دکتر بهنام کامکار، عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، در خصوص تعریف الگوی کشت عنوان کرد: تعاریف متعددی برای این موضوع می‌توان ذکر کرد، اما به عنوان بهترین تعریف می‌توان گفت، الگوی کشت به الگویی اطلاق می‌شود که در جریان یک فرایند سلسله مراتبی و فرآیندگرا، مولفه‌های یک سیستم کشت را براساس استانداردهای موجود مشخص کند.

وی افزود: هنگامی که از طراحی الگوی کشت صحبت می‌شود، نکته حائز اهمیت این است که محدوده‌ جغرافیایی اراضی که کاربری زراعی برای آن تعریف شده، کاملا مشخص باشد و هم‌چنین یک شناخت کامل از این حوزه وجود داشته باشد.

آمایش زمین، کلیدی‌ترین اتفاقی است، که باید رخ دهد

وی با بیان این‌که  آمایش زمین، کلیدی‌ترین اتفاقی است، که باید رخ دهد، خاطرنشان کرد: در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی به جای آمایش سرزمین، باید آمایش کشاورزی و منابع طبیعی رخ دهد، چرا که این دو مورد کاملا متفاوت هستند.

استاد دانشگاه  علوم کشاورزی ادامه داد: هنگامی که از یک برنامه آمایش، برنامه‌های مدیریتی استخراج می‌شود، نکته مهم آن است که بتوان آن را درمقیاس مزرعه تعمیم داد.

وی با اشاره به این‌که، برنامه آمایشی که در حال حاضر در سطح استان انجام می‌شود، هیچ کمکی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی نخواهد کرد، افزود: من معتقدم با وجود هزینه‌های قابل توجهی که در حوزه آمایش در حال انجام است، این اقدامات حداقل در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی به یک برنامه مدیریتی منجر نخواهد شد.

وی یکی دیگر از نکات پر اهمیت در زمینه انجام طرح آمایش را، داشتن اطلاعات پایه به صورت کامل عنوان و تصریح کرد: به طور مثال یکی از مشکلات ما در این زمینه، آن است که نمی‌توانیم یک تصویر ماهواره‌ای با کیفیت مکانی مناسب، برای استان بدست آوریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در خصوص طراحی الگوی کشت توضیح داد: تا به امروز مطمئنا در این زمینه اقداماتی انجام شده است، اما سوالاتی نیز در این خصوص باقی مانده است، به طور مثال هنگامی که در این طرح، گندم در الگوی کشت منطقه توصیه شده باشد، آیا به نوع گندم استفاده شده نیز فکر شده است؟

وی اضافه کرد: بنابراین تا زمانی که آمایش با مقیاس، در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی رخ ندهد، این اقدامات نخواهد توانست ما را به یک رهیافت مناسب برای اصلاح الگوی کشت برساند.

وی خاطرنشان کرد: هنگامی که بحث الگوی کشت در یک منطقه مطرح می‌شود، بسیاری از مسائل باید در  آن دیده شود که از جمله آن می‌توان به مسائل اجتماعی و اقتصادی اشاره کرد.

کامکار با عنوان این‌که، اگر الگوی کشت در منطقه‌ای به درستی طراحی شود، باید به توزیع مناسب نیروی کار در آن منطقه ختم شود، تصریح کرد: اگر در منطقه موردنظر مشکل اشتغال وجود دارد، باید به سمت محصولاتی حرکت کرد که این گونه محصولات بتوانند مشکل اشتغال در جامعه را رفع کنند.

طراح الگوی کشت، باید به دانش عمومی مردم احترام بگذارد

وی بار دیگر متذکر شد: اگر در منطقه‌ای مشکل کمبود آب وجود دارد باید بهره‌وری سیستم، براساس عوامل محدود کننده و نه صرفا اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و طراحی شود.

کامکار گفت: از نکات مهم دیگر در این زمینه آن است، که اگر شخصی به عنوان طراح وارد منطقه می‌شود باید به دانش عمومی کشاورزان احترام بگذارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان افزود: از دیدگاه من چندین مشکل در توسعه نظام‌های هدفمند و اصلاح الگوی کشت وجود دارد، اولین مشکل اشتباهاتی است که در اسناد بالا دستی، وجود دارد.

