حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی، مدرس سطح عالی حوزه علمیه در شرح دعای روز بیست و نهم ماه مبارک رمضان، گفت: در دعای این روز می‎خوانیم: «اللَّهُمَّ غَشِّنِی فِیهِ بِالرَّحْمَةِ وَ ارْزُقْنِی فِیهِ التَّوْفِیقَ وَ الْعِصْمَةَ وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنْ غَیَاهِبِ التُّهَمَةِ یَا رَحِیما بِعِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ؛ خدایا در این ماه با رحمتت فروگیر و توفیق و خود نگهداری نصیبم کن و از تیرگی‌های تهمت دلم را پاک گردان، ای مهربان به بندگان‏ با ایمان».
وی با اشاره به فراز «اللَّهُمَّ غَشِّنِی فِیهِ بِالرَّحْمَة» افزود: در این روز از ماه مبارک رمضان از خداوند می‌خواهیم ما را به رحمت خویش بپوشاند، غشّ در لغت به معنای پوشاندن و مخفی کردن است، در فقه می‌گویند غش در معامله حرام است؛ یعنی اگر فروشنده عیب جنسش را بپوشاند و به مشتری نگوید، فعل حرامی انجام داده‌ است؛ غش و پوشش وقتی نسبت به انسان و خدا مطرح می‌شود، امری پسندیده‌ است، در این ماه عزیز، درهای رحمت خداوند به روی بندگان باز است و از خداوند می‌خواهیم که ما را با رحمت خویش بپوشاند.
این مدرس حوزه یادآور شد: رحمت الهی به دو صورت عام و خاص است؛ رحمت عام خداوند شامل همه مخلوقات می‌شود و این نوع رحمت همه را در برگرفته‌ است، در دعای کمیل می‌خوانیم: برحمتک التی وسعت کل شیء؛ اما رحمت خاص الهی، ویژه بندگان خاص و مؤمن و مطیع الهی است؛ زیرا آنان به حکم ایمان و عمل صالح مشمول رحمت خاصه الهی شده‌اند و در دعای امروز از خداوند چنین رحمتی را که خاص مؤمنان است، می‌طلبیم.
وی در شرح فراز «وَ ارْزُقْنِی فِیهِ التَّوْفِیقَ وَ الْعِصْمَةَ» گفت: دومین خواسته انسان روزه‌دار این است که خداوند توفیق و عصمت را روزی‌اش کند؛ توفیق فراهم کردن اسباب یک امر است، توفیق در روایات با تعبیرهای مختلفی بیان شده‌ است، برخی آن را عنایت، برخی رحمت، جذبات پروردگار، عنایت خداوند رحمان، اولین نعمت، پیروزی، سعادت و... بیان کرده‌اند، امام علی(ع) توفیق را بهترین رهبر معرفی می‌کنند: لاقائد کالتوفیق (نهج‌البلاغه، کلمات قصار ۱۱۳) و در جای دیگر آن را با ارزش‌ترین چیزی می‌دانند که از آسمان نازل شده‌ است: اجل ما ینزل من السماء التوفیق (میزان‌الحکمه، ج ۱۴، ص ۶۹۵۰)؛ پیامبر(ص) نیز توفیق اندک را بهتر از عقل بسیار می‌دانند و فرمودند: قلیل التوفیق خیر من کثیر العقل (همان).
این مدرس حوزه تصریح کرد: بنابراین توفیق مسئله بسیار مهمی است که انسان باید آن را از خداوند طلب کند؛ چرا که توفیق چیزی است که خداوند به بنده عطا می‌نماید، چنان‌چه در قرآن آمده‌ است: «وَ ما تَوْفیقی‏ إِلاَّ بِاللَّهِ؛ و توفیق من، جز به خدا نیست»، (هود/ ۸۸)، حضرت علی(ع) نیز می‌فرمایند: عبادالله، ارغبوا الیه فی التوفیق، فانّه أنس وثیق؛ ای بندگان خدا از خداوند توفیق طلب کنید؛ زیرا توفیق بنیادی استوار است (همان)؛ بنابراین در این روز از خداوند می‌خواهیم که توفیق را روزی‌مان گرداند.
