جامعه نخبگانی جامعه ای که امروز بیش از هر زمان دیگر باید پای حرفشان نشست و مسیری را که رفته اند را واکاوی کرد. امروز جامعه ما نیاز دارد این قشر از جامعه را که در گوشه گوشه کشور به تحصیل علم و تجربه مسیرهای جدید مشغول است را به میدان عمل آورد تا به کمک آنها حرکت کشور را به سمت حل مشکلات و توسعه اصلاح کرد.

دکتر محمد رضا قدیر نخستین استاد تمام و فوق تخصص گوارش و کبد یکی از کسانی است که باید با تکیه بر دانش و تجربیات وی برای عبور از مشکلات جامعه پزشکی از وی کمک گرفت. کسی که بالغ بر 60 مقاله علمی و 2 کتاب در حوزه تخصصی خود تالیف کرده و در کنگره های علمی داخلی و خارجی بسیاری حضور فعال داشته و چندین بار به عنوان پژوهشگر برتر انتخاب شده است.

دکتر قدیر که مدیریت موفق دوران بحرانی کرونا در شهر قم را در کارنامه خود دارد امروز به عنوان استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی و رئیس مرکز تحقیقات گوارش دانشگاه علوم پزشکی مشغول بوده و این گفت و گو برای شناخت بیشتر نظرات وی برای حل مشکلات جامعه انجام شده است. جامعه ای که بیش از هر زمان دیگر نیازمند نخبگان است.

نخبه از نظر شما چه تعریف و مختصاتی دارد؟

تعریف نخبگی یک تعریف نسبی است و وزن زیادی دارد.باید بدانیم هر کس وارد این تعریف نمیشود ابتدا باید یک ترازوی برای آن داشته باشیم تا بر اساس ان معیارها شناحته شده و یک فرد را نخبه خطاب کنیم.

به عنوان مثال فرد باید در درجه علمی، کارهای پژوهشی، تدریس نمره قابل قبولی را کسب کرده باشد و این عنوان به افراد تک بعدی اطلاق نمی شود.

خانواده و نظام آموزشی چه تاثیری در تربیت و معرفی افراد نخبه در جامعه دارد؟

خانواده تاثیر زیادی در این تربیت و معرفی دارد، کسانی که در این مسیر موفق بودند معمولا خانواده هایی با بنیان قوی دارند؛ خود من هم اگر همسرم این سطح حمایت را از من نداشت نمیتوانستم به این مرحله برسم، بر همین اساس اگر فرد خانواده‌ای با پشتوانه قوی نداشته باشد و از فرد حمایت نکنند نمی تواند به سطح علمی بالایی برسد.

هم تراز خانواده نظام آموزشی نیز بسیار موثر است، زمانی که معیار نظام آموزشی بر اساس صلاحیت علمی و پژوهشی باشد ورود افراد به جامعه علمی بسیار متفاوت خواهد بود، این که به افرادی که از نظر علمی  و پژوهشی برتر هستند ارج و قرب داده و از آنها تقدیر شود و برای فعالیت‌ها علمی آنها بودجه و گرندهای لازم در اختیارشان قرار گیرد بسیار مهم است.

اما متاسفانه امروز نظام اموزشی حمایتش کمرنگ شده است. نظام آموزشی باید خودش از افراد نخبه در تمام مرحل از دوران آموزش و دانشجویی تا مراحل بالا مانند هیئت های علمی دعوت کند  و به سراغ آنها برود و مشکلاتشان را حل کند، به خصوص از افرادی که شاخص هستند باید حمایت بیشتری داشته باشد و این حمایت باید در تمام ابعاد مختلف انجام شود، زیرا این افراد در مسیر علم و افتخار آفرینی در حرکت هستند.

نکته مهم این است که باید نظام امورشی به سمت این افراد برود و منفعل عمل نکند. زمانی که برای طرح تحقیقاتی و آموزشی بودجه داده نمی‌شود فرد نمی‌تواند ایده و علم خود را متوقف کند و این می شود که شاهد فرار مغزها هستیم.

امروز مهاجرت آفت جامعه علمی است و ما در آینده ای نزدیک شاهد نبود افراد درجه اول علمی در کشور خواهیم بود که باعث می‌شود افرادی که صلاحیت علمی ندارند وارد سطوح مدیریتی می‌شوند و خواه نا خواه نظام آمورشی و آکادمی ما تضعیف می‌شود زیرا افراد با بهره مندی کمتری در راس امور قرار می‌گیرند.

برای نگه داشتن نخبگان باید چه تسهیلات و امکاناتی در اختیار آنها قرار دهیم؟

این حمایت در بخش آموزشی و ارائه دوره های آموزشی شروع می‌شود و به مرحله دراختیار گذاشتن بودجه برای پژوهش می‌رسد و حمایتهای مالی و سیاسی را نیز شامل میشود. زمانی که محقق و پژوهشگر ما دچار مشکلات اقتصادی میشود و میبیند حتی نمیتواند یک مسکن برای خودش تهیه کند یا ماشین مورد نظرش را بخردخیلی راحت تر به مهاجرت فکر می‌کند و باید قبول کنیم این‌ها واقعیتهای جامعه است و باعث بی انگیزگی می شود و نیروی بی انگیزه در نظام آموزشی واقعا ارزشی ندارد.

من خودم تلاش میکنم به دانشجوها امید بدهم اما واقعا با توجه به شرایط نیاز به حمایت ویژه و خاص داریم تا بتوانیم افراد نخبه  را در ایران نگه داریم.

