امروز سهشنبه ۲۵ آذر در انجمن جامعهشناسی ایران در اصفهان بهمناسبت بزرگداشت زندهیاد غلامحسین صدیقی، مبدأ علم جامعهشناسی در ایران و بنیانگذار مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، گردهمایی علمی با حضور جمعی از استادان برجسته برگزار شد. محور اصلی این گردهمایی، تأکید بر ماهیت انتقادی جامعهشناسی بود.
جامعهشناسی دانشگاه اصفهان؛ از احیا پس از انقلاب تا تربیت اساتید برجسته
فریدون وحیدا، استاد تمام جامعه شناسی دانشگاه اصفهان در گردهمایی علمی جامعهشناسیِ جامعهشناسی اظهار کرد: گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان در مهر ۱۳۵۰ با چهار عضو در دل جغرافیا آغاز به کار کرد. در ابتدای فعالیت، درس مبانی جامعهشناسی بهعنوان یک درس عمومی برای تمامی دانشجویان دانشگاه ارائه میشد و کلاسها با جمعیتی بالغ بر ۱۸۰ نفر برگزار میگردید.
وی با اشاره به بیمهریهایی که این گروه در دوران قبل از انقلاب تجربه کرد، افزود: پس از انقلاب اسلامی و با ریاست دکتر توسلی، گروه علوم اجتماعی حیاتی دوباره یافت و برای اولین بار در دوره روزانه، دانشجوی علوم اجتماعی پذیرفته شد.
این عضو هیئتعلمی دانشگاه اصفهان درباره جامعهشناسی بیان کرد: پس از چند دوره فارغالتحصیلی دانشجویان لیسانس، دوره کارشناسی ارشد نیز در گروه راهاندازی شد، دوره دکتری نیز با کمک اساتید دانشگاه تهران و شهید بهشتی راهاندازی گردید. حاصل این دورهها، تربیت اساتیدی بود که در دانشگاههای سراسر کشور از جمله کاشان، شهرکرد، همدان و یزد به تدریس مشغول شدند.
وحیدا با ابراز خرسندی از سالها تدریس در دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: پس از بازنشستگی، دکتر قاسمی بهعنوان یکی از اساتید جوان و فعال به گروه پیوست و نقش مهمی درپیشبرد اهداف آن ایفا کرد. امروز نیز با حضور اساتید جوان، گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان با موفقیت به کار خود ادامه میدهد.
جامعهشناسی ایرانی؛ در مواجهه با بحرانها، غفلت از کاسبان تحریم و خصولتیها
محمدجواد زاهدیمازندرانی، استاد تمام جامعهشناسی دانشگاه پیامنور اصفهان در گردهمایی علمی جامعهشناسیِ جامعهشناسی اظهار کرد: جامعهشناسان ایرانی بیشتر به سخنرانی و مناظره تا نگارش پژوهشی عمیق و انتشار مقالات تمایل دارند. نوشتههای پژوهشی اغلب با موانعی چون سختگیری سردبیران مجلات و فرایند طولانی بازبینی مقالات مواجه میشوند که این امر موجب کاهش انگیزه نویسندگان و کندی پیشرفت پژوهشها میشود.
وی با اشاره به اهمیت مفاهیم کاسبان تحریم و خصولتیها افزود: این دو مفهوم بهعنوان طبقه جدیدی در ایران پس از انقلاب مطرح میشوند و نیازمند پژوهش جامعهشناختیاند اما تاکنون کمتر پژوهشی در ایران به این دو مفهوم پرداخته و بهطور جهانی پذیرفته شده است.
استاد تمام دانشگاه جامعهشناسی دانشگاه پیامنور با طرح این سوال که چرا جامعهشناسان ایرانی از پرداختن به این مسائل کلیدی اجتناب میکنند، بیان کرد: این طبقه جدید و فعالیتهای مرتبط با آنها در بحرانها نقش مستقیم دارند، اما پژوهشهای جامعهشناسی ایران به نحوی ناکافی به این موضوعات پرداختهاند.
زاهدیمازندرانی با اشاره به کتاب طبقه جدید اثر میلووان جیلاس، بهعنوان نمونهای از تحلیل ایدئولوژیزدگی و ظهور طبقه جدید در یوگسلاوی گفت: در ایران نیز مشابهتهایی در وجود طبقه جدید پس از انقلاب اسلامی مطرح میشود که نیازمند بررسی و تحلیل جامعهشناختی است.
وی در پایان بر ضرورت بررسی عمیقتر کارنامه جامعهشناسی ایران در مواجهه با بحرانها و مقایسه بین فهرست بحرانها با موضوعات پژوهشی که کمتر به آنها توجه شده است، تأکید کرد و افزود: پژوهشگران، دانشگاهها و رسانهها به این موضوعات بیشتر توجه کنند.