وی گفت: عصمت اسم مصدر از عصم است و اصل این کلمه به معنای ریسمان است و به کسی که در حال غرق شدن است، ریسمانی داده می‌شود تا خود را نجات دهد، این کلمه بعدها توسعه یافته و به معنای حفظ و نگهداری، منع و بازداشتن است، (معجم مقاییس اللغه، لسان العرب)، عصمت در اصطلاح نیرویی است که انسان را از وقوع در خطا و ارتکاب گناه بازمی‌دارد و این نیرو درونی است، به عبارتی عصمت ملکه‌ای است نفسانی که انسان را از این‌که دچار خطا و گناه شود، بازمی‌دارد (المیزان ج ۲، ص ۱۳۴)؛ بنابراین عصمت به اختیار انسان است و انسان با اختیار خود می‌تواند به ریسمان الهی چنگ زند و خود را نجات دهد یا آن را رها سازد و غرق شود؛ اما عصمت توفیق می‌خواهد، به عبارتی زیربنای عصمت توفیق است و در چنین روزی از خداوند توفیق و حفظ و نگهداری از گناه و اشتباه را خواستاریم.
این مدرس حوزه اظهار کرد: در فراز «وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنْ غَیَاهِبِ التُّهَمَةِ» از خداوند می‌خواهیم قلبمان را از تیرگی‌های تهمت پاک گرداند؛ تهمت نسبت دادن امری دروغ به دیگری است، به عبارتی اگر گناه، عمل ناپسند و یا عیب و نقصی به دروغ به دیگری نسبت داده‌ شود، تهمت است و جزو گناهان کبیره است که در قرآن به شدت از آن نهی شده‌ است، بهتان اگر در غیاب شخص باشد، علاوه بر تهمت، غیبت هم محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: پیامبر(ص) از اصحاب پرسیدند: آیا می‌‏دانید غیبت چیست؟ عرض کردند: خدا و پیامبر او بهتر می‌‏دانند. فرمودند: این که از برادرت چیزی بگویی که دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه می‌‏گویم در برادرم بود چه؟ فرمودند: اگر آنچه می‌‏گویی در او باشد، غیبتش را کرده‌ای و اگر آنچه می‌‏گویی در او نباشد، به او تهمت زده‌‏ای (الترغیب والترهیب، ج۳، ص۵۱۵، ح۳۱)؛ خداوند در سوره نساء آیه ۱۱۲ می‌فرماید: «وَمَن یَکْسِبْ خَطِیئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَرِیئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِینًا؛ و کسی که خطا یا گناهی مرتکب شود سپس بی‌گناهی را متهم سازد بار بهتان و گناه آشکاری بر دوش گرفته است».
 تهمت روح ایمان را از بین می‌برد
نویسنده صد کلمه افزود: تهمت با روح ایمان نمی‌سازد و آن را از بین می‌برد؛ چنان‌چه امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اِذَا اتَّهَمَ المُؤُمِنُ اَخاهُ اِنماثَ الایمانُ مِن قَلبِهِ کَما یَنماثُ المِلحُ فِی الماءِ؛ هرگاه مؤمن به برادر [دینی] خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می‌‏رود، همچنان که نمک در آب، ذوب می‌‏شود»، (کافی، ج ۲، ص ۳۶۱، ح ۱).
