دکتر عاطفه شریف، عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره اهمیت کتاب و کتابخوانی گفت: توجه به کتاب و کتابخانه و همچنین کتابخوانی افراد جامعه، عیار فرهیختگی آنان را درجامعه مشخص می‌سازد؛ به میزانی که افراد جامعه‌ای با این سه پدیده بیشتر عجین باشند، انتظار می‌رود رفتاری به هنجار، خلقی نیکو و سلامت در اندیشه را بیشتر متبلور سازند.
وی ادامه داد: در دسترس بودن کتاب‌های خوب، حضور در کتابخانه‌ها و وقت گذراندن در فضای سالم آن و مشغول شدن به فعالیتی لذت‌بخش و آگاهی‌بخش مانند کتاب‌خوانی می‌تواند تصویر مطلوبی را ترسیم کند.
وی بیان کرد: اگر چه درحال حاضر افراد جامعه دچار چالش‌هایی چون مشکلات اقتصادی و ... شده‌اند و غم نان بهانه نپرداختن به فرهنگ را در ذهن برخی پر رنگ کرده است اما از ارزشمندی مقوله فرهنگ و این عناصر فرهنگ‌ساز نمی‌کاهد.
شریف در پاسخ به نحوه خدمات رسانی کتابخانه‌ها در دوران کرونا گفت: در حال حاضر کتابخانه‌ها تعطیل نیستند و تا جایی که بنده مطلع هستم انواع کتابخانه‌ها از عمومی گرفته تا تخصصی و دانشگاهی به صورت محدود در حال ارائه خدمات هستند. اما با توجه به محدودیت‌های پیش آمده ممکن است نگرانی‌هایی از نظر حضور در فضای کتابخانه‌ها و یا امانت گرفتن کتاب‌ها و سایر منابع اطلاعاتی برای برخی افراد جامعه وجود داشته باشد که البته به حق و طبیعی است.
وی تصریح کرد: پیش از این نیز خدمات کتابخانه‌ها محدود به خدمات حضوری در فضای کتابخانه‌ها نبود و خدماتی چون مرجع مجازی، امانت پستی، اشاعه گزینشی اطلاعات و ... توسط کتابداران به انجام می‌رسید. کتابداران از مدت‌ها در فضای مجازی حضور داشتند، گروه‌های بحث الکترونیکی، کانال‌ها و گروه‌های تعاملی در انواع پیام‌رسان‌ها و ... نمونه‌هایی از فعالیت‌های حرفه‌ای کتابداران در دوران پیش از کروناست.
وی اظهار داشت: خوشبختانه در حال حاضر این فعالیت‌ها پررنگ‌تر شده و چنانچه پیش از این کتابخانه‌ای فاقد چنین خدماتی بوده، حال کتابداران در تکاپوی راه اندازی خدمتی مجازی و غیرحضوری هستند.
هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: اگر هدف امانت فیزیکی کتاب و سایر منابع اطلاعاتی باشد نیز می‌توان برنامه‌ریزی‌هایی به انجام رساند و با استفاده از خدمات پیک به طور مثال برای جابه جایی منابع اطلاعاتی اقدام کرد. البته می‌توان از فناوری‌هایی مانند RFID نیز استفاده کرد و بر این اساس امانت و دریافت منابع را با کارت‌های مخصوص و کیوسک‌های مخصوص به انجام رساند.
وی ادامه داد: استفاده از این فناوری‌ها می‌تواند راهگشا باشد و به عنوان یک راهکار مورد استفاده قرار گیرد. اگر چه تهیه این تجهیزات هزینه‌بر است اما گزینه‌های خوبی هستند و به خودکارسازی امانت کمک خواهد کرد.
 کرونا چالشی فرصت‌ساز برای کتابخانه‌ها
شریف بیان کرد: کتابخانه‌ها به حیات خویش ادامه خواهند داد و صرفا شکل خدمات تغییر خواهد کرد. هر بحرانی با خود چالش‌هایی را مطرح می‌کند اما می‌توان به منزله یک فرصت به آن نگاه کرد.
وی افزود: در حال حاضر متقاعد کردن مدیران سازمان برای تجهیز کتابخانه به فناوری‌هایی چون RFID و سامانه‌ها و تجهیزات آن بسیار ساده‌تر است.
شریف عنوان کرد: اما اگر تاکیدی بر کتاب و سایر منابع اطلاعاتی به صورت فیزیکی نباشد، ایده طراحی کتابخانه دیجیتال، چنانچه کتابخانه فاقد آن باشد، و دیجیتال‌سازی منابع بدیل قابل قبول‌تری به نظر می‌رسد. به ویژه در عصری که کتابخانه‌های دیجیتالی و ایده دسترسی آزاد به تمام متن، البته با رعایت محدودیت‌های مربوط به حق مولف و ...، بیش از پیش مطرح است.
