این جایزه که ازسوی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز طراحی شده است، با هدف تجلیل از بانوان پژوهشگری اعطا می‌شود که فراتر از وظایف شغلی، فعالیت‌های شاخص و ماندگاری در حوزه‌های علوم پایه، علوم انسانی، علوم زیستی و مهندسی داشته‌اند. 

«بانوی علم»؛ نماد به‌رسمیت‌شناختن نقش راهبردی زنان در پیشرفت علمی ایران

افسانه صفوی، مادر شیمی ایران در این مراسم با تأکید بر اینکه اهدای جایزه «بانوی علم» صرفاً یک تقدیر فردی نیست، گفت: این جایزه نشانه نگاهی آگاهانه و مسئولانه به نقش ریشه‌دار، اثرگذار و سرنوشت‌ساز زنان در پیشرفت علمی کشور است.

وی با بیان اینکه اهدای جایزه‌ای با عنوان «بانوی علم» تنها تجلیل از یک فرد نیست، افزود: این رویداد نشان‌دهنده نگاهی آگاهانه و مسئولانه به نقش زنان در پیشرفت علمی ایران است؛ نقشی که نه تازه است و نه حاشیه‌ای، بلکه ریشه‌دار، تأثیرگذار و سرنوشت‌ساز است.

صفوی با اشاره به تاریخ علم و فرهنگ ایران تصریح کرد: زنان همواره، هرچند گاهی در سکوت و بی‌نام، سهمی جدی در انتقال و تولید دانش داشته‌اند؛ از آموزش در خانه‌ها و مکتب‌ها گرفته تا پرورش نسل‌هایی که بعدها ستون‌های علم و فرهنگ این سرزمین شدند. با این حال آنچه در دهه‌های اخیر رخ داده، حضور آشکار، نظام‌مند و اثرگذار زنان در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و عرصه‌های علمی کشور است؛ حضوری که امروز دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

وی ادامه داد: امروز بانوان دانشمند ایرانی در آزمایشگاه‌ها، کلاس‌های درس، مراکز تحقیقاتی، بیمارستان‌ها، صنعت و فناوری، همپای مردان و گاه پیشتازتر از آنان در حال خلق دانش و حل مسائل پیچیده جامعه هستند. این دستاورد حاصل استعداد فردی به‌تنهایی نیست، بلکه نتیجه سال‌ها تلاش، پشتکار، مقاومت در برابر موانع و باور به این حقیقت است که علم جنسیت نمی‌شناسد، هرچند فرصت‌ها گاه نابرابر توزیع می‌شوند.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه نقش زنان در علم صرفاً افزایش آمار و ارقام نیست، بیان کرد: زنان نگاه متفاوتی به مسئله‌پردازی، آموزش و پژوهش وارد کرده‌اند؛ نگاهی که اغلب با دقت، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، توجه به انسان و آینده و پیوند علم با نیازهای واقعی جامعه همراه است. علم بدون توجه به انسان ناقص است و زنان دانشمند ما در بسیاری از موارد این پیوند را به‌خوبی برقرار کرده‌اند.

صفوی در ادامه با اشاره به چالش‌های مسیر علمی زنان گفت: باید صادقانه اذعان کرد که مسیر زنان در علم همواره هموار نبوده است. توازن میان مسئولیت‌های حرفه‌ای و خانوادگی، کلیشه‌های اجتماعی، محدودیت‌های ساختاری و گاه دیده‌نشدن تلاش‌ها، از چالش‌های واقعی بوده و هست، اما آنچه زنان دانشمند ایرانی را متمایز می‌کند، ایستادگی خردمندانه در برابر این چالش‌ها و تبدیل محدودیت‌ها به فرصت است.