وی در ادامه اظهار کرد: مشکل دیگر، نگاه اشتباه مدیران در حوزه تولید است، به طور مثال در برخی از کشور ها اگر کشاورزی، بیش از توان زمین برداشت کند، باید مالیات‌های زیست محیطی سنگینی پرداخت کند، اما در ایران این گونه نیست.

کامکار مطرح کرد: یکی دیگر از نکات قابل ذکر این است که، در بعضی از مواقع با توجه به شرایط موجود، به این نتیجه می‌رسید که شاید در این منطقه نباید کشتی صورت گیرد که باید این موضوع رعایت شود.

باید برای محصولات جایگزین، بیمه و پشتوانه‌ای وجود داشته باشد

کامکار عنوان کرد: موضوع بعدی بحث، موضوع بیمه محصولات است، هنگامی که محصولی برای اولین بار وارد الگوی کشت می‌شود، مطمئنا با خطرپذیری همراه است، یکی از مشکلات اصلی معیشت‌های جایگزین وجود نداشتن بیمه و پشتوانه در این زمینه است.

به گزارش ایسنا، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان یادآور شد: انجام طراحی‌ها با خردجمعی از نکات دارای اهمیت دیگر در این زمینه است.

وی با بیان این گفته که، اگر قرار است طراحی الگوی کشت صورت گیرد، باید هدف نهایی آن مشخص باشد، تصریح کرد: به طور مثال باید مشخص باشد که این  طراحی، برای تولید بیشتر است یا بهره‌وری بیشتر به ازای واحد آب و یا رفع آلودگی خاک و یا برای افزایش حاصلخیزی خاک صورت می‌گیرد.

گلستان اولین استانی که برای تدوین الگوی کشت، ستادی تشکیل داد

به گزارش ایسنا، در ادامه جلسه دکتر محمد اسماعیل اسدی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان در خصوص اقدامات انجام شده در زمینه اصلاح الگوی کشت در استان عنوان کرد: استان گلستان از معدود استان‌هایی است که ضرورت و تدوین الگوی کشت را از گذشته مطرح کرده است، در همین راستا و برای اولین بار در سطح کشور طی سال‌های 82 و 81 ستادی در این زمینه تشکیل داده بود.

وی توضیح داد: در این ستاد کارشناسان جهادکشاورزی، امور آب، محیط زیست و همه آن‌هایی که در این زمینه تخصص داشتند دور هم جمع شدند و پیش‌نویسی را برای اصلاح الگوی کشت تهیه و پیشنهاد کردند.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان در ادامه با بیان این مطلب که با توجه به این‌که در زمان تهیه طرح اولیه، عواملی از قبیل عدم کشت گیاه کلزا در منطقه، لزوم توسعه زیتون در اراضی شیب دار و هم‌چنین محدودیت بیشتر در منابع آبی وجود نداشت، تصریح کرد: لذا در سال 88 و 89 ستادی برای تجدید نظر بر روی این طرح  اولیه تشکیل شد و دستورالعمل دیگری از آن ستاد بدست آمد.

اسدی با بیان این‌که در این طرح جدید مشخص شده بود، هر محصولی در چه منطقه‌ای کشت شود، ادامه داد: علاوه بر این، مهم‌ترین فاکتوری که در این الگوی جدید در نظر گرفته شد، توجه به محدودیت منابع آب بود که به همین دلیل، هیچ گونه کشت برنجی به جز در اراضی نسخ کاری که حدود 10 الی 12 هزار هکتار و در دهنه محمدآباد و زرین گل قرار داشت و از گذشته از حق آب سطحی برای کشت استفاده می‌کردند، برای استان در نظر گرفته نشد.

وی با اشاره به این‌که در الگوی کشتی که بعد از بازنگری تهیه شد، انگیزه‌های اقتصادی در آن دیده شده بود، تصریح کرد: برای مثال برای کشت پنبه که یک کشت پرهزینه و در عین حال بسیار مناسب برای نظام الگوی کشت و نظام تناوبی است، باید انگیزه‌های اقتصادی برای کشاورز ایجاد شود.

