این روزها دیگر جنگ فیزیکی و رو در رو معنایی ندارد و تمام برتری دولت‌ها و کشورها نسبت به یکدیگر در تکنولوژی و پیشرفت تولیدات داخلی خود خلاصه می‌شود، تولیدی که بی‌نیازی و عزمی راسخ و همه‌جانبه در برابر بیگانگان را یادآور می‌شود.

جوان ایرانی همان نیروی با اراده و پشتکاری است که این هدف مهم را تحقق می‌بخشد و آوازه فخر و مباهاتش را در گوش‌ها طنین‌انداز می‌کند.

دنیای اطراف ما دیگر دنیای زور فیزیکی و انواع برتری های نظامی و سرمایه‌های معدنی و نفتی نیست و تنها کسانی در اقتصاد خود قدرتمند جلوه کی‌کنند که دارای دانش بیشتری باشند، دانشی که اصل و اساسش را تفکر جوانان آن مرز و بوم بنا نهاده باشند، آری دنیای امروز بسرعت در حال پیش رفتن به سمت اقتصاد دانش بنیان است.

تولیدات داخلی یک کشور سطح علمی و دانش پشت آن محصول و کالا را هویدا و در پی آن  جایگاه علمی درخوری را نیز به آن کشور منتصب خواهدکرد، حال آنکه کپی برداری‌های زیاد و ناشیانه از انواع محصولات در صنایع مختلف باعث شده تا محصول نهایی دیگر به عنوان ارزش در صنعت مطرح نباشد و طبل رسوایی سازنده آن را بکوبد، لذا دانش تولید یک محصول و تکنولوژی آن به عنوان ارزشمند ترین دارایی یک تولید کننده و صنعت‌گر محسوب می‌شود که امتیاز آن برای وی محفوظ خواهد ماند.

در این بین نقش شرکت‌های دانش بنیان نیز نباید مغفول بماند، چراکه بدون وجود و فعالیت چنین شرکت‌ها و سردمداری صاحب‌نظران به نام در مرکز آن تولید دانش بنیان معنایی نخواهدداشت.

موضوع شرکت‌های دانش بنیان و توجه به بحث علم و اقتصاد و ثروت‌افزایی ناشی از آن، موضوع تقریبا جدیدی در محافل تولیدی، صنعتی و اقتصادی ایران است که با توجه به نام‌گذاری امسال فرصت بسیار مغتنمی برای معرفی، توانمندسازی، رفع مشکلات و پرداختن به این شرکت‌ها و حمایت از تولیداتشان بعنوان کالای ایرانی است.
در ادامه حمیدرضا شوشتری، معاون پارک علم و فناوری استان قم در این‌باره بیان کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی با نگاهی حکیمانه، در پیام نوروزی خود با تمرکز بر مشکل اصلی کشور و مردم، شعار ۱۴۰۱ را با هدف رفع این مشکل تعیین و اعلام کردند. در واقع معظم له با تشخیص درست مشکل اصلی کشور در سال‌های اخیر از یک سو و با ریشه‌یابی این مشکل از سویی دیگر شعارهای چند سال گذشته را با هدف حل این مشکل تعیین کردند.

وی افزود: در سال‌های اخیر، مشکل آزاردهنده کشور مشکل اقتصاد و معیشت مردم است و "تولید" همان راه حل اساسی این مشکل است.   "تولید" برای حل مشکل اقتصادی کشور راه حل پیشنهادی کارشناسان و صاحب نظران در حوزه اقتصاد است. از همین رو کلید واژه تولید در شعارهای سال های گذشته به صورت پررنگ تکرار شده است.

شوشتری ادامه داد: شعارهایی همچون: «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» در سال ۱۳۹۱، «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» در سال۱۳۹۶، «رونق تولید» در سال ۱۳۹۸، «جهش تولید» در سال ۱۳۹۹ و شعار «تولید؛ پشتیبانی ها، مانع زدایی‌ها» در سال۱۴۰۰ و تمرکز راهبردی بر موضوع «تولید» در شعارهای سال های گذشته، دارای یک منطق قوی علمی و تجربی بوده است.

معاون پارک علم و فناوری استان قم درخصوص تاثیرات تولید ملی خاطرنشان کرد: تولید ملی در واقع راه اصلی عبور از سختی‌ها و دشواری‌های اقتصادی برای کشور است. یعنی کلید واژه "تولید" مهم ترین مسائل اقتصادی کشور را حل می‌کند. رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد، اشتغال ایجاد می‌کند، تورم را کاهش می‌دهد، درآمد سرانه را افزایش می‌دهد و رفاه عمومی ایجاد می‌کند. علاوه بر این دارای تاثیرات روانی است، اعتماد به نفس ملی را بالا می‌برد و احساس عزت مندی را در ملت بوجود می‌آورد.

