ترافیک سنگینی در خیابان اصلی شهر که منتهی به درب ورودی دانشگاه است ایجاد شده، این ترافیک فقط محدود به درب اصلی دانشگاه نیست و حتی درب‌های فرعی دانشگاه اصفهان نیز شرایطی مشابه دارند؛ صف خودروهایی که می‌خواهند، وارد دانشگاه شوند به همراه دانشجویان جوانی که پای پیاده از درب دانشگاه عبور می‌کنند، صحنه‌ای رقم می‌زند که این دوسال به نام کرونا از دیدنش محروم شده بودیم.

با آمدن کرونا در نیم‌سال دوم سال ۱۳۹۸، تمام دانشگاه‌های کشور شیوه جدیدی از آموزش را تجربه کردند؛ آموزش به سبک و سیاق مجازی. دانشجویان و اساتید از پشت میز کامپیوتر، لب‌تاب، تب‌لت و حتی گوشی‌های هوشمند خود بر سر کلاس‌های درس حاضر می‌شدند و کلاس‌های درس و راهروهای دانشگاه‌ها بدون حضور دانشجویان در سکوتی سنگین فرو رفته و خاک می‌خوردند.

حالا اما پس از دو سال وقفه در آموزش حضوری دانشجویان دانشگاه‌های کشور به دلیل شیوع ویروس کرونا، از روز ۱۴ فروردین‌ماه درب دانشگاه‌ها به روی دانشجویان باز شد و به این ترتیب پس از دوسال، آموزش حضوری از سر گرفته شد، کلاس‌های درس با حضور و همهمه دانشجویان جانی دوباره گرفته و دوباره صدای تدریس اساتید در فضای کلاس‌ها حاکم شده است.

دانشگاه‌ها دو سالی می‌شد که خلوت و خالی از هیاهوی دانشجویان شده بود، اما این روزها دانشگاه‌ها حس و حالی دیگر دارند، حس و حالی که در دو سال گذشته راکد شده بود و به‌نوعی به خلوتی دانشگاه خو گرفته بودیم.

این روزها قدم به دانشگاه که می‌گذاری حس و حالت عجیب طعم نشاط می‌دهد؛ حالا کلاس‌های دانشگاه‌ها دوباره مملو از دانشجویانی شده که با شور و شوقشان نشاط را به دانشگاه بازگردانده‌اند. اتوبوس‌های داخلی دانشگاه‌ها که این دوسال گاهی بدون مسافر مسیر دانشگاه را طی می‌کردند، حالا آنقدر مملو از دانشجو شده که گاهی جای سوزن انداختن در اتوبوس‌ها نیست.

اگرچه در دوسال گذشته، آموزش در هیچ دانشگاهی در هیچ کجای کشور متوقف نشد، اما به جرات می‌توان گفت روح دانشگاه در این دوسال گویی به خوابی عمیق فرو رفته بود؛ اگرچه در این مدت برخی از استاتید، کارکنان و یا حتی تعدادی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مواردی به دانشگاه می‌آمدند، اما از آن شور و نشاط و شلوغی که با حضور دانشجویان دانشگاه تا پیش از آمدن کرونا حس می‌کردیم، خبری نبود.

این دوسال البته چالش‌های دانشجویان نیز کم نبود؛ از مشکلاتی که فضای مجازی و آموزش مجازی از ابتدای شیوع کرونا برای دانشجویان ایجاد کرده بود تا آماری که از افزایش قابل توجه مشکلات روان‌شناختی در میان دانشجویان خبر می‌داد. پای صحبت دانشجویان که می‌نشینی و نظرشان را درباره حضوری شدن دانشگاه می‌خواهی، بیشترشان از آمدن به دانشگاه و در کنار دوستانشان بودن، خوشحال هستند، در حالیکه نگرانی را در چهره غالبشان می‌توان دید، نگرانی از عادت به آموزش آنلاین و امتحانات مجازی.

در این روزهای بازگشایی دانشگاه‌ها، به سراغ دو دانشگاه جامع اصفهان در دو نقطه شهر می‌‎روم؛ دانشگاه صنعتی اصفهان در شمالی‌ترین نقطه شهر و دانشگاه اصفهان در جنوب نصف جهان.

در بدو ورودم، به یک دانشجو ورودی ۹۸، برمی‌خورم و در ذهنم مرور می‌کنم که این جوان تنها یک ترم دانشگاه را به چشم دیده بود که همه چیز مجازی شد، از او درباره حس و حالش می‌پرسم و می‌گوید: «یک ترم در دانشگاه بودم و بعد آموزش مجازی شد. دوسال مجازی بودن گذشت و حالا یک دفعه به دانشگاه آمده‌ایم. البته مشکلاتی هم داریم، مثل اینکه برخی کلاس‌هایمان تداخل دارند و مجبور به حذف هستیم، اما در کل از حضوری شدن گله‌ای ندارم، به هرحال تا ابد که نمی‌توانسیم در خانه درس بخوانیم». 

