حمیدرضاویژه در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص تحولات و دستاوردهای ماه مبارک رمضان اظهار کرد: درخصوص همه مباحث عبادی، ابتدا باید فلسفه وجودی آن‌ها کشف شود؛ در این صورت با کشف این فلسفه، پس از به اتمام رسیدن عبادت می‌توانیم متوجه شویم انجام دادن این عبادت برای ما دستاوردی داشته‌است یا خیر.

وی ادامه داد: در مباحث قرآنی معمولاً درخصوص دلایل اعمال عبادی صحبت شده‌است. به عنوان مثال در آیه «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر» از سوره عنکبوت بیان شده‌است که «نماز انسان را از فحشا و منکرات نهی می‌کند». اکنون باید به این موضوع توجه کرد که آیا پس از تمام شدن نماز، قدرت بازدارندگی درمقابل گناهان در ما تقویت شده‌است؟ در این صورت دانستن فلسفه هرعبادت ضروری است که با توجه به آن بتوانیم متوجه شویم آیا دستاوردی در این خصوص داشته‌ایم یا خیر.

روزه‌داری سبب تقویت تقوای فردی و سپس تقوای اجتماعی می‌شود

این استاد حوزه علمیه با بیان این که روزه گرفتن نیز یک عمل عبادی است، بیان کرد: فلسفه روزه در آیه‌ای از قرآن این گونه بیان شده‌است:« یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ». به این ترتیب می‌توان به وجود رابطه‌ای میان روزه و تقوا، پی برد. این رابطه یکی از فلسفه‌هایی است که قرآن درخصوص روزه بیان کرده‌است.

ویژه خاطرنشان کرد: تقوا به معنی خودمدیریتی و خودکنترلی است به شکلی که انسان، توانایی را کسب کند که با استفاده از آن بتواند تمام موضوعات و مباحث وجودی و تمام اعضا و جوارح مانند چشم، گوش، زبان، دست، قلب و ... خود را کنترل کند.

وی اضافه کرد: این مدیریت‌ها مربوط به ویژگی تقواست و تقوا نیز با روزه گرفتن به‌دست می‌آید. تمام مبانی الهی عملی هستند و در عمل شکل می‌گیرند؛ به طوری که می‌توان برای آن‌ها از عنوان «تمرین کارگاهی» استفاده کرد. به صورتی که خداوند برای مدیریت و کنترل اعضاء وجودی ما، کارگاهی تمرینی تشکیل داده‌است.

این استاد حوزه علمیه تشریح کرد: اگر روزه مورد قبول خداوند قرار گیرد؛ توانمندی در انسان به وجود می‌آید که با استفاده از آن می‌تواند به طور کامل خود را کنترل کند. در حال حاضر که ماه مبارک رمضان به اتمام رسیده‌است، با دانستن فلسفه روزه، باید دقت کرد که تا چه اندازه این توانمندی در ما ایجاد شده‌است.

ویژه عنوان کرد: اگر پس از ماه رمضان کنترل بیشتری درخصوص کارهای حرام بر اعضاء بدن خود مانند چشم داشته‌باشیم، دستاورد روزه را به‌دست آورده‌ایم. در غیر این صورت اگر نتوانیم خودکنترلی و خود مدیریتی که به معنای تقوا است در خود ایجاد و یا افزایش دهیم، نتواسته‌ایم به دستاوردهای روزه دست پیدا کنیم. این دستاورد ابتدا به صورت فردی در انسان‌ها ایجاد می‌شود.

وی افزود: در مباحث دینی تقویت جنبه فردی انسان‌ها مانند خودکنترلی و خودمدیریتی باعث تقویت روابط اجتماعی افراد می‌شود و مانند دومینو عمل می‌کند. در این صورت دستاورد دیگر روزه این است که در کنار تقویت جنبه فردی، خود به خود انسان را به سمت روابط درست اجتماعی سوق می‌دهد. به شکلی که اگر شخصی روابط اجتماعی درست و خوبی نداشته‌باشد؛ جنبه فردی او به درستی تقویت نشده‌است. در نتیجه روزه او در زمینه قبولی، درست عمل نکرده‌است و صحت روزه او در مباحث فقهی جای می‌گیرد.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: آیت‌الله مطهری، در یکی از صحبت‌های خود گفته‌اند: روزی شخص روزه‌داری در جمعی بیان کرده‌است زمانی که روزه‌دار هستم و قند خونم کاهش پیدا کرده‌است، ممکن است حرف و سخنی بگویم که مناسب نباشد. شخص دیگری که در آن جمع حضور داشت اعلام کرد که من نیز زمانی که روزه‌دار هستم سخن که سهل است هرچه در اطراف من وجود دارد را به سمتی پرتاب می‌کنم.

ویژه ادامه داد: پس از آن فرد اول که متوجه عمل ناشایست و شرایط نامناسب شد؛ ادامه داد که من سعی می‌کنم از این پس زبانم را کنترل کنم شما نیز سعی کن که دستت را کنترل کنی. با توجه به این موضوع گاهی خودکنترلی و خودمدیریتی افراد با روزه گرفتن کاهش می‌یابد؛ درحالی که روزه گرفتن با تقویت جنبه خود کنترلی فردی انسان‌ها باعث تثبیت جنبه اجتماعی آنها می‌شود.

