی رشته مهندسی مکانیک، اظهار کرد: مهندسی مکانیک رشته‌ای است که در آن حرکت و سکون اجسامی که به آن‌ها نیرو وارد می‌شود را بررسی می‌کند. از دید کلی به دو قسمت استاتیک و داینامیک تقسیم می‌شود و کار مهندسان مکانیک بیشتر در رابطه با ساخت و تولید ماشین آلات، ابزارها و سیستم‌هایی است که برای آسان‌تر شدن زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

وی افزود: زیرشاخه‌های مهندسی مکانیک به سه بخش مکانیک طراحی جامدات، مکانیک حرارت و سیالات و مکانیک ساخت و تولید تقسیم می‌شود. مکانیک طراحی جامدات بیشتر در زمینه ساخت و طراحی تجهیزات بر این پایه است که زندگی را به نحوی آسان‌تر کند. طراحی جامدات بر اساس این قاعده است که یک سازه باید قابل اطمینان، ارگونومی و کارایی خوب باشد تا کار کردن با آن برای بشریت سخت نباشد.

مدیر تحصیلات تکمیلی دانشکده مهندسی ادامه داد: مهندسی مکانیک و سیالات همانطور که مشخص است با سیال‌ها یعنی مباحث مربوط به تهویه مطبوع، ترموداینامیک، انتقال آب و حرارت است. مکانیک ساخت و تولید در ادامه فعالیت مهندسی طراحی جامدات است، بر این اساس که وقتی چیزی طراحی می‌شود، باید با ساز و کاری طراحی شود که به سهولت ساخته شود، ارزان تهیه شود و بتوان تعداد آن را افزایش داد و به عبارتی دیگر بهینه‌سازی شود. بنابراین باید یکسری برنامه‌ریزی‌هایی از دیدگاه ماشین، ‌کاری مانند مواد، صافی سطح و... در آن انجام شود.

افشارفرد با اشاره به اینکه «برداشته شدن گرایش‌ها در مقطع کارشناسی اتفاق مثبتی بود»، خاطر نشان کرد: درحال حاضر دانشجویان می‌توانند با گذراندن دروس کارشناسی و کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با زمینه‌های گوناگون فعالیت در رشته مکانیک پس از پایان دوره کارشناسی با داشتن علم کافی به مطالعه رشته و گرایش مورد علاقه خود در مقطع ارشد و دکتری بپردازد.

وی در رابطه با گرایش‌های کارشناسی ارشد رشته مکانیک، اظهار کرد: در کارشناسی ارشد گرایش طراحی کاربردی را داریم که در ادامه طراحی جامدات قرار می‌گیرد. گرایش تبدیل انرژی را داریم که در ادامه سیالات است و همچنین گرایش ساخت و تولید را داریم. دو گرایش دیگر نیز در ارشد یکی با عنوان مکاترونیک است که ترکیبی از مکانیک و الکترونیک یا برق است و دیگری با عنوان مهندسی پزشکی که زیرمجموعه آن بایومکانیک است ارائه می‌شود.

دانشیار گروه مهندسی مکانیک دانشگاه فردوسی مشهد گفت: رشته‌های مهندسی از جمله مهندسی مکانیک در نهایت به دکتری ختم می‌شوند. تعدادی از دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی از مقطع دکتری مجددا برای فعالیت در زمینه پروژه خاصی، جذب دانشگاه می‌شوند که اصطلاحا به آن لقب پسادکتری می‌دهند. این پروژه معمولا فعالیتی جامعه‌محور و صنعت محور است که به تقاضایی از سوی بازار پاسخ می‌دهد. گذراندن این دوره منجر به گرفتن مدرک تحصیلی نمی‌شود و فقط آموزش و سابقه را برای دانشجو به ارمغان می‌آورد.