وی با تأکید بر پیام راهبردی جایزه «بانوی علم» اظهار کرد: این جایزه تنها تجلیل از یک استاد برجسته نیست، بلکه پیامی روشن به جامعه علمی و نسل جوان دارد؛ اینکه زنان می‌توانند و باید در بالاترین سطوح علم، مرجعیت، اثرگذاری و رهبری علمی حضور داشته باشند. این جایزه مسئولیت ما را نیز سنگین‌تر می‌کند؛ مسئولیت حمایت، سیاست‌گذاری درست و فراهم‌کردن بسترهایی که در آن استعدادها، فارغ از جنسیت، شکوفا شوند.

صفوی خطاب به دانشجویان و پژوهشگران جوان گفت: مسیر علم، مسیر صبر و مداومت است؛ شاید گاه دشوار و ناامیدکننده، اما بی‌تردید شریف و ماندگار. به توانایی‌های خود ایمان داشته باشید و سقفی برای رؤیاهای علمی خود قائل نشوید.

وی بیان کرد: علم آینده ایران بدون حضور فعال، خلاق و اثرگذار زنان کامل نخواهد بود. توسعه پایدار، نوآوری و حل مسائل پیچیده کشور نیازمند همه ظرفیت‌های انسانی است و زنان نیمی از این سرمایه بزرگ به شمار می‌آیند.

این بانوی علم ایران در پایان با قدردانی از برگزارکنندگان مراسم و جامعه دانشگاهی کشور گفت: امیدوارم «بانوی علم» نه فقط نام یک جایزه، بلکه نمادی از مسیری روشن باشد که در آن دانش، اخلاق، مسئولیت اجتماعی و برابری فرصت‌ها در کنار هم معنا پیدا می‌کنند.

اهمیت و معیارهای جایزه «بانوی علم ایران: نکوداشت استاد افسانه صفوی»

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز هم در این مراسم درباره این جایزه توضیح داد: جایزه بانوی علم ایران با اهداف بلندی طراحی شده است. معیار اصلی دریافت این جایزه، فعالیت‌های علمی فاخر و اثرگذار بانوان پژوهشگر ایرانی در قید حیات با حداقل ۱۰ سال سابقه پژوهشی است که وابسته به یکی از مراکز علمی - پژوهشی ایران باشند و دارای حسن شهرت باشند. 

بهرام همتی‌نژاد در تشریح اهداف عمیق این رویداد، اظهار کرد: زنان پژوهشگر ما، علاوه‌بر ایفای نقش کلیدی در مرزهای علم، در قامت مادران این سرزمین، بنیان‌گذاران نسل آینده کشور محسوب می‌شوند و این دو نقش مکمل، اهمیت‌شان را دوچندان می‌کند. اهدای این جایزه ارزشمند که مزین به نام پروفسور افسانه صفوی، دانشمند بزرگ شیرازی و قله بین‌المللی دانش است؛ یک هدف بنیادین دارد: ایجاد انگیزه تصاعدی در میان بانوان برای تعمیق نقش‌آفرینی‌شان در مسیر علم و همچنین نهادینه‌سازی و فرهنگسازی ارزش و جایگاه والای مادران علمی کشور.

وی در ادامه، دیگر ابعاد راهبردی این طرح را این‌گونه برشمرد: ما با طراحی این جایزه، به دنبال الگوسازی قوی از شخصیت‌های علمی موفق برای بانوان نخبه‌ای هستیم که در ابتدای مسیر قرار دارند. هدف دیگر، تجلیل مؤثر از توانمندی‌ها و تلاش‌های مضاعف زنان در عرصه علم است تا شاهد اثربخشی دوچندان آنان در تحقق اهداف توسعه‌ای کشور باشیم. در نهایت، این رویداد بستری است برای معرفی ظرفیت‌های برجسته جامعه علمی زنان، تشویق فعالان این حوزه و برجسته‌سازی عمق تأثیرگذاری فعالیت‌های علمی بانوان در تمامی رشته‌های تخصصی.

