گرانی در هر دوره‌ای با ما بوده و افزایش قیمت‌ها اتفاق جدیدی نیست ولی اینکه در چند ماه اخیر وضعیت بازار و نوسان قیمت‌ها به گونه‌ای شده است که سبد خرید روز به روز کوچک‌تر شده و به ازای هر خرید، پول بیشتری از جیب‌تان کمتر می‌شود و حالا وضعیت به گونه‌ای شده که حتی افرادی که بی‌مهابا در فروشگاه‌ها خرید می‌کردند نیز، پیش از آن که کالایی را در سبد خرید خود جای دهند، به برچسب قیمت نگاهی می‌اندازند و جمع و تفریق ذهنی انجام می‌دهند.

در شرایط امروز، هم کاسب ناراضی است هم مشتری. تا بخواهید انگشت اتهام نسبت به برقراری چنین شرایطی به سمت و سویی نشانه بروید، هر دو، هم از گرانی ناله می‌کنند، هم از گران‌فروشی ولی هیچکدام از دو طرف قضیه نتیجه‌ای برای معیشت و سفره مردم ندارد.

می‌توان با قطعیت گفت که بازار در ماه‌های گذشته سامانی نداشت و قیمت کالاهای مصرفی خانوار مدام در حال تغییر و نوسان و در این میان افزایش‌ها، صعودی و فزاینده بالا می‌رود و تا مسئولان چاره‌ای برای افزایش ناگهانی یک محصول پیدا می‌کنند، خبر از افزایش قیمت چندین و چند محصول دیگر بازار را درمی‌نوردد و این چرخه همچنان ادامه دارد.

نشنیدیم که چیزی ارزان شود

قدم زدن در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهر می‌تواند مشتری‌هایی را از طبقات مختلف درآمدی در اختیار شما قرار دهد ولی اینکه پس از دیدن قیمت‌ها و هل دادن چرخ‌های خرید خالی چند نفر از آن‌ها حاضر به مصاحبه می‌شوند، سئوالی است که پاسخ آن به راحتی قابل حدس زدن است.

خانمی در حدود چهل و چند ساله که سبد خریدش نیمه‌پر است و بر سر یخچال در حال نگاه کردن به قیمت محصولات لبنی، حاضر به مصاحبه نسیت ولی می‌گوید: «اگر راست می‌گویید، به گوش مسئولان برسانید حالا که بسیاری از شرکت‌ها تعطیل شده و بیمه بیکاری فقط ماهیانه یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان به حساب کارگران واریز می‌کند، مردم توانی برای خرید ندارند و این پول‌ها طاقت گرانی را ندارد و اگر بخواهیم در حد معمول برای خانواده‌های‌مان خرید کنیم، همان روز اول تمام می‌شود».

زوج جوانی که دختر دو ‌ساله‌شان سعی دارد چرخ خرید را هل دهد، راضی به مصاحبه می‌شوند و در همان وهله اول تاکید دارند که مسئولان گوش شنوایی ندارند و حرف زدن، کار به جایی نمی‌برد.

هر دوی آن‌ها معلم هستند ولی با این وجود، از نوسان شدید قیمت‌ها گلایه‌ کرده و می‌گویند: «از ابتدای سال تا به امروز بارها قیمت بسیاری از محصولات تغییر یافته که یکی از آن‌ها پوشک بچه است. حبوبات، برنج، روغن، تن‌ماهی، مرغ، گوشت و تقریبا می‌توان گفت هر آنچه که قابل خوردن باشد، چندین برابر گران شده است».

آن ‌دو از گرانی پوشاک و لوازم‌خانگی شکایت کرده و مرد جوان ادامه می‌دهد: «در چند ماه گذشته اخبار مربوط به گرانی، احتکار و حتی تنظیم بازار را پیگیری می‌کردم و فقط می‌توانم بگویم که ستاد تنظیم بازار پله‌ای برای افزایش قانونی قیمت‌ها است، بدون اینکه مصرف‌کننده مورد توجه قرار گیرد. از طرفی بازرسی موجود در بازار کافی نیست و ستاد تنظیم بازار به ستاد تجدید آزار تبدیل شده است و نشنیدیم که چیزی ارزان شود».

نظارت؛ در لغت‌نامه دهخدا نظر کردن و نگریستن به چیزی. مراقبت و در تحت‌نظر و دیده‌بانی داشتن کاری و نگرانی و دیده‌بانی به سوی چیزی، معنی شده است و مردم از بازرسان انتظار دارند که بر قیمت‌ها و تحولات بازار نظارت داشته باشند.

