حامد بخشی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تعریف فرهنگ عمومی و زمینه‌های توسعه آن، اظهار کرد: معمولاً فرهنگ عمومی را در مقابل فرهنگ اختصاصی و فرهنگ محلی قرار می‌دهیم. از این رو چنانچه فرهنگ را به معنای مجموعه‌ای از آداب و رسوم، هنجارها و الگوهای رفتاری، باورها و نگرش‌های یک قوم، ملت و یا جامعه در نظر بگیریم، این دو موضوع را می‌توان مورد بررسی قرار داد.

وی ادامه داد: فرهنگ محلی یا خرده‌فرهنگ‌هایی که در یک جامعه وجود دارد یکی از این دو موضوع به شمار می‌رود که فرهنگ عمومی محسوب نمی‌شود، زیرا عموم مردم جامعه را در بر نمی‌گیرد و از جمله آن‌ها می‌توان فرهنگ اقوام و شهرستان‌های مختلفی چون لرها، کردها و فارس‌ها را نام برد. فرهنگ تخصصی نیز در ارتباط با اطلاعات تخصصی پزشکان و حرفه‌های دیگر است. 

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: فرهنگ عمومی، باورها، اعتقادات و الگوهایی است که در تمامی افراد و اقشار جامعه و عموم مردم جامعه مشترک است که مایه‌ اتحاد جامعه بوده و به عنوان وجه مشترک فرهنگ مردم شناخته می‌شود. در واقع فرهنگ عمومی را می‌توان به عنوان فرهنگ معیار کشورها و حتی شهرهای مختلف تلقی کرد همانطور که به عنوان مثال زبان فارسی به عنوان زبان معیار کشور به کار می‌رود.

بخشی عنوان کرد: نخستین نکته‌ای که در زمینه فرهنگ عمومی یک کشور یا جامعه باید مورد توجه قرار گیرد این است که فرهنگ عمومی را نباید ایستا در نظر گرفت، بلکه فرهنگ عمومی به عنوان جنبه‌ای از فرهنگ به حساب می‌آید و به تبع آن دارای ویژگی پویایی فرهنگ نیز بوده و توسط افراد جامعه بازتولید می‌شود. 

وی افزود: تلاش برای ثابت و ایستا نگه داشتن جنبه های از فرهنگ عمومی توسط حاکمیت باعث می‌شود که به تدریج فرهنگ رسمی از فرهنگ عمومی  کشور فاصله بگیرد و به شکاف میان دولت و ملت یا حاکمیت دامن بزند.

این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: بر اساس اینکه فرهنگ عمومی جامعه امری سیال و پویا است، ممکن است در معرض کژ کارکردهایی قرار بگیرد. در نظریه تأخر فرهنگی بیان می‌شود که با توجه به سیال بودن فرهنگ، پویایی فرهنگ در جنبه‌های مادی و غیر مادی با یکدیگر تفاوت دارد. به گونه‌ای که جنبه‌های مادی، پویایی بیشتری نسبت به جنبه‌های غیر مادی دارند. از این رو ممکن است در فرآیند توسعه و دگردیسی یک فرهنگ شاهد کژ کارکردهای ناشی از نبود تغییر، توسعه و تکوین متناسب میان بخش‌های مادی از بخش‌های غیرمادی باشیم.

وی اضافه کرد: در چنین شرایطی بخش‌ مادی فرهنگ عمومی توسعه سریع‌تری می‌یابد، در حالی که بخش غیرمادی نتواسته است با این توسعه سازگار شود و لذا فرهنگ عمومی متناسب با آن وجود ندارد. وظیفه متولیان فرهنگ عمومی در یک جامعه -مانند شورای فرهنگ عمومی- سازگار ساختن جنبه‌های مادی و غیر مادی فرهنگ و کمک به انطباق این جنبه‌ها است تا از این طریق آسیب‌هایی که فرهنگ عمومی کشور به این صورت به همراه دارد را کمرنگ و رفع کند.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: به همین دلیل نگرشی که می‌بایست در مورد اصلاح و توسعه فرهنگ عمومی وجود داشته باشد، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. به عنوان مثال در حوزه فضای مجازی و در گام نخست باید فرهنگ عمومی مردم به رسمیت شناخته شود و اقدامات لازم جهت افزایش آگاهی و رشد اخلاق استفاده از فضای مجازی و فناوری را جایگزین محدودسازی فعالیت‌ها و الگوهای رفتاری افراد جامعه به صورت دستوری شود. جایگزینی این اقدام موجب توسعه و رشد فرهنگ عمومی خواهد شد.

بخشی بیان کرد: از سویی دیگر اقدامات دستوری در راستای محدودسازی جنبه‌هایی از رفتار، فناوری و توسعه‌های مادی فرهنگ سبب می‌شود که نه‌تنها ناچار به تسلیم شدن در برابر رشد و نفوذ فناوری و نوآوری‌های مادی جامعه شویم، بلکه با توجه به اینکه در جهت منع این جنبه فرهنگ عمل کرده‌ایم، از توسعه فرهنگ غیر مادی متناسب با فرهنگ مادی بازبمانیم و با آسیب‌های آن مواجه شویم.

وی اضافه کرد: چنین آسیب‌هایی در گذشته نیز به دلیل کژ کارکردهای ناشی از استفاده از ویدئو و ماهواره ایجاد شده است. به این معنی که سال‌ها به جای آنکه بر روی فرهنگ عمومی استفاده از ماهواره تمرکز داشته باشیم، در صدد ممنوعیت آن‌ها و در نتیجه نادیده گرفتن و حذف این بخش از فرهنگ عمومی برآمده‌ایم. در حال حاضر نیز بعضا طرح‌ها و الگوهایی که در تقابل با توسعه فرهنگ عمومی است، دنبال می‌شود که مانع ارتقاء فرهنگ عمومی  است

انتهای پیام