وی اظهار کرد: اگر چه شعارها در سال‌های گذشته تا حدودی کارساز بوده و بعضا گره‌هایی را گشوده، اما در مواردی هم این شعارها، به طور شایسته و بایسته مورد توجه قرار نگرفت و به همین دلیل، مشکلات اقتصادی استمرار یافته است. ولی جای امیدواری وجود دارد که شعار سال ۱۴۰۱، به معنای دقیق کلمه مورد توجه واقع شود.

شوشتری در تعریف اقتصاد دانش محور و شرکت‌های دانش بنیان تصریح کرد: اقتصاد دانش‌محور (Knowledge-based economy) به‌کارگیری دانش برای ایجاد کالاها و خدمات است. اقتصاد دانش¬محور را با تعاریف مختلفی می‌توان تبیین کرد، اما به طور کلی به شیوه‌ای از تولید که برای ایجاد ارزش افزوده از دانش استفاده شده و سرمایه‌های به کار گرفته شده در صنایع با محوریت دانش بوده را اقتصاد دانش محور گویند. در این نوع اقتصاد، کلید اصلی رشد اقتصادی، دانش به¬عنوان منبع رقابت است.  

وی توضیح داد: شرکت دانش‌بنیان، شرکت جوان و مستقلی است که بخشی از منابع خود را به تحقیق و توسعه اختصاص می‌دهد؛ بخش بزرگی از نیروی انسانی آن را افرادی با توان علمی و تخصصی بالا تشکیل می‌دهند و بیشتر توسط یک کارآفرین و یا تیمی از کارآفرینان تشکیل می‌شود که تمرکز آن بر توسعه و بهره‌برداری تجاری از یک ایده نوآورانه است که بر پایه یک دانش فنی تکنولوژیک توسعه یافته و در بیشتر موارد از فناوری‌های متوسط یا پیشرفته و یا فرایندهای نوآورانه در محصولات، خدمات یا فرایندهای خود استفاده می کند.

چالش‌های شرکت‌های دانش بنیان در ایران

شوشتری یادآورشد: موضوع توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان بایستی هم از منظر کمی مدنظر قرار گیرد و هم از منظر کیفی، لذا با نگاهی به روند افزایشی تعداد شرکت‌های دانش بنیان از سال ۱۳۹۱ تا کنون می‌توانیم مشاهده کنیم هر سال نسبت به سال قبل تعداد شرکت‌های دانش بنیان افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است و لذا تجربه یک دهه اخیر نشان می‌دهد شاید هدف‌گذاری افزایش دو برابری تعداد شرکت‌های دانش بنیان قابل دست‌یابی باشد ولی قطعاً افزایش سطح کیفی آنها از اهمیت بیشتری برخوردار است.

وی افزود: موضوع تولید در قالب‌های مختلف در سال‌های اخیر مورد تأکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. تاکنون رهبر معظم انقلاب شش بار در شعار سال بر موضوع تولید تمرکز کردند. در سال‌های گذشته، عمده تأکید رهبر انقلاب بر مانع‌زدایی در مقابل تولید و جهش تولید داخلی قرار داشت. تأکید امسال رهبر انقلاب بر تولید مبتنی بر دانش و فناوری است. در واقع این تأکید به دلیل این است که ایشان خواستار کیفی‌سازی محصولات تولیدی داخلی هستند تا رضایت مردم از تولیدات داخلی و در نتیجه میزان مصرف محصولات تولیدی داخلی افزایش یابد.

شوشتری عنوان کرد: اگر چه وجود برخی مشکلات از قبیل کمبود زیرساخت‌ها و بودجه حمایتی مناسب بعنوان چالش‌های پیش رو مطرح هستند ولی بنده معتقدم اگر همه ارکان علمی، صنعتی و حاکمیتی در استان‌های کشور در کنار پارک علم و فناوری هر استان قرار بگیرند و همه از زیست بوم نوآوری و فناوری هر استان حمایت کنند افزایش سطح کمی و کیفی شرکت‌های دانش بنیان قابل دستیابی است.

