به گزارش ایسنا، آب دریاچه زریوار شیرین است و از چشمه‌های جوشان کف دریاچه تامین می‌شود و این شرایط موجب شده تا به مامنی آرام و مناسب برای گونه‌های مختلف پرندگان، خزندگان و آبزیان تبدیل شود.

تالاب زریوار در سال‌های گذشته با تهدیدات بی‌شماری روبرو بود که با تشکیل ستاد نجات بخشی زریوار از بهمن ماه سال 93 و همچنین تهیه برنامه جامع تالاب زریوار و اتخاذ تصمیماتی در این رابطه، بخشی از این تهدیدات کاهش یافت، اما همچنان برخی از آن‌ها به قوت خود باقیست.

ورود فاضلاب شهری و روستایی به زریوار یکی از تهدیدات اصلی این دریاچه است، بخشی از این فاضلاب‌ها در سال‌های گذشته ساماندهی شدند، اما هم‌اکنون فاضلاب سه روستای کولان، سیف علیا و محمده و فاضلاب محلات شهری سردوشی، استادیوم و بیسارانی وارد زریوار می‌شود.

در گذشته و در این راستا «عبدالمحمد زاهدی» استاندار سابق کردستان، در چهارمین جلسه ستاد نجات بخشی زریوار که تیرماه سال 95 برگزار شد، از ساماندهی کامل فاضلاب‌های حاشیه تالاب زریوار تا پایان سال 95 خبر داده بود، اما این وعده هنوز محقق نشده است.

از سوی دیگر جلسات ستاد نجات بخشی زریوار هم در سال 96 برگزار نشده و پنجمین جلسه آن در اسفندماه سال گذشته در مریوان بوده است که به گفته «فریبا رضایی» مشاور استاندار کردستان در امور محیط زیست و دبیر این ستاد، مشغله زیاد استاندار جدید به عنوان رئیس این ستاد دلیل برگزار نشدن این جلسه بوده است و در اولین فرصت این جلسه برگزار خواهد شد.

کتابچه مدیریت جامع تالاب زریوار رونمایی می‌شود

رضایی از برگزار شدن ششمین جلسه ستاد نجات بخشی زریوار تا قبل از پایان سال جاری خبر داد و گفت: کتابچه مدیریت جامع تالاب زریوار هم تهیه شده که قرار است در این جلسه طی تفاهم نامه‌ای بین استانداری و سازمان حفاظت از محیط زیست کل کشور رونمایی شود.

وی دستاوردهای ستاد نجات بخشی را در سالیان گذشته موثر ارزیابی کرد و افزود: از سال 91 تاکنون 60 درصد فاضلاب های حاشیه زریوار ساماندهی شده است و فقط 40 درصد باقی مانده که دلیل آن هم کمبود اعتبارات بوده است.

مشاور استاندار کردستان در امور محیط زیست در پایان خاطرنشان کرد: در راستای تحقق مصوبات قبلی ستاد نجات بخشی، پروژه‌ها در ادارات متولی همچنان در حال اجراست و ادارات عضو به وظایف خود عمل می کنند و با ستاد در ارتباط هستند.

براساس این گزارش، به جز تهدید فاضلاب، ورود حجم زیادی از رسوبات به دریاچه زریوار، فعالیت تعاونی صیادان و ورود ماهیان غیربومی به تالاب و در مواقعی نیز آتش سوزی نیزارها از دیگر تهدیداتی است که می تواند اکوسیستم دریاچه را دچار اختلال کند و این زمینه نگرانی فعالان زیست محیطی و جوامع محلی را فراهم کرده است.

در این راستا به سراغ سرپرست اداره کل محیط زیست کردستان رفتیم و درباره آخرین اقدامات صورت گرفته برای دریاچه زریوار به گفت‌وگو نسشتیم.

اصلی‌ترین مسأله تالاب زریوار بخشی‌نگری است

«کوروش زارعی» در گفت‌وگو با ایسنا، اصلی‌ترین مسأله تالاب زریوار را بخشی‌نگری دانست و اظهار کرد: سازمان‌ها و ادارات هرکدام به دور از یک برنامه سیستماتیک و مدیریت جامع و مدون عمل کرده‌اند که این مسئله منجر به ظهور تهدیداتی از جمله مکان یابی نامناسب فضولات حیوانی و پسماندهای جامع روستایی، ورود فاضلاب شهری (محله‌های استادیوم و سردوشی‌ها) و روستایی، آتش سوزی نیزارهای تالاب، انقراض گونه‌های بومی به دلیل انجام اقدامات نامناسب و ناهماهنگ با محیط زیست و گونه‌های با ارزش تالاب، خشکسالی و تغییر اقلیم شده که این مسئه نیز خود باعث کاهش حجم آب، افزایش فضولات و مواد معدنی و تغذیه گرایی تالاب شده که در برخی موارد مرگ و میر جانداران آبزی همچون ماهیان هم مشاهده شده است .