افشار فرد در رابطه با قدمت رشته مکانیک در ایران، تشریح کرد: اگر بخواهیم به قدمت رشته مکانیک در ایران به صورت تاریخی نگاه کنیم، فعالیت‌های شیخ بهایی نیز در رابطه با مکانیک و سیالات بوده است. پایه تمام پروژه‌های گذشته مانند بادگیرهای یزد در بحث تهویه مطبوع و بر مبنای دانش مکانیک بوده است. اما اگر از دیدگاه کلاسیک بررسی کنیم به ۱۳۱۰ و زمانی باز می‌گردد که ایران به ساخت هواپیما و خودرو پرداخت.

وی با اشاره به اینکه «از دیدگاه من مهندسی‌های مادر به سه دسته مهندسی مکانیک، برق و عمران تقسیم می‌شود»، افزود: اطلاعات و مباحث درسی در این رشته‌ها بسیار قدیمی‌تر هستند. مطالب درسی ارائه شده در هر رشته ترکیبی از مباحث قدیمی و جدید هستند. برای مثال در رشته مکانیک با درسی مانند استاتیک روبرو می‌شویم که پایه‌های بسیار قدیمی دارد و قاعدتا منابع آن هم قدیمی هستند و تغییرات چندانی در طول تاریخ نداشته‌اند. اما برخی از دروس مانند درس کنترل و درس روش‌های تولید جدیدتر هستند و کاربردهای به‌روزتری دارند.

دانشیار گروه مهندسی مکانیک دانشگاه فردوسی مشهد در رابطه با بازار کار رشته مهندسی مکانیک، ادامه داد: دانشجویان مهندسی معمولا خود را در تنگناها نشان می‌دهند. برای مثال در دوران تحریم و دوران کرونا دانشجویان رشته‌های مهندسی خود را بهتر نشان می‌دهند. در ابتدای دوران شیوع کووید۱۹ دانشجویان رشته مکانیک شروع به طراحی دستگاه‌هایی کردند که دست را بدون لمس ضدعفونی کنند و ماسک تولید شود. به عبارتی دیگر دانشجویان رشته مکانیک به راحتی خود را با شرایط وقف می‌دهند. اشتغال در رشته‌ مکانیک به دودسته استخدام دولتی و شرکت‌ها و کارآفرینی و ثبت ایده تقسیم می‌شود. فارغ‌التحصیلان خوب این رشته اکثرا به دنبال کارآفرینی، ایجاد شرکت و درآمدزایی می‌روند.

افشارفرد با اشاره به اینکه «برای افرادی که به علم فیزیک و ریاضیات علاقه‌مند هستند رشته مهندسی مکانیک رشته خوبی است»، بیان کرد: اگر افراد به دنبال این هستند که در مسیر دانشگاه به سرعت به منافع شخصی برسند، رشته مهندسی مکانیک برای آنها مناسب نیست زیرا اینرسی آن زیاد است یا به عبارتی دیگر در این مسیر کندتر پیش می‌رود. اما زمانی که به موفقیت برسد مسیر آن ادامه‌دار خواهد بود. اما در رشته‌های دیگری مانند کامپیوتر ممکن است خیلی سریع‌تر به منفعت برسند اما این موفقیت ادامه‌دار نخواهد بود.

انتخاب دانشگاه‌های نزدیک به محل زندگی، عملی مثبت در دوران کارشناسی

وی افزود: دانشجویان مقطع کارشناسی معمولا در سنین پایین هستند و من به دانشجویان و خانواده‌های آنها پیشنهاد می‌دهم که در این مقطع دانشگاه‌هایی را انتخاب کنند که به محل زندگی آنان نزدیک است زیرا این انتخاب نتایج مثبتی خواهد داشت. به طور مثال تلاش برای رفتن به دانشگاهی با درجه کمی پایین‌تر در تهران، در صورتی که دانشگاهی با قدمت ۷۱ ساله در مشهد حضور دارد که از نظر تجهیزات و امکانات پابه‎پای دانشگاه‌های برتر تهران است، عمل مثبتی نیست. ویژگی مثبت دانشگاه فردوسی این است که دانشجویان به سرعت جذب انجمن‌های علمی می‌شوند و انجمن‌های علمی موقعیتی است که دانشگاه در آن سرمایه‌گذاری می‌کند تا دانشجویان خود را به سمت پروژه‌های مختلف سوق دهد.

انتهای پیام