حمداله سجاسی قیداری، چهارشنبه ۲۶ آذر در نشست علمی تخصصی «گردشگری سبز» که در پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، با اشاره به مصرف‌گرایی سبز در گردشگری روستایی، اظهار کرد: روستاها به عنوان عرصه‌های طبیعی شناخته شده و ذخیره‌گاه‌های ژنتیک گیاهی و جانوری ما هستند؛ بنابراین می‌توان گفت این مکان‌ها اساسا باید سبز باشند.

وی ادامه داد: تغییر اقلیم‌، کاهش بارش‌، آلودگی‌ و چنین مواردی باعث رشد نگرانی‌ها در زمینه محیط زیست جهانی شده است. این نگرانی در خصوص روستاها نیز در حال رشد است. از گردشگری در دنیا عمدتا به عنوان صنعت آلوده کننده یاد می‌شود با این حال باز هم به صورت کلی در دنیا حدود ۲ میلیارد سفر انجام می‌شود.

مصرف، ذات صنعت گردشگری است

سجاسی قیداری با بیان اینکه اساسا گردشگری در دنیا صنعت مصرف‌گرا است، اظهار کرد: بر همین اساس می‌توان گفت که مصرف، ذات صنعت گردشگری است. با این حال این پرسش مطرح می‌شود که برای اینکه مصرف به سمت پایداری حرکت کند و مصرف‌گرایی سبز اتفاق افتد چه باید کرد؟

وی با تأکید بر اهمیت مصرف‌گرایی سبز در محیط روستایی، اضافه کرد: ما از طریق مصرف‌گرایی سبز می‌توانیم در گردشگران خلق تجربه‌های جدید داشته باشیم. تجربه گردشگری موضوعی است که در دنیا اهمیت زیادی پیدا کرده است. به صورت کلی مصرف گرایی سبز در مولفه‌های مختلفی از جمله مصرف‌گرایی آگاهانه، توجه به پیامدهای زیست‌محیطی، کاهش تولید زباله، حمل‌ونقل کم کربن یا کربن صفر و حمایت از اقتصاد محلی تعریف می‌شود.

این سرپرست پژوهشکده زیارت و گردشگری با اشاره به اینکه مفهوم سبز در گردشگری به معنای پایداری است، گفت: علاوه بر مشارکت مردم محلی صنایع دستی و محلی با رعایت استانداردهای سبز می‌تواند پتانسیل خوبی در حوزه گردشگری سبز داشته باشد.

سجاسی قیداری افزود: ذائقه گردشگری در دنیا به سمت تجربه گردشگری سبز و مصرف سبز تغییر پیدا کرده است. ما باید تلاش کنیم در مقابل آن، کالا و خدمات سبز ارائه دهیم. اما باید این اقدام به گونه‌ای باشد که همه استاندارد ها رعایت شود. روستاها مثل شهرها نیستند. روستاها نسبت به شهرها به لحاظ فرهنگی، زیست محیطی وحتی اقتصادی شکننده‌تر هستند.

«مصرف‌گرایی سبز»؛ سبب‌ساز افزایش رضایت گردشگر به زندگی روستایی

او درباره نتایج مصرف گرایی سبز در روستاها، تاکید کرد: مصرف سبز می‌تواند تجربه‌ها را معنا دار کند، احساس مسئولیت را بین مردم محلی و گردشگران افزایش دهد، ارتباط عمیقی با طبیعت و فرهنگ محلی ایجاد کند. همچنین می‌تواند علاوه بر افزایش رضایت گردشگر را به زندگی روستایی نزدیکتر کند. ذائقه گردشگرها در روستاها به سمت مصرف‌گرایی سبز بیشتر است. ما باید سعی کنیم این ذائقه ها را پرورش دهیم.

سجاسی قیداری افزود: از دیگر نتایج سبزگرایی در گردشگری روستایی می‌توان به افزایش اصالت تجربه در محیط روستایی، تقویت اقتصاد محلی و افزایش اشتغال، افزایش توصیه مقصد سبز گردشگری‌به دیگران اشاره کرد. همچنین باید تلاش شود استانداردهای مربوط به سبز بودن در اقتمتگاه‌های بوم‌گردی نیز رعایت شود.

دانشیار گروه آموزشی جغرافیا دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، در تشریح برخی نمونه‌ها از رفتارهای گردشگران سبز، گفت: کاهش مصرف آب و انرژی، ورود اقتصاد چرخشی به روستاها و کاهش آلودگی، نمونه‌های اندکی در این حوزه هستند.

پایداری در گردشگری وابسته به نسل جوان کشور است

سجاسی قیداری در رابطه با نقش نسل زد در مصرف گرایی سبز گردشگری روستایی، تشریح کرد: ما در ایران از نسل زد غافل شدیم. اساسا پایداری گردشگری وابسته به نسلی است که می‌آید. در دنیا به نسل زد توجه ویژه‌ای می‌شود. با توجه به اینکه نسل زد در دنیا زیاد و به راحتی سفر می‌کنند، به این نسل در دنیا نسل کوله گرد گفته می‌شود.‌ آگاهی این نسل بیشتر شده و علاقه‌مند به تجربه‌های اصیل هستند، آن‌ها به گردشگری‌های معنادار و اقامتگاه‌های بوم محور نیز اهمیت می‌دهند. علاوه بر آن موضوع دیگری که نباید در گردشگری سبز از آن غافل شویم شبکه‌های اجتماعی است.