یک دانشجوی دیگر ورودی ۹۸ که در رشته مهندسی برق، تحصیل می‌کند، نیز اینگونه پرسشم را پاسخ می‌دهد: «حضوری شدن دانشگاه نشاط را بیشتر کرده، اینکه دوستانمان را می‌بینیم، باعث بالا رفتن روحیه شده، البته مقداری استرس بخاطر امتحانات داریم که از مسئولان درخواست دارم این نکته را توجه کنند».

دانشجوی دیگری مجازی شدن را رکود دانشگاه می‌خواند و می‌گوید: «آموزش مجازی مزایای بسیاری داشت، اما در این دوران ارتباط مستقیم بین استاد و دانشجو برقرار نمی‌شد و تعاملات یک طرفه و ناقص بود. اوایل فکر می‌کردیم آموزش مجازی خیلی خوب است، اما اکنون که دوباره به دانشگاه آمدم، فهمیدم چقدر دلم برای محیط دانشگاه تنگ شده بود».

همچنان در خیابان‌های دانشگاه قدم می‌زنم و به رفت‌وآمد دانشجویان و جنب و جوشی که بر فضای دانشگاه حاکم شده می‌اندیشم که به یک دانشجوی غیرایرانی بر می‌خورم. او اصفهان را نصف جهان می‌نامد و می‌گوید: «دوسال گذشته را مجبور شدم به کشورم عراق بازگردم و از طریق آموزش مجازی درس بخوانم. حضوری شدن دانشگاه و اینکه دوباره برای زندگی به شهر زیبای اصفهان آمده‌ایم خیلی خوب است».

به ایستگاه اتوبوس داخل دانشگاه که حالا تعداد زیادی دانشجو بر روی صندلی‌های آن نشسته‌اند می‌رسم، آنجا می‌ایستم و از پسر جوانی که کلاسور به دست منتظر اتوبوس است، می‌پرسم، بازگشت به دانشگاه چگونه است؟ می‌گوید: «باز شدن دوباره دانشگاه‌ها دارای نکات مثبت و منفی است و مزایای آن عبارت‌اند از بهتر فهمیدن دروس توسط دانشجو، تدریس بهتر استاد، به وجود آمدن تعامل و دوستی بین دانشجویان و در آمدن از حالت پکری دانشجویان ناشی از غیر حضوری بودن کلاس‌ها تاکنون و .... و اما معایب آن نیز کتمان نشدنی است».

او ادامه می‌دهد: «به دلیل اینکه آموزش تاکنون غیرحضوری بوده و نیمی از این ترم به صورت آنلاین برگزار شد، دانشجویان از نظر سطح علمی آماده نیستند که به صورت حضوری امتحان دهند. همچنین نگرانی دانشجویان و والدین آنها از نظر خطر بیماری کووید را نباید فراموش کرد. در کل از نظر بنده آموزش حضوری بهتر از غیرحضوری است، به شرطی که ترم جاری امتحانات غیر حضوری برگزار شود، زیرا دانشجویان به شکلی انتخاب واحد کرده‌اند که شرایط مناسبی را برای امتحانات حضوری ندارند».

هم‌دانشگاهی او که در کنارش ایستاده نیز می‌گوید: «از معایب آموزش حضوری اتلاف وقت در مسیر است. من این ترم برنامه‌هایم را برای آموزش مجازی تنظیم کرده بودم و بازگشایی ناگهانی دانشگاه باعث اختلال در تنظیم تایم و برنامه‌هایم شد. از طرفی به‌خاطر دور بودن دانشگاه، باید زمان زیادی را در مسیر رفت و برگشت طی کنم و این مناسب نیست».

ایستگاه اتوبوس را پشت سر می‌گذارم و به راهم در خیابان دانشگاه ادامه می‌دهم. دو دختر پر شور را می‌بینم که با خنده از کنارم می‌گذرند؛ نزدیکشان می‌شوم و می‌گویم از بازگشایی دانشگاه راضی هستید؟ یکی از آن دو با شادی می‌گوید: «خیلی خوشحالم. از این جهت که می‌توانم با اساتید به‌صورت حضوری در ارتباط باشم و دروس را با کیفیت بهتری دریافت کنم».