وی همچنین ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم پناهگاه حیات وحش زریوار، حفر چاه های غیرمجاز در حاشیه تالاب، باغداری و کشاورزی ناپایدار (عدم الگوی کشت مناسب و مصرف کود و سموم شیمیایی)، تخلیه نخاله‌های ساختمانی در اطراف تالاب توسط افراد ناآگاه، عدم وجود و تخصیص بودجه کافی جهت اجرا و مدیریت پروژه های ساماندهی رودخانه های منتهی به تالاب، وجود تعاونی صیادان و رعایت نکردن استاندارهای صید و تخلیه فضولات انسانی آن‌ها به تالاب و ... را از جمله دیگر تهدیدات تالاب زریوار عنوان کرد که در برخی از موارد مانع حفظ پایداری تالاب و پناهگاه حیات وحش این تالاب شده است .

سرپرست اداره کل محیط زیست کردستان ادامه داد: با توجه به اقدامات دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب‌های کردستان، تهیه یک برنامه مدیریت جامع و همچنین دستورالعمل های ذیل این برنامه امید است وضعیت تالاب بهبود یابد و از تهدیدات آن با توجه به تعریف ساختارهای سازمانی و تشکیل کمیته ها و تعریف راهبردها و استراتژی های تعریف شده کاسته شود.

وی عنوان کرد: در جهت اجرای گام آغازین اجرای برنامه مدیریت جامع می‌توان به برگزاری اولین کمیته شهرستانی برنامه مدیریت جامع تالاب زریوار در 18 بهمن ماه جاری در فرمانداری مریوان اشاره کرد که تفاهم نامه همکاری شهرستانی ادارات ذیربط شهرستانی به امضاء رسید.

زارعی گفت: خوشبختانه در چند سال اخیر اقدامات خوبی برای رفع تهدیدات و مخاطرات تالاب توسط سازمان های ذیربط انجام شده و بسیاری از مشکلات آن از جمله فاضلاب های روستاهای حاشیه غربی تالاب کنترل شده است.

اقداماتی که در راستای کنترل حجم بالای رسوبات زریوار صورت گرفته است

وی در ادامه در پاسخ به پرسشی در خصوص ورود حجم بالای رسوبات و سموم و کودشیمیایی به تالاب زریوار اظهار کرد: در راستای کنترل رسوبات و ورود مواد مغذی به تالاب اقداماتی همچون پاکسازی فضولات و ساماندهی رودخانه‌های منتهی به تالاب از جمله «دره تفی» با مشارکت انجمن های زیست محیطی، مرمت و بازسازی دو واحد لاگون در برده‌رشه و ینگیجه، نصب توری بر روی کانال قزلچه سو جهت تثبیت کانال و جلوگیری از ورود رسوبات به تالاب، ایجاد ایستگاه پایش آنلاین آب جهت بررسی وضعیت آب تالاب و اجرای برنامه آموزشی مشارکتی با همکاری انجمن ها و دانشگاه ها صورت گرفته است.

سرپرست اداره‌کل محیط زیست کردستان افزود: بنچ مارک‌گذاری حریم غربی تالاب در جاهای پرمناقشه برای عدم تعارض به حریم بستر تالاب، احداث و تجهیز واحد محیط‌بانی‌های حفاظتی حاشیه تالاب جهت کنترل و پایش فیزیکی، تجهیر و ایجاد دبیرخانه مدیریت اکوسیستمی تالاب جهت پیگیری‌های مستمر، برگزاری کارگاه‌های ساماندهی و مدیریت قایق‌رانی برای اسکله‌داران زریوار و تعیین ظرفیت برد تالاب و نیز تهیه دستورالعمل ساماندهی قایقرانی با مشارکت سازمان‌ها و ارگان‌های ذیربط و انجمن‌های زیست محیطی نیز در راستای ساماندهی فعالیت‌های زریوار و عدم ورود رسوبات و مواد مغذی به تالاب صورت گرفته است.