عوامل رشد و ارتقای سطح کیفی طرح های دانش بنیان در کشور
 
شوشتری درخصوص موجبات رشد طرح‌های دانش بنیان اظهارکرد: از طریق سه عامل اساسی می‌توان موجب رشد طرح‌های دانش بنیان شد، نخست حمایت مناسب دولت و پرداخت تسهیلات، دوم فروش محصولات و خدمات دانش ‌بنیان و سوم تأمین سرمایه‌ مورد نیاز.

وی افزود: همچنین برخی از چالش‌های پیش روی اقتصاد دانش‌محور و شرکت‌های دانش‌بنیان شامل عدم آشنایی فضای کسب ‌و کار کشور به دانش روز و در نتیجه عدم‌ حمایت از طرح‌های نوآورانه و فناورانه شرکت‌های دانش ‌بنیان، فقدان استانداردهای ملی و صنفی برای محصولات دانش ‌بنیان، فقدان سرمایه‌ کافی در شرکت‌ های دانش ‌بنیان و چالش تأمین مالی مناسب و به‌نگام، نوپا بودن فرهنگ سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور، کمبود مشارکت دادن شرکت‌های دانش ‌بنیان در پروژه‌های دولتی، مشکلات عدیده حقوقی، بیمه‌ای و مالیاتی شرکت ‌های دانش ‌بنیان نوپا، واردات بی‌رویه‌ کالاهای خارجی مشابه کالاهای تولید شده توسط شرکت ‌های دانش ‌بنیان داخلی، نبود بانک اطلاعاتی جامع و فراگیر و به‌روز از نیازهای فناورانه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها، کمبود تقاضای کالاها و محصولات دانش بنیان در کشور و ناتوانی در بازاریابی و تجارت محصولات توسط شرکتهای دانش بنیان می‌شود.

این فعال عرصه مدیریت صنایع دانش بنیان بیان کرد: دلیل اصلی کاهش تقاضای شرکت‌های دانش بنیان، عدم شناخت محصولات تولید شده و همچنین عدم تمایل شرکت‌های داخلی به خرید محصولات دانش بنیان داخلی است. به عنوان مثال  یک شرکت دانش بنیان، یک قطعه به منظور کاهش مصرف سوخت تولید می‌کند، اما خودرو ساز داخلی به علت ابهام در کارکرد خوب دستگاه و کیفیت آن توانایی تولید در تعداد بالا و قیمت ارزان کالای مشابه خارجی از این کالا حمایت نمی‌کند و آن را خریداری نمی‌کند.

وی ادامه داد: کمبود تقاضای کالاها و محصولات دانش بنیان را می‌شود از دو منظر مورد بررسی قرار داد، نخست عدم حمایت دولت از فروش محصول شرکت دانش بنیان و رایزنی با خریداران داخلی و دوم ضعف در بازاریابی محصولات از شرکت‌های دانش بنیان است.

معاون پارک علم و فناوری استان قم بیان کرد: علی رغم اینکه فعالان در حوزه شرکت‌های دانش بنیان از جمله دانش آموختگان و نخبگان کشور هستند، اما بسیاری از آن‌ها با مسائل بازاریابی محصول از جمله مراحل معرفی محصول، تبلیغات، مذاکرات جهت ثبت سفارش، ارتباط با بازارهای بین المللی جهت صادرات و غیره آشنا نبوده و به همین دلیل در مرحله فروش محصول با مشکل مواجه می‌شوند.

وی گفت: مشکل بازاریابی برای محصول در شرکت‌های دانش بنیان نوپا بیشتر از شرکت‌های با سابقه وجود دارد که به همین دلیل شرکت های نوپا بیشتر به حمایت از سوی دولت در این زمینه نیاز دارند.

شوشتری اظهارکرد: دلیل اصلی ضعف در بازاریابی، اندازه کوچک و منابع محدود شرکت‌های دانش بنیان است و از این رو این شرکت‌ها توانایی نفوذ به بازارهای استانی و بین المللی را ندارند. ضعف بازاریابی محصولات، ضعف در قوانین و ساز و کارهای تجارت الکترونیک، نبود بازاریابان تخصصی برای کالاهای دانش بنیان از موانع اصلی این حوزه محسوب می‌شود.

وی یادآورشد: یکی از اقداماتی که در جهت رفع این مشکل، اعطای یارانه یا اعتبارات به محصولات دانش بنیان به منظور کاهش قیمت، اعطای کارت‌های اعتباری خرید محصولات دانش بنیان، شناخت مشتریان این کالاها، خواسته آنان و در نهایت افزایش تقاضا محصولات و خدمات دانش بنیان است.

