ماهیت فرارشته‌ای علوم و تکنولوژی نانو به عنوان توانمندی تولید مواد، ابزارها و سیستم‌های جدید با دقت اتم و مولکول، دیر یا زود تأثیر خود را در بخش پزشـکی و بهداشت، از جمله سیستم رسانش دارو در داخل بدن خواهد گذاشت. مصرف دارو در حال حاضر به صورت حجمی است، به طوری که اغلب سلول‌های خاصی از بدن نیاز به دارو دارند. محققان در پژوهشی با عنوان «بررسی تاثیر نانوتکنولوژی بر علوم پزشکی و زیست محیطی از دیدگاه ابزارهای نانومتری» آورده‌اند، در روش جدید، دارو با وسایل تزریق جدید به طور مستقیم به سمت سلول‌های مشخص جهت‌گیری نموده و به محل مورد نیاز تحویل داده می‌شود. 

 دراین پژوهش که توسط اکبر چراغی کارشناس ارشد فیزیک اتمی و مولکولی، ناصر بحرانی کارشناس ارشد آمار و رسول ملک‌فر استادیار انجام شده است نشان می‌دهد، با همین سازوکار، بیماری‌های کوچک و بزرگ در آغاز شکل‌گیری قابل تشخیص و درمان خواهند بود. طرح ملی نانوتکنولوژی در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و ژاپن با اولویت بالایی در حوزه‌های مختلف در حال اجراست. حوزه‌های در حال ظهور علوم و مهندسی نانو، توانایی جابجایی بسیار دقیق مواد، درک و کنترل بی‌سابقه اجزای بنیادین تشکیل دهنده اجسام فیزیکی را به همراه دارد. به نظر می‌رسد که این پیشرفت‌ها شیوه طراحی و ساخت همه چیز را از واکسن گرفته تا رایانه تغییر خواهد داد.

محققان می‌گویند، فعالیت سیستم‌های زنده اصولا از رفتار مولکول‌ها در مقیاس‌های نانو ناشی می‌شود. اکنون همه رشته‌های علمی اعم از شیمی، فیزیک، پزشکی و زیست‌شناسی به این مقیاس‌ها گراییده‌اند. این بینش چند رشته‌ای راه را برای پیشرفت هر چه سریع‌تر نانوبیوتکنولوژی هموار می‌سازد. بلوک‌های مولکولی سازنده حیات لیپیدها، پروتئین‌ها، اسید نوکلئیک‌ها، هیدروکربن‌ها و جایگزین‌های غیربیولوژیکی آن‌ها همگی در زمره موادی هستند که به دلیل برخورداری از ابعاد، تکرارپذیری و مقیاس نانویی ویژگی‌های بی‌نظیری دارند. در صورت به کارگیری سطوح و وسایل نانو می‌توان فرآیندهای کنونی و طاقت‌فرسای زنجیره‌بندی ژنوم و رمزگشایی ژن‌ها را به شدت متحول کرد و برکارایی آن‌ها افزود.

نانوتکنولوژی علاوه بر تسهیل مصرف بهینه دارو، راه‌های جدیدی را برای رساندن دارو به بدن ابداع می‌کند

افزایش توانمندی ما در شناسایی چارچوب ارثی افراد، تحولی انقلابی در تشخیص پزشکی و درمان به همراه خواهد داشت. نانوتکنولوژی علاوه بر تسهیل مصرف بهینه دارو و فرمول‌ها، راه‌های جدیدی را برای رساندن دارو به بدن ابداع می‌کند که این به نوبه خود پتانسیل درمانی داروها را به شدت گسترش می‌دهد. افزایش قابلیت‌های نانوتکنولوژی به سود مطالعات پایه‌ای سلول‌شناسی و پاتولوژی نیز خواهد شد. پس از توسعه ابزارهای تحلیل‌گر که قادر به کاوش دنیای نـانومتری باشند، دیگـر کشف ویژگی‌های شیمیایی و مکانیکی سلول‌ها از جمله تقسیم و حرکت سلولی و سنجش ویژگی‌های مولکول‌های منفرد، رویایی دست نیافتنی نخواهد بود. 

این قابلیت‌ها مجموعه تکنیک‌های متوسطی را که هم اکنون در علوم زیستی به کار می‌روند، تکمیل کرده و در مواردی جایگزین آن‌ها خواهد شد. از طریق شیوه‌های الگوبرداری، مواد و نانو سیستم‌هایی به تقلید از حیات ساخته می‌شود. نانو مواد عضوی یا غیر عضوی مصنوعی را می‌توان به منظور انجام تشخیص‌های پزشکی و شاید به عنوان یکی از اجزای فعال در سلول جاسازی کرد. افزایش قدرت محاسباتی کامپیوترها در اثر کاربرد نانوتکنولوژی، ویژگی‌های میکرومولکولی را در محیط‌های واقعی ممکن خواهد ساخت. این گونه شبیه سازها، یکی از لوازم اصلی توسعه اندام‌های مصنوعی زیست سازگار و رساندن دارو به بدن محسوب می‌شوند.

براساس این پژوهش، نانوتکنولوژی در زیست شناسی و بیوتکنولوژی با عنوان نانو بیوتکنولوژی به ما اجازه می‌دهد تا اجزاء و ترکیبات را داخل سلول‌ها قرار داده و مواد جدیدی را با استفاده از روش‌های خود ترمیم‌گر بسازیم. ایجاد ساختارهایی بر مبنـای DNA در علوم پزشکی، داروسازی، مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی، یک تحول و انقلاب جدید در این علوم خواهد بود. قطعا تحقیقات گسترده و سرمایه‌گذاری برای ساخت داروهایی به منظور رهاسازی دارو در بدن، ساخت قطعات سازگار برای جایگزینی اعضاء بدن و حسگرهای محیطی به منظور آزمایش‌های کامل طراحی شده روی یک تراشه بسیار کوچک مفید است. 

تشخیص همزمان چندین بیماری از روی یک قطره خون براساس سیستم‌های لیزری در محدوده فرکانسی مادون قرمز، مرئی و حتی ماوراء بنفش، تشخیص از رویDNA  و ساخت ابزارهای نانومتری بر پایه DNA  نشان دهنده رویکرد جدید محققان علوم پزشکی و زیستی به نانوتکنولوژی است. نانوتکنولوژی از این جهت که در حال حاضر پیشرفته‌ترین و جدیدترین فن‌آوری بشری است و تحول عظیمی در علم پزشکی، شیمی، فیزیک و ... ایجاد می‌کند، در زمره علوم راهبردی است و اهمیت آن از تکنولوژی هسته‌ای به مراتب بیشتر است. قطعا در مورد انتقال نانوتکنولوژی به کشورمان تحریم‌هایی اساسی ایجاد خواهد شد. بنابراین هر گونه اقدامی در راستای توسعه این علم در کشور ضمن آنکه باید با احتیاط و دقت فراوان صورت گیرد، نیاز به سرعت عمل نـیز دارد تا بتوان از فرصت موجود، حداکثر بهره را برد.

این پژوهش در فصلنامه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شد.

انتهای پیام