دانشیار گروه آموزشی جغرافیا دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد درباره پیامدها و فرصت‌هایی که مصرف‌گرایی سبز در گردشگری روستایی می‌تواند ایجاد کند، گفت: توسعه پایدار، ایجاد اشتغال محلی، افزایش سرمایه‌گذاری،  افزایش آگاهی زیست محیلی جامعه میزبان و میهمان از جمله فرصت‌ها در این خصوص است‌. همچنین می‌توان از مهمترین چالش‌های اصلی در این بخش به چالش‌های اقتصادی، زیرساختی، اگاهی و اعتماد و فرهنگی و رفتاری اشاره کرد.

سبزشویی؛ تهدید پنهان گردشگری برای محیط زیست

در ادامه، مهدی باصولی، معاون آموزشی جهاددانشگاهی، با هشدار درباره گسترش پدیده «سبزشویی» خاطرنشان کرد: برخی ادعاهای ظاهراً سبز در گردشگری، نه‌تنها کمکی به حفظ محیط زیست نمی‌کند بلکه می‌تواند افکار عمومی و مصرف‌کنندگان را در مورد آثار واقعی زیست‌محیطی این صنعت گمراه کند.

وی افزود: اساسا گردشگری در سه حوزه اقتصادی، فرهنگی اجتماعی و زیست محیطی اثرگذار است. انسان نیز همواره برای ادامه حیات خود به محیط زیست نیاز دارد. این محیط ابعاد مختلفی داشته وگردشگری به عنوان یک صنعت به شدت به آن وابسته است. از طرفی در سال‌های اخیر رد پای اکولوژیک انسان در محیط زیست به واسطه توسعه گردشگری افزایش پیدا کرده و این یعنی انسان به واسطه سفر، محیط زیست را تخریب می‌کند. مصرف منابع، فرسایش خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی، تراکم زباله و اختلال در عملکرد اکوسیستم‌ها از جمله اثرات منفی گردشگری در محیط زیست است.

او ادامه داد: اقتصاد سبز به معنای مصرف کمتر گازهای گلخانه‌ای، کارآمدکردن منابع و تاکید بر حفظ محیط زیست است. این جهت‌گیری تمامی شئون مدیریت از بازاریابی تا تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در همین راستا، گردشگری سبز ‌به عنوان یک فعالیت گردشگری سازگار با محیط زیست مطرح شده است.

باصولی با اشاره به اینکه اصطلاح سبزشویی اولین بار در دهه ۱۹۸۰ ابداع شد، خاطرنشان کرد: این اصطلاح به سیاست هتل درمورد استفاده مجدد از حوله‌ها به منظور نجات محیط زیست اشاره داشت. در ابتدا منظور از سبزشویی این بود که شرکت‌ها می‌کوشند با ظاهر سبز و حمایت از محیط زیست ردپای منفی فعالیت خودشان را پاک کنند. در برخی تحقیقات نیز سبزشویی، عملی برای گمراه کردن مصرف کننده در مورد اقدامات زیست محیطی یک شرکت تعریف شده است.

این عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی، تاکید کرد: سبزشویی انواع مختلفی دارد. برای مثال یکی از مهم‌ترین موارد سبزشویی در گردشگری، ادعای انتشار کربن کمتر توسط شرکت‌های هواپیمایی است، باید توجه کرد در حوزه گردشگری که ‌ما با ذهنیت سرکار داریم، سبزشویی یک تلنگر بسیار جدی و حائز اهمیت است.

در ادامه این نشست دکتر فرزانه رزاقیان، عضو هیات علمی جهاددانشگاهی، گفت: در دنیایی که هرروز با چالش‌های زیست محیطی بیشتری روبرو می‌شویم، رویکردهای نوآورانه برای حفاظت از زمین و منابع آن اهمیت بسیار بالایی پیدا می‌کند. امروز گردشگری سبز، به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار در صنعت توریسم مطرح شده است. هدف گردشگری سبز، کاهش اثرات منفی زیست محیطی وافزایش رفاه اجتماعی و اقتصادی جوامع محلی است. 

رعایت اصول پایداری و ‌مدیریت منابع سبز، دو ویژگی‌ ممتاز هتل‌های سبز

رزاقیان افزود: هتل سبز به هتلی گفته می‌شود که کلیه فرایندهای آن از طراحی، ساخت، بهره‌برداری و ارائه خدمات بر پایه اصول پایداری ومدیریت منابع سبز تهیه شده باشد. مدیریت کارامد انرژی، مدیریت آب، کاهش و تفکیک پسماند، طراحی ومعماری سبز، افزایش مشارکت کارکنان و مهمانان، فناوری ونوآوری سبز، مسئولیت‌های اجتماعی و اقتصادی و گواهینامه‌های محیط زیستی از ویژگی‌های اصلی هتل‌های سبز هستند.

وی ادامه داد: در تمامی هتل‌ها استانداردی برای ایجاد یک ساختمان سبز رعایت می‌شود و استانداردهای LEED و HQE  از مهمترین آن‌ها به‌شمار می‌رود. ررسی‌ها نشان می‌دهد ما در کلانشهر مشهد در هیچکدام از شاخص‌های استانداردهای عنوان شده برای کاربری‌های اقامتی و مذهبی در وضعیت مناسبی قرار نداریم. به نظر می‌رسد مراجع تصمیم‌گیری و مدیریتی شهر مشهد قبل از سازندگان، باید اهمیت شهر اکولوژیک، معماری سبز و هتل سبز را درک کرده و از طریق تصویب قوانین و مقررات طراحی اکولوژیک به تدریج سازندگان را به رعایت آن تشویق سازند. راهکارها در این خصوص می‌تواند در حوزه‌های مختلف مدیریتی، آموزشی تشویقی، فرهنگسازی، نظارتی، تولید، دانش فنی و بومی قرار بگیرد.

انتهای پیام