اسدی اظهار کرد: در این الگو، یک نظام الگوی کشت به صورت پایدار و مبتنی بر حفظ محیط زیست و شیوه‌های جدید کشت در نظر گرفته شده بود، اما متاسفانه در مرحله اجرا موفق عمل نکرد و کسی نیز عزم جدی برای عمل کردن به آن نداشت به همین دلیل این طرح روی کاغذ باقی ماند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان در خصوص تفاوت بین الگوی کشت و تناوب، مطرح کرد: تناوب در الگوی کشت مستتر  بوده و در آن دیده شده است.

وی در ادامه گفته‌هایش، تصریح کرد: هنگامی که در یک مزرعه‌ای هر سال گندم می‌کارید، نتیجه آن بروز آفات خواهد بود، اما زمانی که در سیستم کشت، کلزا را وارد می‌کنید، هم عملکرد محصول بعدی بالا خواهد رفت و هم آفات و بیماری‌ها کاهش می‌یابد، بنابراین تناوب در دل الگوی کشت قرار دارد و جزو لاینفک نظام الگوی کشت است.

نظام الگوی کشتی مناسب است که بر اساس حفظ منابع پایه و محیط زیست باشد

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان در خصوص سیاست‌های کلی حاکم بر الگوی کشت گفت: اولویت‌هایی که برای اصلاح الگوی کشت در نظر گرفته شد به ترتیب شامل، تامین امنیت غذایی کشور براساس سیاست‌های کلی نظام در سند 1400، کشاورزی دانش بنیان، افزایش توان اقتصادی خانوار کشاورز، استفاده صحیح از منابع پایه شامل آب و خاک و نیروی انسانی، رعایت سیاست‌های توسعه پایدار با اولویت حفظ محیط زیست، توسعه سرمایه‌گذاری در امور زیربنایی و صنایع تبدیلی و تکمیلی، رعایت مفاد برنامه پنجم توسعه بود.

اسدی گفت: به نظر من مهم‌ترین فاکتور از لحاظ اهمیت، حفظ منابع پایه، یعنی آب و خاک است، چراکه آب و خاک هیچ جایگزینی ندارند. بنابراین نظام الگوی کشتی، مناسب است که بر اساس حفظ منابع پایه و هم‌چنین حفظ محیط زیست باشد.

وی با بیان این‌که در استان گلستان 110 هزار هکتار اراضی شیب دار وجود دارد، توضیح داد: در این مناطق هیچ جایگزینی به جز درختان مثمر وجود ندارد، که در این راستا برای انتخاب نوع این درختان مثمر به ارتفاع منطقه مورد نظر توجه می‌شود، به گونه‌ای که برای مناطقی با ارتفاع کمتر از 700 متر درختان زیتون و برای مناطقی با ارتفاع بیش از 700 متر درختان گردو و فندوق پیشنهاد شده است.
هدف از اصلاح الگوی کشت باید افزایش بهره‌وری باشد، نه توسعه اراضی کشاورزی جدید.

اسدی مطرح کرد: انتخاب درخت زیتون برای این مناطق با نگاه و توجه ویژه به حفظ خاک و توجه به ارزش افزوده بالای این میوه و نیاز کم آن به آب، صورت گرفته است.

وی با تاکید دوباره بر این موضوع که باید بر روی کشت‌های پر بازده مانند زعفران تمرکز کرد، در خصوص گیاه زعفران تصریح کرد: در این گیاه به ازای هر یک متر مکعب آب، 25.1 گرم زعفران برداشت می‌شود که این مقدار از این گیاه دارای ارزش ریالی بالایی است.

وی اضافه کرد: در ایجاد یک الگوی کشت باید به ارزش افزوده محصولات و سطح درآمدهای کشاورزان و هم‌چنین مسائل اجتماعی توجه کرد و به صورت جامع به موضوع نگریست.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان در پایان صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: به نظر من هدف از اصلاح الگوی کشت باید افزایش بهره‌وری باشد و نه توسعه اراضی کشاورزی جدید برای منابع آبی موجود.

به گزارش ایسنا، در دومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی ایسنا گلستان که با موضوع اصلاح الگوی کشت، در دفتر این خبرگزاری برگزار شد، دکتر بهنام کامکار عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دکتر محمد اسماعیل اسدی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان و سیدمجتبی حسینی، معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان گلستان به بحث و گفت‌وگو پرداختند.

انتهای پیام