تهیه برنامه جامع مدیریت تالاب زریوار

وی تصریح کرد: البته بهترین و مهم‌ترین اقدام تهیه یک برنامه جامع مدیریت تالاب زریوار با حضور ذی نفعان، جوامع محلی، انجمن‌های زیست محیطی، ادارات دولتی و ... بود که مسئولیت هر کدام از آن‌ها به روشنی در برنامه مذکور ارائه شده است.

محمدپور افزود: با تشکیل کمیته‌های ذیل برنامه مدیریت مذکور و فعال کردن آن‌ها و ارائه گزارش های مستمر و تجدیدنظرهای کارشناسی با توجه به مشارکت همه دستگاه‌های ذیربط این امر در جهت مدیریت جامع تالاب محقق می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: هرچند که مسأله کود و سموم ورودی به تالاب و چگونگی توزیع آن مربوط به جهاد کشاورزی است و این امر بارها با توجه به افزایش فسفر و نیترات ناشی از کود و سموم و شستن مواد در مواقع بارش و یا از طریق نفوذ زیر سطحی و ورود به تالاب و عدم استفاده کود و سموم شمیایی در حوضه آبخیز تالاب و نهایتاً اقداماتی که منجر به کاهش تغذیه‌گرایی باشد، از سوی محیط زیست اعلام شده است، اما در این راستا جهاد کشاورزی با ارائه محدودیت‌ها می‌تواند در کاهش تغذیه‌گرایی تالاب موثر واقع شود که البته در برنامه مدیریت جامع سعی بر حل این مساله و موارد مشابه با تعیین مسئولیت های سازمانی بوده است.

ساماندهی فاضلاب‌های شهری و روستایی باقی‌مانده در حال انجام است

سرپرست اداره‌کل محیط زیست کردستان همچنین در پاسخ به پرسشی در خصوص ساماندهی نشدن کامل ورود فاضلاب‌های شهری و روستایی به زریوار اظهار کرد: طی چند سال اخیر همه اهتمام اداره‌کل با طرح مسائل اصلی زریوار در ستاد نجات بخشی و تأکید اکید محیط زیست با توجه به بالا رفتن تغذیه‌گرایی در تالاب زریوار، فاضلاب های روستاهای اطراف تالاب و مسأله کنترل آن‌ها بوده است که با پیگیری‌های صورت گرفته و همکاری خوب مجموعه استانداری و ادارات آب و فاضلاب شهری و روستایی مقدمات ساماندهی و انحراف فاضلاب سه روستای باقی مانده و محله‌های شهری در حال انجام و در اولویت اصلی این اداره‌کل بوده است.

وی افزود: البته نباید فراموش کرد با توجه به پایلوت شدن تالاب زریوار در اجرای برنامه مدیریت جامع طرح تالاب‌های ایران در سال 2018 و با عنایت به تشکیل نخستین کمیته شهرستانی و کارگروه‌های تخصصی، ساماندهی این امر با اهتمام ادارات آب و فاضلاب با توجه به مسئولیت‌های تعریف شده محقق خواهد شد.

زریوار سالانه پذیرای هزاران قطعه پرنده مهاجر آبزی است

زارعی در ارتباط با آتش‌سوزی نیزارهای زریوار و صدماتی که این مسأله به تالاب وارد کرده هم اعلام کرد: تالاب با توجه به کارکردهای اکولوژیکی آن به‌عنوان تنظیم‌کننده رژیم آبی به‌عنوان زیستگاهی برای حمایت از گیاهان و جانوران خاص و به ویژه پرندگان آبزی قلمداد می‌شود. این تالاب یک ذخیره‌گاه طبیعی ژنتیکی برای انواع گیاهان و جانوران آبزی و کنار آبزی محسوب می‌شود و یکی از توقفگاه‌های مهم پرندگان مهاجر آبزی در فصل زمستان و برخی پرندگان مهاجر عبوری در دیگر فصل‌هاست به طوری که سالانه پذیرای هزاران قطعه پرنده مهاجر آبزی است.

وی با بیان این‌که به‌علت اهمیت این تالاب در زمستان گذرانی پرندگان مهاجر، ارزش زیستگاهی آن قابل ملاحظه است، ادامه داد: از 74 گونه پرنده شناسایی شده در تالاب، 51 گونه یا 67 درصد به آب وابستگی زیستی دارند، بنابراین هرگونه تخریب در زیستگاه با توجه به وجود گونه‌های جانوری موجود در نیزارها می‌تواند موجب تهدید برخی گونه‌های آسیب‌پذیر شود، اما آنچه مسلم است نیزارها زیستگاه پرندگان و مرکز لانه‌گذاری و زادآوری پرندگان بومی و مهاجر است و این مسأله اهمیت ویژه‌ای در زیستگاه زریوار داشته و هرگونه تهدیدی می‌تواند برای زیستگاه مخرب باشد.

