به گزارش ایسنا، طاهره راهی در معرفی این کتاب نوشته است: «نمی‌شناختَمَش. تنها به این دلیل شروع به خواندن کتاب کردم که دوستی همراه با چند کتاب دیگر، به من هدیه داده بود. به خیالش منی که دوره تحصیلات تکمیلی را خوانده بودم، این کتاب می‌تواند برایم جالب باشد، کتاب «علی‌اکبر فیاض» از مجموعه «شخصیت‌های مانا» که به قلم اصغر قائدان و حسین بیات توسط سوره مهر منتشر شده است. دروغ نباشد حتی نامش را هم تا آن روز نشنیده بودم، منِ علوم پایه را چه به شخصیت‌های قدیمی ادبیات و علوم انسانی.
من تنها چند نویسنده مشهور مانند غلامحسین یوسفی، شفیعی کدکنی و از این دست افراد را می‌شناختم، آن هم به واسطه کتاب‌های ادبیات فارسی دوران دبیرستان نه بیشتر! اما با نگاه به فهرست کتاب متوجه شدم که دست بر قضا، ایشان استاد همانانی بود که می‌شناختم؛ آقای علی‌اکبر فیاض، مؤسس دانشکده ادبیات مشهد که دکتر علی شریعتی نیز زمانی شاگرد او بوده است.
فیاض ِ متولد مشهد و خراسان، از تبار اصیل زادگان بود. کسی که هم در عرصه علم و ادب و تاریخ و هم سیاست مؤثر بوده است. او دوران کودکی خود را در مدارس علمیه مشهد گذرانده و در علوم معقول و منقول و ادبیات فارسی و عربی تبحر یافته، به طور رسمی ریاست دبیرستان شاهرضا را بر عهده می‌گیرد اما با اتفاقی تصمیم می‌گیرد خادم‌باشی کشیک اول در آستان قدس و مشهد را کنار گذاشته و به دانشگاه برود. همان‌گونه که خود گفته: «من منصب اجدادی در آستانه داشتم، ولی ترجیح دادم کار علمی بکنم؛ لذا وارد فرهنگ شدم و با آنکه مدیر دانشسرا بودم تصمیم گرفتم درس بخوانم.»
کتاب را که می‌خوانی با یک نابغه آشنا می‌شوی که توانسته دوران سیکل اول و دوم متوسطه و سه مقطع دانشگاهی را در شش سال بگذراند. کسی که نه تنها زبان‌های عربی و فارسی، بلکه به زبان انگلیسی، فرانسوی، یونانی و چند زبان زنده دیگر دنیا تکلم می‌کرده، آن هم وقتی که مانند زمان حال، کلاس‌های مختلف زبان‌آموزی وجود نداشته است. هرچند خود فیاض درباره مطالعه کتاب می‌گوید: «مطالعه و یاد گرفتن از طریق کتاب سودمند است ولی به شرط آنکه آدمی را صحفی نکند؛ زیرا صحفی هرگز عالم نشود.»
در این کتاب کوتاه و کم‌حجم که شرح‌حال کوتاهی از علی‌اکبر فیاض در فصل ابتدایی کتاب آمده، کسی را برایمان معرفی می‌کنند که در سال ۱۳۳۴ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه مشهد را بنیان گذاشت و در تأسیس دانشکدۀ علوم معقول و منقول (دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی) نیز نقشی بسزا ایفا کرد. دانشکده‌ای که شفیعی کدکنی و غلامحسین یوسفی از شاگردان برجسته و شاخص دکتر فیاض بودند، هرچند به گفته یاحقی «دکتر علی شریعتی که آن سال‌ها در رشته زبان و ادبیات فارسی این دانشکده مشغول به تحصیل بود، پایان‌نامه تحصیلی دوره لیسانس خود را زیر نظر استاد فیاض گذراند.»
در این نوشته مکتوب ما با شخصی آشنا می‌شویم که پیوسته و بی‌وقفه اوقاتش را صرف مطالعه، تحقیق، تدبر و تفحص در زمینه‌های گوناگون می‌کرد، چندان‌که نه تنها در علوم الهیات و معارف اسلامی که در زبان و ادبیات، تاریخ و فلسفه نیز صاحب‌نظر بود و با ریاضی، پزشکی، بازی شطرج، عکاسی و چاپ نیز آشنایی داشت. کسی که ادعایی در هیچ زمینه‌ای نداشت، همان‌گونه که قرن‌ها پیش بزرگان گفته‌اند: «لاادری نصف العلم».
نویسندگان کتاب، در فصل چهارم آن، آثار مهم استاد فیاض را به تفضیل معرفی کرده‌اند: «تصحیح تاریخ بیهقی و کتاب تاریخ اسلام که تا به امروز این شخصیت با نام این دو اثر شناخته شده است.» فیاضی که اولین کار نوشتاری خود را در سال ۱۳۰۵ یعنی در ۳۸ سالگی با فهرست‌نویسی نسخ خطی آغاز کرد، در سال‌های بعد چنان به صورت گسترده و متبحرانه مطالعه داشته که برای دانشجویات دانشکده الهیات کتابی درباره اسلام می‌نویسد. کتابی که با ایجاز و اختصار تقریباً تمام وقایع اصلی دوره‌ای بزرگ از تاریخ اسلام را روایت می‌کند و برای دانشجویان سال اول دانشکده نوشته شده است.
اما کتابی که بسیاری آن را شنیده و خوانده‌اند تاریخ بیهقی است. کتابی که چه از نظر تاریخی و چه ادبیات فارسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتابی که اوج بلاغت طبیعی فارسی و بهترین نمونه هنر انشایی پیشینیان است. فیاض دوبار این کتاب مهم را تصحیح کرده است، کتابی که منبع بسیاری از پژوهش‌های بعدی است، آن‌گونه که محمدجعفر یاحقی نیز به آن اذعان داشته: «چاپ دکتر فیاض از تاریخ بیهقی مبنای همه مطالعات است و بدون تردید ما مدیون دکتر فیاض هستیم و تمام یادداشت‌ها و تعلیمات ایشان را در تعلیقات خودمان به کار بردیم. اهتمام دکتر فیاض در احیای تاریخ یهقی و به دست دادن یک نمونه والا برای تصحیح متن و متن‌شناسی در اصل کار است و ایشان بنیان‌گذار این دانشکده و زنده‌کننده تاریخ بیهقی و به دست دهنده نمونه اعلای تصحیح متن در زبان فارسی هستند.»
آن‌چه در کتاب می‌بینیم شخصیتی است که از هر زمانی برای مطالعه و تحقیق استفاده کرده و سخت‌کوشی از خصوصیات بارز اوست، کسی که در سال‌های آخر عمر نیز دست از تلاش برنداشت و برای آشنایی و خواندن متون اصلی، به یادگیری زبان لاتین پرداخت. کسی که طلب معرفت، آموختن، کنجکاوی و پی بردن به حقایق به صورت عشقی سرشار در او بروز کرده بود. کسی که در روزگار سنگ و آهن و اینترنت، باید در شناخت بیشتر او به نوجوانان این مرز و بوم تلاش کرد.
«علی‌اکبر فیاض» نوشته اصغر قائدان و حسین بیات در ۱۱۸ صفحه و با قیمت ۴۰ هزار تومان در انتشارات سوره مهر منتشر شده است.»
انتهای پیام
نظرات