وضعیت قم در زمینه تولید دانش بنیان

شوشتری اظهار کرد: اکنون استان قم یکی از استان‌های موفق در حوزه تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان است. به طوریکه با داشتن ۱۰۷ شرکت دانش‌بنیان رتبه هفتم را در میان ۳۱ استان کشور دارا است که البته از لحاظ جایگاه، نسبت به خیلی از استان‌های صنعتی و بزرگ کشور بهتر است ولی با توجه به ظرفیت بسیار خوب استان قم در زمینه‌های مختلف فناوری‌های سخت و نرم هنوز جای پیشرفت و ارتقاء جایگاه مذکور وجود دارد.

وی عنوان کرد: از نظر رشته‌های تخصصی و نوع فناوری‌ها استان قم علاوه بر حوزه تخصصی علوم انسانی و اسلامی که از دیرباز دارای پیشینه درخشانی در فناوری‌های نرم، صنایع خلاق و فرهنگی بوده است، لذا دارای ظرفیت بسیار خوبی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، فناوری‌های حوزه صنایع شیمیایی، تجهیزات پزشکی و داروهای گیاهی نیز می‌باشد. حتی بعضی از فناوران استان قم در بخش صنعت قطعه‌سازی یا ساخت دستگاه‌های با فناوری پیشرفته (High Tech) به حدی از استانداردهای بین‌المللی دست یافته‌اند که حتی محصولات دانش‌بنیان خود را به پیشرفته‌ترین کشورهای صنعتی اروپایی صادر می‌کنند و این موضوع باعث افتخار استان است.

نقش مراکز علمی در توسعه مراکز دانش بنیان در کشور

وی خاطرنشان کرد: دانشگاه‌ها بعنوان زایشگاه‌های علم و فناوری و نقطه آغاز ایجاد هسته‌های فناورانه و شکل‌گیری اقتصاد دانش‌بنیان هستند. برنامه‌ریزی و اجرای درست برنامه‌ها در دانشگاه‌ها نقش مهمی در میزان موفقیت حرکت‌های فناورانه در ادامه مسیر خواهد داشت. زمانی در اوایل سال‌های ۹۱ و ۹۲ فقط دانشگاه قم بود که با داشتن اولین مرکز رشد استان در حوزه نوآوری و فناوری قدم خوبی برداشت، اما خوشبختانه با تأسیس پارک علم و فناوری استان قم از ابتدای سال ۹۱ و قرار گرفتن "توسعه زیست بوم نوآوری و فناوری استان قم" بعنوان یکی از مأموریت های این پارک، به تدریج فرهنگ نوآوری و فناوری در استان ترویج شد و دانشگاه‌های استان به سمت دانشگاه‌های فناور و کارآفرین حرکت کردند.

وی افزود: بطوریکه هم اکنون همه دانشگاه‌های بزرگ دولتی و خصوصی استان از جمله دانشگاه قم، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه صنعتی، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه شهاب دانش دارای مرکز رشد یا مرکز نوآوری هستند و بسیاری از دانشگاه‌ها و حتی پژوهشگاه‌های استان نیز در حال رایزنی و مشورت با پارک علم و فناوری استان هستند تا در این زمینه قدم بردارند.

شوشتری در پایان گفت: در واقع ورود دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به حوزه نوآوری و فناوری در شرایط کنونی نه تنها یک ضرورت بلکه الزام است، زیرا آشنایی نیروهای کار آینده با نوآوری و فناوری که همان دانشجویان امروز هستند بایستی از دوران دانشجویی و چه بسا قبل از آن از دوران دانش‌آموزی انجام شود. به همین دلیل، ما در پارک علم و فناوری استان قم از یکی دو سال پیش به دنبال رایزنی با اداره کل آموزش و پرورش استان برای تأسیس پارک نوآوری و فناوری کودکان و نوجوانان استان قم بوده‌ایم که ان‌شاءالله بتوانیم در سال ۱۴۰۱ به این هدف دست یابیم.

آنچه مسلم و بدیهی است نقش حضور و فعالیت موثر شرکت‌های دانش بنیان و تولیدات داخلی و علمی آن‌ها در افزایش ثروت ملی و از همه مهم‌تر ایجاد اشتغال برای جوانان ایرانی است، لذا میدان عمل دادن و حمایت همه‌جانبه از این شرکت‌ها و فعالیت‌ها به نوعی سرمایه‌گذاری اقتصادی و هوشمندانه‌ای است که ارزش توجه و لحاظ قرار دادن امکانات لازم برای آن‌ها را خواهد داشت.

انتهای پیام