جامعهشناسی نیازمند خودآگاهی و فاصله گرفتن از نگاه از بالا است
وحید قاسمی، استاد تمام جامعهشناسی دانشگاه اصفهان در گردهمایی علمی جامعهشناسیِ جامعهشناسی با تأکید بر ضرورت خودآگاهی برای جامعهشناسی اظهار کرد: این رشته نیازمند فاصله گرفتن از نگاه از بالا و توجه بیشتر به واقعیتهای ملموس جامعه است و با انتقاد از رویکردهای نخبهگرایانه در جامعهشناسی ما باید سعی کنیم از موضع بالا به موضوعات نگاه نکنیم، این نگاه از بالا موجب ایجاد اشکال میشود.
وی افزود: ما باید نسبت خودمان را با قدرت بازتعریف کنیم و این یک ضرورت است. جامعهشناسی باید به دنبال فهم واقعیتهای جامعه باشد و از ارائه توصیههای سیاستی بدون در نظر گرفتن این واقعیتها پرهیز کند. جامعهشناسی باید به دنبال ایجاد آگاهی و روشنگری در جامعه باشد و به شهروندان کمک کند تا مسائل خود را بهتر بشناسند و برای حل آنها تلاش کنند.
استاد تمام جامعهشناسی دانشگاه اصفهان با اشاره به اهمیت روشهای کیفی در پژوهشهای جامعهشناسی بیان کرد: ما باید به سمت استفاده از روشهای کیفی برویم و به جای تمرکز صرف بر دادههای کمی، به دنبال فهم عمیقتر مسائل اجتماعی باشیم. روشهای کیفی به ما کمک میکنند تا با دیدگاهها و تجربیات افراد مختلف آشنا شویم و به درک بهتری از واقعیتهای جامعه برسیم.
قاسمی گفت: استفاده از روشهای کیفی میتواند به جامعهشناسی کمک کند تا از ارائه تحلیلهای سطحی و کلیشهای پرهیز کند و به تحلیلهای عمیقتر و دقیقتری از مسائل اجتماعی دست یابد.
جامعهشناسی آرامشبخش نیست؛ نه برای افراد، نه برای قدرت
یعقوب احمدی، استاد تمام جامعهشناسی دانشگاه پیامنور اصفهان در گردهمایی علمی جامعهشناسیِ جامعهشناسی اظهار کرد: این علم نه برای افرادی که به آن روی میآورند و نه برای نهادهای قدرت، آرامش به همراه ندارد.
وی با اشاره به اینکه جامعهشناسی با رویکردی انتقادی به مسائل نگاه میکند، افزود: این علم هیچ امر بدیهی و هیچ محال مقدسی را نمیپذیرد و همواره در حال شک کردن و پرسشگری است. این ویژگی باعث میشود که جامعهشناسی برای افرادی که به دنبال پاسخهای قطعی و آرامشبخشند، مناسب نباشد.
استاد تمام جامعهشناسی دانشگاه پیامنور اصفهان بیان اینکه نهادهای قدرت نیز از جامعهشناسی خرسند نیستند، بیان کرد: جامعهشناسی به دلیل تمرکز بر روابط قدرت و ساختارهای اجتماعی، همواره در حال نقد و بررسی عملکرد این نهادها است. این امر باعث میشود که جامعهشناسی برای نهادهای قدرت که به دنبال حفظ وضع موجودند، ناخوشایند باشد.
احمدی اضافه کرد: جامعهشناسان نباید نسبت به مسائل جامعه بیتفاوت باشند و باید با ایفای نقش عاملیتی خود، برای تغییر ساختارها و بهبود وضعیت جامعه تلاش کنند.
وی افزود: در شرایطی که جامعه ایران با بحرانهای متعددی روبهرو است، مسئولیت جامعهشناسان برای روشنگری و ارائه راهکارهای مناسب، بیش از پیش اهمیت مییابد.
استاد تمام جامعهشناسی دانشگاه پیامنور اصفهان با انتقاد از رویکرد غالب در پژوهشهای اجتماعی ایران گفت: بسیاری از این پژوهشها فاقد توجه کافی به تاریخ، نهادها و روابط قدرت در پشت پدیدههای مورد بررسی است. جامعهشناسان باید با خودانتقادی، تفکرات مطالعاتی خود را به سمتی ببرند که این مؤلفهها را در بر گیرد و به تحلیل عمیقتری از مسائل اجتماعی دست یابند.
انتهای پیام
نظرات