زورخانه سنگتراش ها در شهر کرمانشاه، یکی از قدیمی ترین زورخانه های کشور محسوب می شود که هم اکنون در راه ثبت ملی شدن است.

به گزارش سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، از گذشته های بسیار دور تاکنون کشتی باستانی در مکان مخصوصی موسوم به زورخانه انجام می شده که قدمت اين مکان به تاريخ صدر اسلام نیز می رسد.

در گذشته نچندان دور برای تعریف زورخانه گفته می شد: زورخانه مکانی است مخصوص، برای انجام حرکات ورزشی که به منظور توانمندی در ميادين نبرد از آلات و ادوات مشابه ابزار و وسايل جنگی در آن استفاده می شده است. اما در تعريف امروزی گفته می شود: زورخانه مکانی است مخصوص، برای ورزش و کشتی باستانی که به سبب قداست برخاسته از آيين و سنت های ديرين محل معرفت به شمار می رود و شخص ورزشکار به صفات حميده، اخلاق نيک و خلق و خوی مردانه آراسته است.

اما زورخانه سنگتراش های کرمانشاه که شاید یکی از قدیمی ترین زورخانه های کشور نیز به شمار آید در خيابان مدرس در گذر سنگتراش ها (نعلبندخانه) در انتهای بازار «کليمی» های قديم شهر کرمانشاه واقع است.

کارشناس مسئول ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه در خصوص زورخانه سنگ تراش های کرمانشاه، می گوید: موسس زورخانه سنگ تراش های کرمانشاه نامعلوم است اما می توان گفت زورخانه سنگتراشها، خاستگاه پهلوانان و ورزشکاران بسياری چون پهلوان جاسم، پهلوان کاظم، پهلوان صفر کرمانشاهی، پهلوان اسطوره ای و استثنايي پهلوان حسين گلزار و همچنين پاتوق پهلوان نقی سرابی به شمار می رفته است.

اکرم طهماسبی به خبرنگار ایسنا، می گوید: علاوه بر اين، سردار بزرگ مشروطيت، يارمحمدخان يار و برادر خوانده او حسين خان اميد برق در زورخانه سنگتراشها ورزش می کردند و کشتی می گرفتند.

او ادامه می دهد: همچنين پيشکسوتان دلاوری چون آسيد عبدالکريم غيرت کرمانشاهی شاعر بلند پايه و عارف نامی، پهلوان آسيد قاسم چاشنی ساز، پهلوان علی اصغر گرد، پهلوان علی آسميع، پهلوان صوفی نصراله سعدوند و ديگر سرجنبانان کشتی و مردان ديار غرب همچون؛ مرحوم مشهدی احمد مهرکن، حاج حسن گردانی و ... در گود زورخانه سنگ تراش ها به دعا و ورزش و کشتی و اخلاق و تواضع از ساطع گران معرفت بودند.

این کارشناس مسئول ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه، در خصوص ویژگی های معماری این زورخانه قدیمی، می گوید: معماری و ساختمان در زورخانه اصول و شيوه سنتی خاص خود را داراست، اگرچه با پيشرفت زمان تغييرات اندکی از قبيل سيمان شدن کف گود و نصب کمدهای چوبين به منظور جارختی و چند مورد ديگر در آن پديد آمده اما شکل و معماری قديم زورخانه ها کماکان حفظ شده است.

او ادامه می دهد: در معماری، اين مکان به سبب ايجاد شدن سر و صدای زياد هنگام ورزش کردن از جمله صدای ضرب و زنگ، سلام و صلوات، دعا و جست و خيزهای ورزشکاران، زورخانه پايين تر از سطح زمين ساخته می شود. سردر وروديش کوتاه است تا ورزشکاران وقت ورود به نشانه افتادگی و تواضع که از صفات مردان است سر و قد خم کنند و وارد شوند، سپس پله هايي کوچک از سنگ يا آجر راهرو تنگ و باريک آن را به پاگرد سردم منتهی می سازد.

طهماسبی می افزاید: سردم؛ محل مخصوص مرشد است که بر سکويي می نشيند، ضرب و زنگ می گيرد و به تناسب حرکات ورزشی اشعاری می خواند. محوطه رختکن؛ همانند بينه حمام، جايي است که ورزشکاران در آنجا لباس را از تن برمی کشند، لنگ به کمر می بندند و يا تنکه خاص ورزش باستانی به پا می کنند.

او می گوید: گود؛ به اشکال چارگوش و يا شش گوش به عمق حدود يک متر در وسط زورخانه قرار دارد در ازمنه قديم کف گود را با بوته های صحرايي، قشری از خاکستر و خاک رس مستور می ساختند تا مناسب ترين ورزش جست و خيز و کشتی باشد.

طهماسبی معتقد است: اما امروزه کف گود را با فيبر، تخته و يا سيمان می پوشانند و اگر قرار کشتی گرفتن در کار باشد تشک مخصوص بر آن می اندازند و ديواره اطراف گود را چوب پوش می کنند تا در اثر جست و خيز ورزشکاران آسيبی به بدنشان نرسد.

این کارشناس مسئول ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه در خصوص تاریخچه احداث زورخانه سنگ تراش های کرمانشاه، می گوید: تاریخچه زورخانه سنگ تراش های کرمانشاه به دوران صفویه بر می گردد به گونه ای که اين بنا، قديمی ترين زورخانه در استان کرمانشاه است.

او در پایان خبر داد که پرونده زورخانه سنگ تراش های کرمانشاه جهت قرار گرفتن در لیست آثار ملی، به دفتر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال شده است.