به‌گفته‌ وی، کمیته علمی برای انتخاب برنده، متقاضیان را براساس حداقل سه شرط از هشت شرط زیر ارزیابی می‌کند که نشان‌دهنده سطح بالای انتظارات از برندگان است شامل: ۱.صاحب نظریه، تئوری یا اکتشاف جدید (با تأیید مراجع ملی و جهانی)؛ ۲. کسب جوایز شاخص ملی و بین‌المللی؛ ۳. کسب عنوان استاد نمونه کشوری، پژوهشگر برگزیده کشوری یا استاد ممتاز دانشگاهی؛ ۴. قرار گرفتن در فهرست محققان پراستناد ۱درصد و ۲درصد در رشته مربوطه؛ ۵. سردبیری یا عضویت در گروه دبیران نشریات معتبر ملی یا بین‌المللی؛ ۶. دریافت گرنت یا بورس معتبر بین‌المللی؛ ۷. عضویت در فرهنگستان‌های ملی یا بین‌المللی و ۸. عضویت در هیأت مدیره انجمن‌های علمی ملی یا بین‌المللی.

همتی‌نژاد گفت: علاوه‌براین، فعالیت‌هایی فراتر از شغل در حوزه‌هایی مانند ایجاد رشته‌های جدید، طراحی برنامه‌های آموزشی مؤثر، جذب اعتبار پژوهشی، اعتلای نام ایران در جهان، و نقش‌آفرینی در ترویج علم و توسعه پایدار نیز در ارزیابی‌ها لحاظ می‌شود.

معاون پژوهشی دانشگاه شیراز بیان کرد: جایزه این دوره با حمایت مالی موقوفه دکتر کاظمی لاری (از خیرین آموزش عالی) و شرکت فراسان اعظا شده است.

به گزارش ایسنا، در این مراسم، هیئت داوران نتایج اولین دوره این جایزه مهم را اعلام کرد که در آن منتخب نخستین دوره جایزه بانوی علم ایران: آزاده تجردی، استاد شیمی دانشگاه علم و صنعت، به‌عنوان منتخب اصلی این دوره شناخته شد.

همچنین منتخب جوان شایسته تقدیر: مهشید خرازی‌های اصفهانی، عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان، به‌عنوان منتخب جوان این دوره شایسته تقدیر قرار گرفت.

معرفی مادر شیمی ایران

به گزارش ایسنا، پروفسور افسانه صفوی، ملقب به مادر شیمی ایران و استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز، از نوابغ شیمی و چهره ماندگار ایران‌زمین (زاده ۱۳۳۴ در شیراز) است. وی موفق شد در رشته شیمی تجزیه به گستره وسیعی از پژوهش‌های پایه پرداخته و جوایز متعدد ملی و بین‌المللی را کسب کند.

وی در تربیت بسیاری از متخصصین رشته شیمی که هم‌اکنون از استادان دانشگاه‌های بنام بوده یا در بخش صنعت عهده‌دار پیشرفت کشور هستند، نقشی ارزنده ایفا کرده است. دریافت جایزه Medal Lecture از آکادمی علوم جهان سوم TWAS؛ جایزه علمی بین‌المللی پروفسورعبدالسلام؛ دریافت بورس Humboldt از کشور آلمان، احراز نشان دانش، صاحب کرسی پژوهشی علامه طباطبایی، دریافت جوایز ملی متعدد همانند جشنواره خوارزمی، مهندس افضلی‌پور، شیمیدان برجسته کشوری، زنان در علم، کسب عنوان استاد و پژوهشگر نمونه کشوری و حضور در لیست دانشمندان ۱% و ۲% جهان از افتخارات این بانوی دانشمند و فرهیخته است. معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز در سال ۱۴۰۳، از جایزه بانوی علم ایران به نام (پروفسور افسانه صفوی) با هدف تکریم و الگوسازی این چهره ماندگار رونمایی کرد.

انتهای پیام