اخلاص بالاترین مرتبه تقوا است

وی اظهار کرد: حضرت زهرا (س) در خطبه فدکیه خود درمورد فلسفه روزه، موضوعی با عنوان «علل‌الشرایع» بیان کرده‌اند که در آن علل روه گرفتن، نماز خواندن، حج رفتن و ... گفته شده‌است؛ ایشان در این خطبه فلسفه روزه را اخلاص بیان می‌کنند. به این معنی که فرد می‌تواند با روزه گرفتن به اوج خود کنترلی حتی در زمینه نیت دست پیدا کند. به صورتی که شخص همه کارهای خود را برای خدا و در راه خدا انجام می‌دهد.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: در صورتی که پایین‌ترین سطح خودکنترلی، در واقع مدیریت وکنترل جوارح خود مانند چشم و گوش است. چنین فرد با اخلاصی که به اوج خودمدیریتی رسیده‌است، در اجتماع به صورت عالی عمل می‌کند. من پیشنهاد می‌کنم که مردم حتما خطبه فدکیه حضرت را مطالعه کنند.

ویژه خاطرنشان کرد: در سوره انسان درخصوص حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) بیان شده‌است که آنها انتظار هیچ جزا و حتی انتظار هیچ تشکری نداشته‌اند؛ به طوری که به مرحله‌ اخلاص که در واقع خودکنترلی در نیت است، رسیده‌اند.

این استاد حوزه علمیه درخصوص دستاوردهای ماه رمضان در افراد مختلف گفت: این دستاوردها به صورت نسبی بوده و هرکس باید پیشرفت خود را در مقایسه با رفتار خود قبل از ماه رمضان و روزه‌داری بسنجد. نکته دیگری که در مباحث عرفانی و سیروسلوک وجود دارد، مرحله به مرحله و پله به پله طی کردن این ویژگی‌هاست. در این خصوص می‌توان به جمله «سنگ بزرگ علامت نزدن است» نیز اشاره کرد.

ویژه اضافه کرد: به عنوان مثال درخصوص مراحل تقوا، می‌توان تقوای عام وسپس تقوای خاص را بیان کرد؛ به طوری که در تقوای عام، شخص نباید گناهی مرتکب شود اما در تقوای خاص انسان حتی نباید فکر گناه نیز در ذهنش به وجود آید. به طوری که اگر شخصی فعل حرامی را انجام می‌دهد برای ترک آن تلاش کند و پس از ترک کارهای حرام، انتظار می‌رود که حتی به انجام فعل حرام و یا مرتکب شدن به گناه نیز فکر نکند.

وی افزود: مرحله بعدی تقوا را می‌توان این‌گونه بیان کرد که فرد عمل عبادی را که انجام می‌دهد، فقط برای خدا باشد واین چیزی است که حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه بیان کرده‌اند. مباحث سیر و سلوک مراتبی دارد و با توجه به رتبه خود باید دستاوردهای خود در این زمینه را در نظر بگیریم. به طوری که ابتدا برای ترک گناهان و محرمات تلاش کنیم، پس از آن حتی درخصوص انجام فعل حرام فکر هم نکنیم، سپس سعی کنیم مکروهات را نیز کنار گذاشته، بعد از آن همه واجبات را انجام داده و سپس مستحبات را نیز به اعمال خود اضافه کنیم.

این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: همان‌طور که می‌دانید در مراحل عالی عرفان، با توجه به عبارت «حسنات الابرار سیئات المقربین » یعنی که اگر ابرار حسناتی انجام دهند برای مقربین سیئه محسوب می‌شود. به این ترتیب به دلیل مراتب بالای پیامبر اکرم (ص)  این تعبیر درخصوص ایشان این گونه بیان می‌شود که نماز شب بر ایشان واجب بوده، در صورتی که برای دیگران چنین نیست.

استغفار باعث ایجاد و حفظ پاکی در انسان می‌شود

ویژه عنوان کرد: به دست آوردن هر چیزی سخت نیست، بلکه نگهداری و حفظ آن مشکل است. به شکلی که زمانی که ما با تلاش کردن چیزی را به دست می‌آوریم برای حفظ آن نیاز به مراقبت شدیدتر و بیشتری است. به عنوان مثال زمانی که ما مقداری گوشت تهیه می‌کنیم، پس از آن نگهداری و ایجاد شرایطی برای جلوگیری از فاسدشدن آن مهم است.

وی اضافه کرد: برای آن که انسان بتواند به شرایط عالی برسد باید استغفار کند. همچنین استغفار برای حفظ این شرایط عالی نیز لازم است. حالت اول را استغفار رفعی می‌نامند به این معنی که برای بخشیده شدن کار اشتباه خود استغفار می‌کنیم، اما در حالت دوم برای نگهداری چیزهایی که به دست آورده‌ایم، استغفار می‌کنیم.

این استاد حوزه علمیه گفت: استغفار حالت دوم را دفعی می‌نامند. انسان برای جلوگیری از آسیب دیدن در زمان جنگ از کلاه خود استفاده می‌کند لذا یکی از مشتقاتی که در استغفار وجود دارد، کلمه مغفر به معنی کلاه خود است. به این ترتیب برای مراقبت شدید از دستاوردهای خود علاوه بر کارهایی که باید انجام دهیم، ذکر استغفار نیز به ما دستور داده شده‌است.

ویژه ادامه داد: کلمه عید از ریشه «عود» و یا «یعود» به معنی بازگشت، گرفته شده‌است. معانی متفاوتی برای عید در نظر گرفته شده‌است، اما به نظر من مهمترین نکته در این خصوص بازگشت انسان به بندگی خالص نسبت به خدا و شرایط ایده‌آل است. زیرا همان‌طور که می‌دانید شرایط ما همیشه ایده‌آل است، اما ما با گناهان آن را خراب می‌کنیم و لذا در روایات نیز گفته شده‌است که عید زمانی است که انسان گناه نکند.

 انتهای پیام