با غور و تأمل در افاضات و تقریرات معمرانِ آگاه، به‌نام «رفیع‌الدین محمد (واعظ قزوینی)» می‌رسیم که در عصر خود حائز مقام رفیعی بوده و «عبدالکریم جناب قزوینی» شهیر چهرهٔ سبک و شیوهٔ آواز قزوینی، از شاگردان او بوده است. «احمد مستبصر قزوینی (رودکی قزوین)» از شاگردان جناب قزوینی و «علی‌اکبر ثقفی (خُرم قزوینی)» نیز دانش‌آموختهٔ محضر شیخ مستبصر بوده است.

«میرزاعلی‌اکبر خُرم قزوینی» (متولد ۱۳۲۵) در حوزهٔ شعر و ادب فارسی از محاضر استادان «لامع قزوینی»، «سیدمحمدمهدی تقوی»، «عماد حاج‌سیدجوادی» و «سیدجلیل زرآبادی» بهره‌مند گشته و در شعر تخلصِ «خُرم» را دارد. خرم‌قزوینی همانطور که شرحش رفت، ردیف آوازی مختص به‌سبک آواز قزوینی و همچنین مرکب عالی آوازی را نزد استاد مستبصر آموخت.

هیمنه‌خوانی، اوج‌خوانی، بداهه‌خوانی و مطول‌خوانی از جمله ویژگی‌ها و خصایص سبک و شیوهٔ آواز قزوینی است و به‌دلیل ارتباط تنگاتنگ این سبک و شیوهٔ آوازی با فن تعزیه، اِلِمان‌های پاپیولاریته در آن به‌شدت محسوس است.

اثر تصویری مختصری در دسترس است که قطعهٔ کوتاهی از اجرای استاد خرم قزوینی را شاهدیم که اثر معروفِ «محمدعلی امیرجاهد» را می‌خواند. این قطعه توسط خوانندگان بسیاری بازخوانی شده است.

تأکیدات کلامی و به‌ویژه بیانِ آوازی خرم قزوینی بسیار تأمل‌برانگیز است و در اینجا این سئوال مطرح است که برخی از آلبوم‌های موسیقی کنونی که با کلی تبلیغات و جار و جنجال‌های رسانه‌ای به‌بازار می‌آید چگونه است که شنوندهٔ آگاه حتی رغبت نمی‌کند برای دومین مرتبه آن آلبوم و قطعات آن را بشنود ولی این قطعهٔ سی ثانیه‌ای، بارها و بارها بیننده و شنونده را ترغیب به دیدن و شنیدنِ آن می‌کند؟!

از دیگر چهره‌های مطرح و اما کمتر پرداخته شده کانون آوازی قزوین، «ضیاءالدین قاضی» (متولد ۱۳۲۰) مشهور به «آقا ضیاء» است.

در زمان خدمتِ نظام وظیفه توسط هم‌دوره‌ای‌های خود ترغیب به‌خواندن شد و همین امر او را بر آن داشت پس از اتمام خدمت سربازی به‌تهران عزیمت داشته و آواز را دنبال نماید. او با درک محاضرِ استادان گلپایگانی، عبدالوهاب شهیدی و احمد عبادی با ظرایف و دقایق فنِ آوازخوانی آشنا شد و پس از مراجعت به‌قزوین در سال ۱۳۴۸، جذبِ ادارهٔ فرهنگ و هنر آن شهر شد.

آواز چهارگاهی از وی در دسترس است که آن نیز توسط آوازخوان و آوازپژوه ارزنده جاوید عباسی‌فلاح به‌راقم این سطور مرحمت شد. این آوازِ کم‌نظیر برپایهٔ سروده‌ای از خواجه حافظ شیرازی و با نغمات سه‌تارِ استاد گرانمایه «علی‌اکبر خرم‌قزوینی» همراه است. آوازی که چندین بار باید آن‌را شنید و متألمانه به‌تصور و تجسم نشست.

باری؛ همانگونه که شرحش رفت، سبک و شیوهٔ آواز قزوینی حائز اِلِمان‌هایی است که جهت برانگیختنِ انگیزشِ شنیداری عامهٔ مردم به‌شنیدن آواز ایرانی بسیار مؤثر است. به‌زعم نگارنده، تحلیل سبک آواز قزوینی توسط آوازخوانان (به‌ویژه جوانانِ این عرصه) در جهت هر چه شنیدنی‌تر شدن آواز آنان و پرداختِ بهترِ شعر، تأثیر بسزایی جهت ارتقای کیفی آوازشان خواهد شد.

 فراموش نکنیم یکی از آفاتِ آواز و صداهای آوازیِ عصر حاضر، دوری آوازها از «طبیعت آواز» و فاصلهٔ صداها از «طبیعت آوای آوازی» است. طبیعتِ آواز و طبیعتِ صداهای آوازی در گذشته‌هایی نه‌چندان دور با آوازِ غالبِ این روزگار و آواهای آوازیِ تصنعی اغلبِ آوازخوانانِ عصر حاضر، بسیار متفاوت بود. وجود ارزندهٔ استادان «علی‌اکبر خرم قزوینی» و «ضیاءالدین قاضی»، به‌سلامت باد.

انتهای پیام