وی تصریح کرد: کتابخانه دیجیتال می‌تواند گزینه مناسبی در درازمدت برای ایجاد دسترسی به انواع منابع اطلاعاتی باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در توصیه به کتابداران گفت: لازم است کتابداران ابتدا به ارتقاء سطح مهارت‌های فناوری خود فکر کنند و همگامی با فناوری‌های جدید و حضور در جایی که کاربر ما در آن جا سیر می‌کند و اطلاعاتش را از آن جا به دست می‌آورد؛ بسیار اهمیت دارد.
وی افزود: به راحتی می‌توان انواع خدمات آموزشی و اطلاع‌رسانی کتابخانه‌ها را در قالب مجازی و از راه دور برنامه‌ریزی کرد. استفاده از پیام‌رسان‌ها، ابزارهای مبتنی بر وب برای برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌ها و ... می‌تواند توسط کتابداران مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: برای خدمت به جامعه کاربران دو عنصر اساسی مطرح است؛ اول محتوا، برنامه یا خدمت مناسب و مطلوب و دوم ابزار یا فناوری مناسب و مطلوب کاربران. بهتر است به هر دو جنبه توجه شود. در این زمینه می‌توان از تجربیات سایر کشورها نیز استفاده کرد.
 باید مطالعه را به وجوه زندگی افراد گره زد
شریف بیان کرد: بعید می‌دانم کتاب‌خوان شدن افراد جامعه در گروی امکانات بیشتر باشد. به نظر من باید اشتیاق به خواندن و کسب اطلاعات درست و روزآمد را هدف قرار داد.
وی افزود: اگر کاربر ما منفعت کتاب‌خواندن را به صورت ملموس در زندگی روزمره خود ببیند اگر مشاهده کند که کسب و کارش رونق گرفته، حال دلش خوب شده، روابط اش با اطرافیان سر و سامان گرفته، مشکل پژوهشی‌اش حل شد، معماهای ذهنی‌اش پاسخی یافته و لذتی از خواندن کسب کرده قطعا به مطالعه خواهد پرداخت.
شریف ادامه داد: بیشتر از آن که بخواهیم به افزودن امکانات فکر کنیم باید به این فکر باشیم که چگونه می‌توان مطالعه را گره محکمی به جنبه‌های مختلف زندگی افراد جامعه زد. چگونه می‌توان کتابخانه را به عنوان یک نهاد اجتماعی در خدمت حل مشکلات واقعی افراد جامعه قرار داد. شاید این پاسخ، خود به خود کتاب‌نخوان‌ها را نیز به ورطه مطالعه بکشاند.
کتابدار، سازنده مسیر هموار برای رساندن منابع اطلاعاتی به تشنگان دانستن
شریف بیان کرد: کتابداران به طور خلاصه پلی ایجاد می‌کنند میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اطلاعات و منابع اطلاعاتی.
وی ادامه داد: حال این منابع اطلاعاتی از هر نوعی می‌تواند باشد و بر همین اساس است که دسترس‌پذیرساختن منابع اطلاعاتی در مرکز این رشته قرار می‌گیرد و پیرامون آن موضوعاتی چون فراهم‌آوری منابع، سازماندهی آن‌ها و ذخیره و بازیابی و اشاعه شکل می‌گیرد.
وی بیان کرد: با توجه به کاربرد نرم افزارهای کتابخانه‌ای و انواع پایگاه‌های اطلاعاتی، متخصصان حوزه کتابداری، که اکنون با نام علم اطلاعات و دانش‌شناسی شناخته می‌شود، دارای دانش و مهارت قابل قبولی در حوزه فناوری اطلاعات نیز هستند.
شریف درباره مهارت‌ها و اطلاعات مورد نیاز کتابداران گفت: از روانشناسی کاربر گرفته برای تعامل سازنده با کاربران تا اقتصاد اطلاعات و طراحی نرم افزارها و پایگاه‌های اطلاعاتی از جمله موضوعات مورد توجه متخصصان این رشته است.
وی ادامه داد: دانش آموختگان این  رشته می‌توانند در سازمان‌ها و کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی در قالب کتابدار، مسئول اطلاع‌رسانی، مدیر دانش، متخصص علم سنجی و ... ظاهر شوند و با توجه به دانش و مهارت خوبی که کسب می‌کنند قادر به تعامل سازنده با کاربران، کشف نیاز اطلاعاتی ایشان، مشاوره اطلاعاتی و ... هستند.
شریف در بیان یکی دیگر از فعالیت‌های کتابداران اظهار داشت: علاوه بر این‌ها می‌توانند در نقش کمک پژوهشگر در پیشبرد فعالیت‌های پژوهشی اثرگذار باشند زیرا با منابع اطلاعاتی علمی آشنایی دارند و نحوه نگارش علمی را می‌شناسند.

انتهای پیام