مزاحم خنده و نشاطشان نمی‌شوم و به راهم ادامه می‌دهم، اما گشت و گذارم در محیط دانشگاه هنوز تمام نشده است، به سمت فضاهای باز دانشگاه می‌روم و به یاد می‌آورم در روزهای کرونایی که برای نوشتن گزارش به این نقطه از دانشگاه آمده بودم، سکوت این فضا چقدر سنگین بود، حالا اما دانشجویان دسته دسته در کنار هم در فضای سبز نشسته، با هم گپ می‌زنند، کتاب می‌خوانند و عده‌ای کنار دریاچه دانشگاه که زیبایی خاص خودش را دارد ایستاده‌اند و از هوای دلپذیر آن لذت می‌برند.

دانشجویی که با عجله در حال رفتن است، می‌گوید: «با این روش بازگشایی وسط ترم مخالفم. مشکل این است که برخی خوابگاه ندارند، برخی تنها یک درس دارند و مجبورند برای همین به دانشگاه بیایند. جدای از بحث کرونا و موج دوباره‌ای که ناشی از بازگشایی خواهد بود، معتقدم قبل از بازگشایی باید آمادگی لازم ایجاد می‌شد. اگه قرار است تصمیمی گرفته شود که بر زندگی تعداد زیادی تاثیر دارد، باید در زمان مشخص باشد و به همه اعلام شود که برنامه‌ریزی کنند. اکنون دوساله است به دانشگاه نرفته‌ایم و برنامه دیگری داریم و حالا با حضوری شدن کارمان سخت شده است.»

به سمت کتابخانه مرکزی دانشگاه می‌روم که در مسیر رضاعلی نوروزی، معاون دانشجویی دانشگاه اصفهان را می‌بینم، پس از سلام و علیک از او نیز حس و حال این روزهای دانشگاه را جویا می‌شوم، می‌گوید: «از ترم دوم ۹۸ به دلیل شیوع کرونا که آموزش مجازی شد، شور و نشاط را در دانشگاه نداشتیم، معتقدم که کار دانشگاه صرفا علمی نیست و در دانشگاه تعاملات و شکل‌گیری شخصیت دانشجو انجام می‌شود».

او با بیان اینکه در این مدت آموزش مجازی، دانشگاه کارکرد اجتماعی خود را از دست داده بود، حضوری شدن دوباره دانشگاه را جان بخشیدن به این بخش کاری دانشگاه دانست و افزود: «غیر از شور  و نشاط و حیات بحث کارکرد اجتماعی دانشگاه بیشتر شده و خوشحالیم که دانشجویان بحث تجربه زیستی دانشگاه را لمس می‌کنند».

یک سوی آموزش مجازی دانشجویان بودند و سوی دیگرش اساتید که آنها نیز بارها از نقاط ضعف و قدرت مجازی شدن دانشگاه‌ها سخن گفته‌اند، محمد علی زنجانی، عضو هیئت علمی دانشگاه نیز به ایسنا می‌گوید: «با حضوری شدن کلاس‌ها به طور کامل موافقم زیرا ارتباط دو جانبه بین اساتید و دانشجویان، تعامل بین اساتید، تعامل دو جانبه دانشجویان با یکدیگر و تعامل هر دو صنف با کارکنان دانشگاه منجر به بهبود فرایند آموزش‌پذیری، انتقال تجارب، انجام درست فعالیت‌های آزمایشگاهی و کارگاهی و نیز ارتقای فرایندهای فوق برنامه، کارهای عملی و کارگاهی و غیره خواهد شد. به عبارتی فلسفه زندگی اجتماعی و مبانی تاسیس دانشگاه‌های حضوری در این فرآیند، بهبود و ارتقاء داده خواهد شد.»

او می‌افزاید: «تجربه نشان داده که دانشگاه‌های الکترونیکی و پیام‌نور دارای موفقیت کمتری نسبت به دانشگاه‌های حضوری در حوزه‌های آموزش، پژوهش، امور فرهنگی و تربیت نیروی خلاق و کارآمد هستند؛ هر چند در فرایندهای حضوری، افزایش هزینه‌های مادی و زمانی و برخی چالش‌های دیگر نیز دیده می‌شود. لذا توصیه به آموزش ترکیبی با تعیین سهم هر یک از دو بخش مجازی و حضوری می‌شود».

از گشت و گذار در این فضایی که حالا اینگونه دوباره جان گرفته و نشاط بر آن حاکم شده، سیر نشده، به سمت دفتر خبرگزاری رهسپار می‌شوم و با خود می‌گویم درست است که همه از خیزش دوباره کرونا و اوج‌گیری بیماری در کشور هراس داریم، اما به مدد رعایت تمهیدات بهداشتی و با وجود تزریق واکسنی که حالا خیلی‌هایمان سه دوز از آن را زده‌ایم، امید دارم به زندگی قبل از کرونا بازگشته و دیگر شاهد تعطیلی درس و کلاس حضوری نباشیم.

انتهای پیام