سرپرست اداره‌کل محیط زیست کردستان افزود: برخورد قاطع با کسانی که اقدام به آتش‌سوزی نیزارهای زریوار کرده‌اند هم شده است و پرونده‌های قضایی تحت همین موضوع در جریان است، لازم به ذکر است که کمبود برخی امکانات پایش فیزیکی تالاب همچون دوربین در حاشیه پناهگاه خود دال بر این است که نقاط تهدید به‌طور کامل قابل شناسایی نبوده و در مواقعی این امر صورت می‌گیرد که نمی‌توان به‌راحتی عاملین آن را شناسایی کرد.

وی ادامه داد: البته استقرار محیط‌بانی برده رشه در شهر برده رشه و زریوار در حاشیه تالاب طی امسال و تجهیز و استقرار نیروهای حفاظتی در پاسگاه‌های مذکور کمک شایان توجهی در حفاظت و کاهش این شکل از تهدیدات داشته است.

برای هرگونه ساخت‌وساز در زریوار باید از محیط‌زیست استعلام شود

زارعی در خصوص کنترل ساخت‌وسازهای غیرمجاز در محدوده تالاب هم گفت: ساخت خانه باغ‌ها با کمک جهاد کشاورزی و دادستان کنترل‌شده است و هم‌اکنون هرگونه سازه‌ای در زریوار باید از محیط زیست استعلام شود، همچنین هرگونه ساخت‌وساز غیرمجاز نیز به مراجع قضایی ارجاع شده و یا تخریب‌شده است.

وی در ادامه در خصوص فعالیت تعاونی صیادان و رهاسازی هزاران ماهی غیربومی و پرورشی به تالاب زریوار افزود: هرگونه بهره‌برداری بدون توجه به استانداردها مطمئناً لطمه و نشان از ناپایدار بودن بهره‌برداری دارد که این امر به‌علت عدم تعیین ظرفیت برد صیادی در تالاب بوده و اینکه شرایط فعلی با شرایط دو دهه قبل متفاوت بوده و این اکوسیستم شرایط خاصی را با توجه به ورود برخی منابع آلاینده تجربه کرده که به‌وضوح در کیفیت آب زریوار نمایان است.

سرپرست اداره‌کل محیط زیست کردستان ادامه داد: بنابراین اگر صیادان بهره‌برداری را بدون توجه به استانداردهای محیط زیست و یا اقدام به تور دیواری برای صید کنند، می‌تواند به بدنه زریوار لطمه وارد کند، به علاوه این‌که اگر این مسأله با ورود فاضلاب انسانی و پسماندهای ناشی از آن‌ها در تالاب باشد باید عنوان کرد که اداره‌کل سعی در تهیه تعیین ظرفیت برد صیادی تالاب زریوار دارد و در صورتی که پهنه آبی تالاب جوابگو آن تعداد قطعه ماهی نباشد باید تجدیدنظر شود و تصمیمات اتخاذشده ذیل برنامه مدون تعیین ظرفیت برد با همکاری جهاد کشاورزی و خود تعاونی و جامعه صیادی در راستای حفظ آن صورت گیرد.

وی گفت: تخم‌ریزی ماهی‌ها درصورتی‌که خارج از ظرفیت تالاب باشد، تهدید محسوب می‌شود و در برنامه‌های آتی سعی بر حل این مسأله است.

ساماندهی همه فاضلاب‌های حاشیه زریوار تا پایان تابستان سال آینده

«صباح پناهی»، رئیس اداره محیط زیست مریوان هم در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که هم‌اکنون فاضلاب سه روستای «کولان، سیف علیا و محمده» و محلات شهری «سردوشی، استادیوم و بیسارانی» وارد زریوار می‌شود، اظهار کرد: طی مکاتبات و پیگیری‌های صورت گرفته هم‌اکنون اداره آب و فاضلاب شهری در مرحله جذب پیمانکار برای ساماندهی فاضلاب‌های شهری بوده و اعتبار لازم هم برای آن اختصاص داده‌شده است.