وی افزود: پیغمبر اکرم(ص) در حضور اصحاب فرمود: آیا به شما خبر ندهم که بدترین مردم کیست؟ گفتند: بلی یا رسول‌الله؛ فرمود: بدترین مردم آن کسی است که خیر خودش را از دیگران منع می‌کند و هر چه دارد تنها برای خودش می‌خواهد؛ آنهایی که حاضر بودند گمان کردند با این مقدمه دیگر بدتر از این افراد کسی نیست؛ یک وقت فرمود: آیا می‌خواهید به شما بگویم از این بدتر کیست؟ صنف دیگری را ذکر فرمود، اصحاب گفتند: خیال کردیم بدتر از این گروه دوم دیگر کسی نیست. بعد فرمود: آیا می‌خواهید از آن بدتر را به شما بگویم کیست؟ گفتند: از این بدتر هم مگر هست؟ آنگاه صنف سوم را فرمود: بدتر از این افراد، مردمان بدزبان فحاش تهمت زن و آبروبرند؛ اینجا دیگر حضرت توقف کرد، یعنی بدتر از اینها دیگر وجود ندارد؛ امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «لا قحة کالبهت؛ هیچ بی‌شرمی و وقاحتی چون بهتان زدن نیست».
عباسی خراسانی اظهار کرد: انسان مؤمن نباید خود را در معرض تهمت و بهتان قرار دهد و باید از مواضع تهمت بپرهیزد؛ پیامبر خدا می‌فرماید: «أولی الناس بالتهمة من جالس أهل التهمة؛ سزاوارترین مردم به تهمت کسی است که با متهمان و افراد مظنون همنشینی کند». امام علی (ع) می‌فرماید: «إیاک ومواطن التهمة والمجلس المظنون به السوء، فإن قرین السوء یغر جلیسه؛ از (رفت و آمد به) جاهای تهمت برانگیز و مجالسی که گمان بد به آنها برده می‌شود بپرهیز؛ زیرا دوست بد، همنشین خود را می‌فریبد» و نیز می‌فرماید: «من وقف نفسه موقف التهمة فلا یلومن من أساء به الظن؛ کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد، نباید کسی را که به او گمان بد برد، سرزنش کند»، (بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۹۰).
 راضی نبودن به تقدیر، تهمت به خداوند است
وی گفت: تهمت زدن تنها به بندگان نیست، گاه انسان به خدا نیز تهمت می‌زند؛ در روایتی آمده است که خداوند خطاب به حضرت موسی(ع) می‌فرماید: دشمن‌ترین خلق من کسی است که به من تهمت زند؛ موسی(ع) عرض کرد: پروردگارا! چه کسی به تو تهمت می‌زند؟ خطاب رسید: آن کسی که برای او و به مصلحت او اموری را تقدیر کرده‌ام و او گمان می‌کند، اگر چنین نبود، بهتر بود و راضی به تقدیر من نیست؛ از خداوند می‌خواهیم قلب ما را از تاریکی‌های تهمت پاک گرداند؛ چرا که تهمت به خدا و بنده مانع ورود ایمان به قلب می‌شود.
 رحمانیت خداوند عام و رحیمیتش خاص است
این کارشناس حوزوی اظهار کرد: در فراز پایانی دعا، «یَا رَحِیما بِعِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ» خداوند را با صفت رحیمیه‌اش می‌خوانیم: ای خدایی که نسبت به بندگان مؤمن خویش مهربان هستی، گرچه رحمت خداوند وسیع است و شامل تمام بندگان می‌شود؛ اما خداوند نسبت به بندگان مؤمن خویش عنایتی خاص دارد و رحمت رحیمیه خداوند مختص به مؤمنان است، خداوند رحمانیتش عام و رحیمیتش خاص است، کسی که قلب خویش را از غیر او خالی کرده و نفسش را از گناه و خطا حفظ کرده، مشمول رحمت خاصه الهی می‌شود و انسان در این روز از ماه رحمت، از خداوند می‌خواهد به این نوع از رحمت الهی برسد؛ از خداوند خواستیم ما را با رحمت خاصه خویش بپوشاند و توفیق و عصمت را روزی‌مان کند و از تهمت‌ها پاک گرداند و او را به صفت رحیمیه‌اش خواندیم تا این دعاها را در حق ما استجابت نماید.
انتهای پیام