به عنوان کسی که این مسیر را طی کرده و با فراز و نشیب مسیر نخبگی آشنا است از نظر شما دانشجوی ممتاز و یا کسی که مستعد برتر شدن است باید چه مسیری را طی کند تا به نخبگی برسد؟

مهمترین چیز داشتن علاقه است و در کنار آن پشتکار. زمانی که شما استمرار نداشته باشید و ساعت مطالعه‌تان کافی نباشد و تحقیق و پژوهش نداشته باشید و نمی توانید از علم تان درست استفاده کنید. در این مسیر باید با اساتید خوب ارتباط برقرار کنید و خوب سرچ کنید و به منابع دسترسی درستی داشته باشید تا به مرحله درخشش علمی برسید. باید بدانیم همه این موارد لازم و ملزم هم هستند تا بتوانیم به رشد فکری در ابعاد مختلف برسیم.

به صورت خلاصه اگر بخواهم دوباره الزامات مسیر نخبگی را مرور کنم باید بگویم شرط نخبگی علاقه و پشتکار است و به اصطلاح قدیمی‌ها باید دود چراغ خورد و زحمت کشید تا مطالب عمقی مطالعه شود و درک درست و دقیقی از مطالب پیدا کرد.البته حمایتهای نظام اموزشی بسیار مهم است.

ظرفیت علمی جامعه را بعد از 40 سال که از عمر انقلاب اسلامی میگذرد چطور ارزیابی می‌کنید؟

ایران در دانش پزشکی از کشورهای سرآمد جهان است. ولی متاسفانه در حال از دست دادن این سرمایه هستیم و نباید اجازه بدهیم این اتفاق بیفتد و مسیر حرکت علمی نزولی شود. ایران که از کشورهای شاخص در علم و ضریب هوشی است افزایش مهاجرت کشور را دچار مشکل کرده است.

بی انگیزگی و بی علاقگی به خاطر مسائل اقتصادی و نبود احساس امنیت بدترین عاملی است که جامعه علمی را تهدید کرده و در حال ناامید کردن جوانان است. ما در کشور جامعه علمی پویایی داریم که باید تقویت شود و برای آنها امتیازاتی قائل شویم تا مشکلات انها حل شود.

باید با افراد نخبه مرتب جلسه برگزار کرده و مشکلات را احصا و برطرف کنند تا نخبگان حفظ و صیانت شوند تا کشور از نخبگان خالی نشود.

شما به عنوان یک نخبه اگر بخواهیم مطالبه گر باشید مطالبه خود را در جامعه چطور مطرح میکنید و آیا برای مشکلات حوزه علمی و کاری خود راهکاری دارید؟

نخبگان باید با شفافیت خواسته‌ها و حرفهای خود را بزنند اما باید کسانی که تصمیم ساز هستند به حرف افراد نخبه گوش کنند و از آنها دعوت کنند تا از نقطه نظر انها استفاده کشور و جایگاه علم حفظ شود.

ما به عنوان پیشکسوت به جوانان امید میدهیم و تلاش میکنیم مشکلات را پشت سر بگذاریم اما در کنار ما وزارت علوم و وزارت بهداشت باید وارد عمل شود و این حمایت را در ابعاد مختلف تقویت و مشکلات را حل کند. در کنار آن دولت مردان نیز باید درست عمل کنند و شرایط اقتصادی را بهبود ببخشند زیرا همه این مسائل با هم ارتباط دارد تا شاهد مهاجرت پزشکان جامعه نباشیم.

به نظر شما نخبگی مسئولیت‌آور است یا توقع آور؟

هر دو در کنار هم وجود دارد کسی که این مسیر را طی میکند در قبال جامعه مسئولیت دارد و این مسئولیت را احساس میکند من خودم الان بیشترین احساس مسئولیت را در امید دادن به جوانها و دانش‌آموزان احساس میکنم تا جوانان سرخورده نشوند.

اما در کنار ان توقع آور است و باید نظام آموزشی و دولت مردان نیز به میدان بیاید و در تمام ابعاد از این افراد حمایت کنند زیرا کسی که این مسیر سخت را طی میکند باید مشکلاتش حل و مسیرش هموار شود و این توقعات طبیعی است.

به عنوان آخرین سوال آیا نخبگان می توانند بسترساز تحولات بزرگی در جامعه باشند و این توانمندی را دارند که مشکلات جامعه را حل کنند؟

بله قطعا! اما این نیازمند آن است که سیاست سازها و تصمیم سازان کشور منطقی رفتار کنند تا کشور به سمت بن بست نرود. نخبگان در علوم مختلف این توانمندی را دارند که کارساز باشند و بدون شک مشورتهای آنها در حل مشکلات کشور موثر است.

اما درگام نخست مستلزم این است که این مشورت خواسته شود و بخواهند از نظرات این افراد در حل مشکلات جامعه استفاده کنند در این صورت بدون شک کشور در کمترین زمان به سمت توسعه در همه حوزهها حرکت خواهد کرد.

 کسی که عمری در مسیر رشد علمی کشور حرکت کرده و کارنامه ای موفق از مدیریت بدترین دوران بشر در قرن حاضر یعنی کرونا دارد معتقد است میتوان مشکلات کشور را با کمک نخبگان حل کرد، باید این اعتقاد و قطعیت را جدی گرفت و به سمت بازگشایی مسیر ورود نخبگان به سطوح مدیریتی حرکت کنیم. امید است این همت و اراده ایجاد شود که کار را به دست کاردان بسپاریم.

انتهای پیام.