بهاءالدين خرمشاهي حافظ را يك مصلح اجتماعي دانست و گفت: آن‌چه خوبان همه دارند، حافظ به تنهايي دارد. اين حافظ پژوه در آستانه‌ي روز بزرگداشت حافظ در گفت‌وگويي با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي راز مقبوليت حافظ در نزد عموم اظهار كرد: كار حافظ تتبع در شعر قبل از خودش بوده، چه در شعر عربي و چه در شعر فارسي، و از «شاهنامه» تا «خمسه‌ي نظامي» و برسد به استادان پيش از خودش را مطالعه كرده است. همچنين مولانا، سعدي و خواجوي كرماني بر ذهن و زبان حافظ اثر گذاشته‌اند. او در ادامه يادآور شد: حافظ به ايران باستان هم اشاره‌اي دارد. البته ايران باستان به‌صورت پير مغان و پير خرابات مغان در شعر حافظ است. حافظ زرتشتي‌گرايي ندارد؛ اما به ايران باستان اشاراتي دارد. خرمشاهي حافظ را هنرمند اشارات دانست و تأكيد كرد: حافظ هنرمند پر اشاره و پر از تلميح است. ضمن اين‌كه تلميحات قرآني ديوان حافظ در درجه‌ي اول‌اند. همچنين موسيقي بسيار خوب و طربناك‌ترين وزن‌ها را دارد، كه اين نيز سبب جاذبه‌ي شعرش مي‌شود. اين پژوهشگر در ادامه خاطرنشان كرد: جاذبه‌ي ديگر حافظ ، طنز حافظ است. در واقع حافظ يك مصلح اجتماعي است و با نقد طنزآميز خود به اصلاح تباهي‌هاي شريعت و طريقت كه در عصر او اتفاق افتاده بودند، مي‌رود. خرمشاهي همچنين تصريح كرد: حافظ شاعري است جامع‌الاطراف، شاعري است كه تفكر حكمي، كلامي، ادبي و قرآني قبل از خود را گرفته و در خودش جمع كرده و در شعرش يك آلياژ جاودانه ساخته است. همين‌طور به‌خاطر انديشه‌هاي فراواني كه در شعر حافظ است، مي‌توان با شعر حافظ فال گرفت و اين كرامتي است كه خداوند شامل حافظ كرده است. «كليات شمس» هم پر از موضوع است؛ اما با اين پرموضوعي نمي‌توان از «كليات شمس» فال گرفت. او سپس متذكر شد: درباره‌ي انديشه‌هاي حافظ سخن گفتن، هم دشوار است و هم دشوار نيست. حافظ مردي متفكر بوده و انديشه‌هاي چندگانه‌اي را در شعر خود مطرح كرده است. خرمشاهي مهم‌ترين آبشخور فكري حافظ را قرآن دانست و افزود: حافظ همچنين از آثار قرآن‌پژوهي چون كشاف زمخشري و به احتمال زياد تفسير كبير فخر رازي بهره برده است. درست است كه زمشخري معتزلي است؛ ولي حافظ هم گاهي گرايش‌هاي معتزلي در شعرش ديده مي‌شوند؛ اما دركل حافظ اشعري شافعي است؛ يعني در كلام پيرو ابوالحسن اشعري است و احتمال اين‌كه فخر رازي و تفسير كبيرش بر حافظ اثر گذاشته باشند، از آن است كه هر دو در كلام هم‌مشرب‌اند. همچنان كه حافظ در مباحث فقهي هم شافعي است. همچنين اشاره‌هايي حاكي از تعلق خاطر حافظ به شيعه در شعرهايش ديده مي‌شود. انتهاي پيام