وی افزود: 600 متر باقی‌مانده تا فاضلاب این سه محله شهری به تصفیه‌خانه شهر مریوان هدایت شود که با آغاز فصل کاری سال 97 کار ساماندهی فاضلاب‌های شهری آغاز می‌شود.

پناهی با بیان اینکه ساماندهی فاضلاب محلات روستایی از سال جاری شروع‌شده است، عنوان کرد: تا پایان تابستان سال آینده کل فاضلاب باقی‌مانده حاشیه تالاب زریوار ساماندهی خواهد شد .

وی در بخشی دیگر از سخنان خود در خصوص رسوباتی که به زریوار وارد می‌شود، اظهار کرد: تصمیم‌گیری در مورد رسوبات زریوار در ستاد نجات بخشی صورت می‌گیرد که در صورت نیاز در آنجا برای انجام مطالعات زیست محیطی در مورد رسوبات زریوار تصمیم‌گیری می‌شود که اگر تشخیص داده شود که واقعاً نیاز هست قطعاً با اختصاص بودجه برای این امر مطالعات صورت خواهد گرفت.

رئیس اداره محیط زیست مریوان ادامه داد: در بحث رشد نیزارها، استانداری و با همکاری محیط زیست مطالعاتی را توسط تیم تخصصی دانشگاهی انجام دادند که مشخص شد که روند رشد نیزارها نگران‌کننده نبود.

وی همچنین گفت: امسال 50 هکتار آتش‌سوزی نیزارهای زریوار را داشته‌ایم که در حال حاضر کنترل‌شده است؛ دو متخلف را در این زمینه به مراجع قضایی معرفی کردیم و پرونده برای آن‌ها تشکیل شد.

پناهی در پایان سخنان خود در مورد فعالیت تعاونی صیادان هم خاطرنشان کرد: مخالف فعالیت تعاونی صیادان در زریوار هستیم زیرا نحوه صید و بهره‌برداری آن‌ها قابل‌قبول و منطقی نیست.

فاضلاب باقی‌مانده شهری فقط در مواقع بارندگی وارد زریوار می‌شود

اما معاون مهندسی و توسعه شرکت آبفا کردستان در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص ساماندهی فاضلاب‌های شهری باقی‌مانده حاشیه زریوار از سه محله باقی‌مانده به‌عنوان یک محله یاد کرد و گفت: در این منطقه لوله‌گذاری صورت گرفته است و فاضلاب در مواقعی که بارندگی نیست وارد زریوار نمی‌شود و وارد تصفیه‌خانه می‌شود.

«نادر قصیری» افزود: اما به دلیل اینکه شهرداری زیرساختی را برای دفع آب‌های سطحی در این منطقه اتخاذ نکرده است در مواقع بارندگی آب‌های سطحی به فاضلاب ورود پیدا می‌کند که در پی آن فاضلاب و آب‌های سطحی به روی زمین آمده و با لوله‌گذاری هدایت نمی‌شود و به‌طرف زریوار می‌رود.

وی گفت: در این راستا 3.5 میلیارد تومان اعتبار برای ایجاد کانال هدایت آب‌های سطحی این منطقه اختصاص داده‌شده است تا با ساخت آن، در مواقع بارندگی فاضلاب وارد زریوار نشود.

معاون مهندسی و توسعه شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان این پروژه را در مرحله مناقصه و جذب پیمانکار دانست و خاطرنشان کرد: اگر اعتبار اختصاص‌یافته به این پروژه به موقع تأمین شود تا پایان تابستان سال آینده این پروژه به اتمام خواهد رسید.

وی یادآور شد: در مواقع غیربارندگی فاضلاب شهری به صورت مستقیم وارد زریوار نمی‌شود و در این زمینه مشکلی وجود ندارد.

از سوی دیگر اعضای انجمن زیست محیطی چیای مریوان هم مدعی هستند که فاضلاب‌های شهری به صورت مستقیم وارد زریوار می‌شود و فقط مختص مواقع بارندگی نیست.

با توجه به این‌که زریوار مهم‌ترین جاذبه آبی و گردشگری استان کردستان بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است، می‌طلبد که مسئولان و ادارات مرتبط در راستای حفظ و حراست این دریاچه اقدامات خود را جدی تر پیگیری کنند تا شاهد به وقوع پیوستن دریاچه ارومیه دیگری نباشیم.

گزارش از «ویدا باغبانی»، خبرنگار ایسنا، منطقه کردستان

انتهای پیام