/گزارشي از تاريخچهي پزشكي در ايران باستان/ كشف جمجمهي جراحي شدهي يك دختر 13 ساله در شهر سوخته، قدمت واقعي پزشكي را در ايران نشان داد
بدون شك يكي از علوم پايه و بنيادين بشري علم طب است، زيرا انسان از روز اول با درد و رنج همراه بوده و همواره سعي داشته تا اين رنجها را به نوعي درمان كند كه بهترين مدعاي اين امر، كشفيات مستدل دانش باستان شناسي از گورستانها، محوطهها و ابنيههاي باستاني است.
به گزارش خبرنگار هنري ايسنا، طبق آخرين گزارشهاي منتشره (گزارش موزه ملي تاريخ علوم پزشكي) در فرهنگ و تمدن ايراني، علم طب همواره جايگاه ارزشمند و ارزندهاي داشته و يكي از قديميترين شواهد جراحي در جهان مربوط به 4850 سال پيش در جمجمهي يك دختر بچهي 13 ساله كه دچار بيماري “هيدروسفالي” بوده، در كاوشهاي اخير دكتر سيد منصور سيد سجادي (سرپرست حفاري شهر سوخته) به دست آمد و جالب اينكه آخرين آزمايشات پزشكي و كارشناسي نيز نشان داد، اين دختربچه مدتها بعد از عمل جراحي زنده بوده است.
دكتر محمدرضا ظفرقندي، رييس دانشگاه علوم پزشكي تهران نيز معتقد است: تاريخ و گذشتهي پرافتخار پزشكان ايراني كه حاكي از قدمت و استواري پايههاي فرهنگي و علمي اين مرز و بوم بوده، برهمهي پژوهشگران آشكار است و آثار فعاليتهاي پزشكي و وسايل آن كه در دورههاي مختلف تاريخي و حتي نمونههايي از اعمال جراحي كه بر روي اجساد با قدمت چند هزار ساله به دست آمده، نمونههاي بارزي از حضور تاريخي ايرانيان در عرصههاي مشاركت در پيشرفتهاي علمي و خدمات بشري است.
موضوع طب، طبابت و بيمارستان و تاريخ آنها در ايرانباستان از علومي بوده كه اغلب مورخان غربي و شرقي به آن اشاره كردهاند و اين علم مانند بسياري از علوم ديگر در ايران از دورههاي پيش از تاريخي و دوران تاريخي مقام رفيعي داشته است؛ بزرگترين منبع كه دربارهي طب دوران هخامنشي و قبل از آن وجود دارد، اوستا كتاب مذهبي زرتشتيان است. البته در ايران باستان و سپس دورهي زرتشت نيز حكايات فراواني دربارهي طب وجود دارد، هر چند كه طبق سرودههاي حكيم فردوسي در شاهنامه، نخستين عمل جراحي در ايران سزارين رستم، جهان پهلوان ايراني است؛ اما بر اساس عقايد زرتشتيان، اولين طبيب ايراني به نام ـ تريتا ـ در رديف اطبايي مثل سينوحه و ايمهوتپ (مصر) و اشفلبيوس (يونان) قرار ميگيرد. از ديگر مكاتب ايران باستان مكتب اكباتان است كه 100 سال پس از زرتشت، توسط يكي از شاگردانش به نام “سئناپوراوهوم ستوت” تاسيس شد.
نقطهي اوج علوم پزشكي در ايران باستان، تاسيس دانشگاه جندي شاپور توسط شاپور اول، شهريار ساساني (241 - 271 قبل از ميلاد) است.
بعدها نيز به علت تعطيلي دانشكدهي ادس و تعطيلي دانشگاه آتن، فيلسوفان و پزشكان يوناني به ايران پناهنده شدند و در دانشگاه جندي شاپور مشغول تدريس شدند؛ همچنين در قرون 8 و 7 ميلادي با ترجمهي آثار 2 خاندان پزشك ايراني، يعني ابن بختيشوع و ماسويه، علم پزشكي در ايران رشد فراواني يافت.
از جمله پزشكان و كتابهاي مشهوري كه در پزشكي دنياي باستان تاليف شدهاند، ميتوان به حارث بن كلده پزشك معاصر پيامبر اكرم (ص) تفسير اهربن اعين، فردوسالحكمه، محمدبن زكرياي رازي، ابوعلي سينا، كمالالدين گيلاني، علاالدين تبريزي، محمدبن يوسف، عماد طبيب، ابن نفيس قرشي و كتاب تشريحالابدان اشاره كرد.
شايان ذكر است تاكنون در حفاريهاي باستان شناسي از مناطق مختلف كشور ابزارهاي پزشكي همچون شاخ شيشهاي حجامت، صافيهاي سفالين، صافيهاي فلزين قيفي شكل، پيكانهاي مفرغي تخليهي عفونت، درفش كامل ابزار مخصوص دندانپزشكي، ظروف شيشهاي مخصوص نگهداري داروها، پنسهاي مفرغي منحني، نيشهاي استخواني درناژ آبسهها و داغهاي فلزي به دست آمده است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات