شورای فنی باید در حوزه میراث فرهنگی همه عوامل را رصد کند و کوچکترین عاملی که باعث تخریب آثار تاریخی میشود را مورد بررسی قرار دهد، از مهمترین وظایف شورای فنی میتوان به اظهارنظر و بررسی کارشناسی پژوهشها، مطالعات، ارزیابی طرحها و اقدامات با موضوع حفاظت، مرمت، ایجاد و تغییر کاربری و باز زندهسازی، ساماندهی، توسعه و همهٔ مداخلات در عرصهٔ حریم آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی با رعایت ضوابط و منشورهای جهانی و ملی اشاره کرد.
باغستان سنتی قزوین بهعنوان میراثی گرانبها نیز جزو آثاری است که به ثبت ملی رسیده است و از میراث فرهنگی انتظار میرود در جهت حفظ و احیای باغستان تلاش کند و در این راه از ظرفیتهای بالای باغداران قزوینی استفاده کند چراکه باغستان بهنوعی هویت قزوین محسوب میشود و حفظ آن اهمیت بالایی دارد، در همین راستا برخی از تشکلهای محیط زیستی و باغداران خواهان حضور در شورای فنی میراث فرهنگی هستند تا بتوانند نظرات تخصصی خود در حوزه حفظ باغستان را بیان کنند.
بیدا میرحسینی، پژوهشگر و جامعهشناس در گفتوگو با ایسنا با اشاره به شورای فنی میراث فرهنگی بیان میکند: به نظر میرسد نگاه حاکم بر شورای فنی میراث فرهنگی به مسئله باغستان بسیار بسته و محدود است، به این معنی که ذینفعان، دیدهبانان و حافظان اصلی باغستان در این شورا به فراموشی سپرده شدهاند.
وی تصریح میکند: باغداران بهعنوان کسانی که ذخیره ارزشمند نسلی را در نگاه و تجارب خود یدک میکشند باید در شورای فنی حضور داشته باشند و به نگاه، ایدهها، تجارب و دانش بومی آنها احترام گذاشته شود، باغداران با نظام باغداری، مدیریت آب، مدیریت نیروی انسانی، گونههای بومی منطقه، نگرش ارزشی و هنجارمند به تعامل انسان با تمامی عناصر زنده و غیرزنده باغستان، استفاده از بهترین شیوهها در بحرانهای سالهای مختلف آشنا و مأنوس هستند.
این فعال زیستمحیطی خاطرنشان میکند: فراتر از آن شایسته است که نمایندگانی از تشکلهای تخصصی باغستان بهعنوان مطالبهگران و شهروندان مسئولیتپذیر در این شورا دعوت شوند شاید در اینجا برخی محدودیتهای قانونی مطرح شود که امکان حضور این افراد را محدود کند اما با توجه به حیطه مانوری که مدیرکل میراث فرهنگی در اختیار دارد، قابلیت پیگیری و حضور این عزیزان خارج از اراده ایشان نیست.
در شورای فنی متخصصین عرصه کشاورزی حضور ندارند
شکوه کرمانشاهانی، مدیرعامل انجمن مردمنهاد توسعه حیات شهر با اشاره به گزارش تهیهشده توسط مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری به ایسنا میگوید: یکی از نکات مهمی که در گزارش دفتر بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری آمده و بسیار حائز اهمیت است، موضوع اصالت و اولویت سیستم مدیریت سنتی است که طی ۱۵۰۰ سال به پایداری رسیده و کارایی خود را ثابت کرده است.
وی ادامه میدهد: طبق گزارش، مداخلات دولتی که غیر یکپارچه بوده و همچنین اولویت نیروی انسانی و مدیریت سنتی را در نظر نگرفته، موجب آسیب به باغستان شده است. این گزارش بر این ضرورت تأکید میکند که سیستم سنتی باید امور باغستان را در دست بگیرد و طبیعتاً در این شرایط ادارات ذیربط دولتی چه در سطح استان و چه در سطح ملی باید نقش حمایتی داشته باشند.
