قم دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است که متاسفانه تا به امروز بسیاری از مناطق آن برای ایران گردان ناشناخته مانده است.

کاروانسراهاي قديمي از يادگارهاي با ارزش معماري ايران، از روزگار کهن مي باشد که به دلايل گوناگون ارتباطي، اقتصادي، نظامي، جغرافيايي و مذهبي احداث گرديده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه قم، جاذبه‌های طبیعی همچون دریاچه نمک، دریاچه حوض سلطان، قرار گرفتن در حاشیه کویر مرکزی ایران و اقلیم منحصر به فردی که علاقه مندان به کویر و ستاره شناسان را برای مشاهده آسمان به سوی خود می‌خواند.

آثار باستانی همچون کاروان سرای دیر گچین به عنوان مادر کاروانسراهای ایران، تیمچه بازار قم به عنوان بزرگترین سقف ضربی ایران، مسجد جامع قم که دوازدهمین مسجد جامع ایران است و یا مقابر امامزادگان، مجموعه مقابر گنبد سبز، بیت امام خمینی(ره) و دهها اثر دیگر این شهر را مورد توجه گردشگران قرار داده است.

کاروانسراهاي قديمي که حد فاصل بين شهر قم با ديگر شهرها قرار گرفته اند؛ در دوران هاي مختلف به تدريج توسعه يافته است.

کاروانسراي کنار گود؛ کاروانسرايی چهار ايواني با دو حياط مرکزي، در جاده تهران - قم بنا شده و قدمت بنا به دوره صفويه باز مي گردد و عمده مصالح آن آجر و سنگ است، با تزييناتي از آجر چيني که قابل توجه است.

از دیگرکاروانسراهاي استان قم می توان به کاروانسرای دهکده طلب، اشاره کرد که کاروانسرايي چهار ايواني در جاده اراک - قم، در شمال سلفچگان مي باشد. قدمت بنا به دوره سلجوقي و صوفي مي رسد و عمده مصالح آن از آجر و سنگ است.

کاروانسراي آوه؛ نیز در جنوب جاده قم - ساوه با پلاني چهار ايواني است. قدمت بناي اين کاروانسرا به دوره سلجوقيان باز مي گردد و از عمده مصالح به کار رفته در آن آجر مي باشد.

همچنین در 35 کيلومتري جاده قم - ري کاروانسراي قلعه سنگي ساخته شده است که پلاني از نوع چهار ايواني دارد، با مصالح ساختماني سنگ که در دوره صوفيه ساخته شده است.

در دوره قاجاريه کاروانسراي اتابکي در جاده قم - کاشان با 4 ايوان بنا شده است اما تأييدات معماري عهد صفوي در آن نمايان است. عمده مصالح اين بنا از سنگ، آجر و خشت است.

کاروانسراي باقر آباد؛ نیز در جاده قم - تهران (علي آباد - منظريه) واقع شده است و از آثار به جا مانده از دوره قاجاريه مي باشد که عمده مصالح ساختماني بنا از آجر، سنگ و فاقد تزئينات است.

کاروانسراي پل دلاک؛ از آثار دوره صفويه در جاده قم - تهران و با مصالحي از نوع خشت بوده است که در اثر مرور زمان کاملاً تخريب شده است.

از بناهاي ارزشمند قرن 13 هجري در جاده قم – کاشان کاروانسراي پاسنگان مي باشد و کاروانسراي قلعه صدري از دیگر کاروانسراهای استان قم به شمار می رود.

قلعه هاي قديمي قم

داخل روستاي جمکران و در 6 کيلومتري شرق قم قلعه جمکران ساخته شده است که اين قلعه به قلعه گبري نيز مشهور است، از بناهاي پيش از اسلام مي باشد و در دوران اسلامي نيز مورد استفاده قرار گرفته است.

قدمت آن به زمان جمشيد شاه از شاهان پيشدادي نسبت داده شده است و داراي پلاني مربع شکل با ابعاد 5500 متر و ضخامت ديوارها در پايين است که با افزايش ارتفاع از ضخامت آن کاسته شود و عمده مصالح آن خشت و گل مي باشد.

قلعه حاجي آباد از دیگر قله های معروف استان قم به شمار می رود که دارای قدمتی طولانی است.

از دیگر قلعه های استان می توان به قلعه سنگي، اشاره کرد که قدمت اين قلعه را به زمان انوشيروان مي رسانند که در انتهاي قمرود، واقع در منطقه کاج محمد آباد قرار دارد. به علت قدمتي ديرينه، داراي ارزش باستان شناسي ويژه اي مي باشد و در درون قلعه چاهي وجود دارد که از طريق کانالهايي قلعه را به بيرون مرتبط مي سازد.

قلعه دختر که نام دیگر آن (قلعه کبري ) است نیز در بيرون قم در ضلع غربي بنا شده است.