کرمانشاهانی یادآور میشود: در حال حاضر در اداره میراث فرهنگی استان قزوین، جلسات شورای فنی برای تدوین ضوابط عرصه و حریم باغستان در جریان است اما نمایندگان باغداران بهعنوان پایههای مدیریت سنتی و عاملان مصوبات و خبرگان باغداری و نمایندگان صاحبنظر نهادهای مردمی بهعنوان نماینده ذینفعان عمومی و وارثان اینمیراث ملی در جلسات حضور ندارند.
تدوین ضوابط باغستان با ساختمان تفاوت اساسی دارد
وی تأکید میکند: از طرف دیگر اداره کل میراث فرهنگی باید در نظر داشته باشد که تدوین ضوابط باغستان با یک ساختمان تفاوت اساسی دارد، باغستان یک میراث طبیعی، زنده و چندوجهی است و باید بر مبنای اصول علمی در حوزهٔ کشاورزی و محیطزیست به حیات خود ادامه دهد.
مدیرعامل انجمن مردمنهاد توسعه حیات شهر اظهار میکند: هیچ نمایندهای از دانشمندان و متخصصین این حوزه و از جهاد کشاورزی بهعنوان متولی دولتی، در اینجلسات حضور ندارند، نمیشود در مورد گونههای مختلف بادام و پسته و انگور باغستان تصمیم گرفت و متخصصی در شورا حضور نداشته باشد. به همین منوال متخصصین حوزههای دیگر مانند آب، خاک، تکنولوژی و غیره به فراخور موضوع باید در جلسات حضورداشته باشند.
وی تأکید میکند: در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی، مطالعهای بر روی گونههای بادام انجامشده و ۵۰ گونه شناساییشده است. چطور میشود از این پژوهش در تدوین ضوابط بهره نبرد؟ اهمال در اینموارد میتواند در آینده آسیبهای جدی را برای باغستان رقم بزند.
کرمانشاهانی بیان می کند: گرچه نماینده شرکت آورث بهعنوان مشاور میراث فرهنگی که سالها هم مشاور شهرداری بوده است در جلسه حضور دارد، اما بههیچعنوان کافی نیست، به علاوه در تیم و گزارش وی هم ما ارجاعی به افراد و دانشمندان ذکر شده نداریم و بعضی از مواضع وی مورد نقد ماست.
شورای میراث فرهنگی ازنظر باغداران استفاده میکند
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان قزوین ضمن گفتوگو با ایسنا با اشاره به شورای فنی میراث فرهنگی، تصریح میکند: شورای فنی میراث فرهنگی نهادی قانونی محسوب میشود که اعضای آن طبق قانون مشخصشده است، باغداران و نماینده تشکلهای محیط زیستی در چند جلسه شورای فنی حضور پیدا کردند و اعضای اصلی نظراتشان را بر اساس مشورتهای انجامشده با باغداران بیان میکنند.
وی تصریح میکند: گزارشهای بسیار مستند و مستدلی شامل مصاحبهها، پرسشنامهها و نظرسنجیهایی با باغداران قزوینی که توسط مشاور در کل عرصه تهیه شده است نیز در جلسات مورد بررسی قرار میگیرد، ما در حوزه میراث فرهنگی ضوابط باغداری را اعلام نمیکنیم چراکه ما دستگاه تخصصی حوزه باغداری نیستیم و ادعایی هم در این رابطه نداریم، بنابراین چیزی که اعلام میکنیم شناخت و شناسایی آموزههای باغداری و باغستان قزوین است که از برگ تاریخ و از دل باغداران گرفتهشده است و ما آن را ثبت خواهیم کرد.
خزائلی یادآور میشود: در جلسه شورای فنی از همه صاحبنظران حوزه باغستان دعوت خواهیم کرد و شنونده نظرات آنها هستیم؛ ممکن است به علت تعدد نظرات امکان حضور در جلسه برای همه افراد مقدور نباشد بنابراین ما نظراتی که توسط متخصصان در فضای مجازی مطرح میشود را نیز میشنویم و به آنها اهمیت میدهیم.
وی خاطرنشان میکند: این حساسیت برای ما بسیار باارزش است و بابت این حساسیتی که دارند سپاسگزاریم، اگر نتوانستیم در جلسات به صورت حضوری در خدمت آنها باشیم، اعلام میکنم که گزارش مکتوب و نظرات مکتوب تشکلها را موردبررسی قرار میدهیم و در صورت نیاز این نظرات پیوست طرح مشاور قرار میگیرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان قزوین بیان میکند: آن چیزی که در حوزه میراث فرهنگی حائز اهمیت است ابلاغ دستورالعملهای مربوط به حوزه کاشت و برداشت و باغداری نیست چراکه ما دستگاه تخصصی این حوزه نیستیم و در این حوزه جهاد کشاورزی استان دستگاه تخصصی است.
وی اظهار میکند: اعضای شورای فنی دارای تحصیلات کشاورزی نیستند اما اعضا باید در شناخت محدوده عرصه و تدوین ضوابط و شناخت آموزههایی که از حوزه باغداری از گذشته در اسناد مکتوب و شفاهی وجود دارد متخصص باشند، اینها را به ثبت برسانند تا بتوانیم ضوابطی طراحی کنیم که بر اساس آن تجربهها، این هویت و تاریخ را بهعنوان یک سند ملی و فراملی به جهانیان بشناسانیم.
خزائلی یادآور شد: این انتظار که در حوزه کشاورزی بهعنوان دستگاه تخصصی قرار بگیریم امکانپذیر نیست، در این مورد ضوابط ما تأکید بر استفاده از متخصصین و تکیهبر آموزهها و تجربیات اجداد و پیشینیان دارد، در حوزه آب نیز همین است بر اساس مستندات و اسناد تاریخی که در حوزه آبخیز و آبخوان باغستان وجود دارد اینها را به ثبت میرسانیم اما دستگاه متولی و مجری سازمان آب منطقهای استان است، نظارت بر این اجزا و هماهنگی بر کلیه اجزا نیز بر عهده استانداری خواهد بود.
میراث فرهنگی نهادهای مدنی را ناظر و حاضر بداند
محمود داوران فعال و کارشناس محیطزیست نیز در این خصوص به ایسنا میگوید: باغستان ثبت ملی شده است و میراث فرهنگی مسئولیت مستقیم و تولیت اصلی باغستان را بر عهده دارد بنابراین باید پاسخگو باشد، علیرغم اینکه باغداران نقش مهمی در حفظ باغستان دارند میراث فرهنگی بههیچوجه باغداران را مشارکت نمیدهد.
وی تأکید میکند: دستور رئیسجمهور مبنی بر حفظ باغستان با کلیگویی اینکه حراست شود چندان امیدوار کننده نیست، بلکه باید بهصورت مشخص دستور واضح به این وزارتخانهها بدهد و در سطح استان بخواهد که باغداران را نیز مشارکت دهند، همچنین انتظار میرود میراث فرهنگی نهادهای مدنی را ناظر و حاضر بداند چراکه نهادهای مدنی از ضوابط ثبت ملی پاسداری میکنند تا شاید این تخریبها مقداری کند و متوقف شود از طرفی برای باغداران انگیزه و امنیت ایجاد شود.
دبیر شورای هماهنگی تشکلهای زیستمحیطی استان اظهار میکند: شورای فنی میراث فرهنگی بدون حضور باغداران و تشکلها برگزار میشود و به ما میگویند نتیجه را اعلام میکنند، فرض کنید که میراث فرهنگی ضوابط عرصه باغستان ده جلسه برگزار کردند و ما در جریان نیستیم و صرفاً از کلیات اطلاع داریم.
وی تأکید میکند: باید دید این شورا چه دستاورد مثبتی برای باغستان داشته است؟ کدام تخریب متوقف و کدام پروژه مثبت اجرایی شده است؟ در حال حاضر نیمی از باغستان حال خوشی ندارد اما کدام مشکل آن حلشده است؟
به گزارش ایسنا، حفظ باغستان دغدغه همگانی است بنابراین از شورای فنی میراث فرهنگی انتظار میرود که در تصمیماتی که برای باغستان اتخاذ میکند از نظرات تخصصی کارشناسان استفاده کند و ضمن شنیدن دیدگاه باغداران و تشکلهای محیط زیستی، رویکرد خود در حفظ و احیای باغستان را مطابق نظر متخصصان امر قرار دهد.
انتهای پیام
نظرات