معاون نظارت، بازرسی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در این رابطه می‌گوید: بیشتر نظارت‌ها در بازار نسبت به ۱۰۵ قلم کالای اساسی انجام می‌شود و تمرکز سازمان بازرسی صمت بیشتر بر روی کنترل قیمت این کالاها است.

اسماعیل مسلمی ادامه می‌دهد: نسبت به قیمت سایر اقلام نیز بر اساس شکایت‌های مردمی بازرسی صورت می‌گیرد اما حساسیت ما بیشتر روی ۱۰۵ کالای پرمصرف و ضروری مردم است. در حال حاضر بیشتر نظارت بر قیمت اقلامی مانند مرغ و تخم‌مرغ، لاستیک، حبوبات، برنج و غیره بوده و از جهتی نیز متاسفانه تغییرات روزانه ارز باعث تلاطم بازار شده است که این امر ضرورت نظارت‌ها را بیش از گذشته نمایان می‌کند.

وی می‌افزاید: حبوبات و اقلام پروتئینی جزو ۱۰۵ کالایی است که نظارت بر روی آن‌ها بیشتر شده است. البته باید عنوان کرد نظارت بر رعایت موارد پروتکل‌های بهداشتی مانند نانوایی‌ها و قصابی نیز بر عهده بازرسان سازمان صمت است.

این مسئول تصریح می‌کند: نظارت بر صدور و ارائه فاکتور فروش معتبر توسط واحدهای پوشاک و کفش، رعایت درصد سود مجاز در عمده و خرده‌فروشی‌ها، جلوگیری از عرضه کالاهای غیراستاندارد و برخورد قانونی با کالاهای قاچاق در سطح بازار، از فعالیت‌های مهم بازرسی است.

معاون نظارت، بازرسی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان خاطرنشان می‌کند: با توجه به گستردگی بازار و محدودیت‌هایی که اداره بازرسی این سازمان دارد، انتظار می‌رود شهروندان علاوه ‌بر شناخت و صیانت از حقوق خود، موارد تخلف را به سامانه ۱۲۴ این سازمان اعلام کنند تا از تخلفات پیش از آنکه گسترده‌تر شده، پیشگیری شود.

دو صد نفرین به فرمول گرانی

مرد میانسالی که لیست خریدی در دست دارد و بی‌تفاوت به قیمت‌ها در حال پیدا کردن قفسه‌هایی است که اجناس آن بر روی کاغذ نوشته شده، پس از شنیدن پیشنهاد مصاحبه کمی مکث می‌کند، مردد است ولی خیلی زود پس از کلنجار درونی حاضر به مصاحبه می‌شود.

آقای محمدی که خود بازاری است و عرضه‌کننده جزء محسوب می‌شود، تورم و ارز را عامل اصلی این نوسانات قیمتی دانسته و اظهار می‌کند: «این نوسانات قیمتی، فروشنده را نیز با مشکل جایگزینی کالا در مغازه‌اش مواجه کرده است و خرده‌فروش هرچقدر هم حاشیه سود خود را بالا می‌برد باز هم نمی‌تواند به راحتی کالاهای جدیدی را در مغازه‌اش جایگزین کند و حالا فروشنده‌ها باید به هزار و یک فرمول و روش، جنس جدیدی را بخرند تا بتوانند جایگزینی برای کالاهای فروش‌ رفته پیدا کنند».

وی می‌افزاید: «تورمی که در حال حاضر در اقتصاد ایجاد شده یک اتفاق ساده نیست، بلکه بیشتر شبیه یک ابرتورم است و هر روز پول و سرمایه بیشتری از مردم را از بین می‌برد. تا وقتی که فکری به حال تورم نشود، نمی‌توان بهبود شرایط را انتظار داشت. البته اخباری که در رابطه با اختلاس‌ها و ناکارآمدی منتشر می‌شود، بیشتر آدم را آزرده‌خاطر می‌کند».

تقریبا تردیدی وجود ندارد که تورم دورقمی معضل بزرگی برای اقتصاد کشور است و پس از شوک نفتی سال ۱۳۵۲، به جز چند سال، همواره تورم در اقتصاد ایران دورقمی بوده است. برای تورم در مکاتب مختلف اقتصادی راه‌حل‌هایی پیشنهاد شده، به طوری که طرف‌داران مکتب پولی معتقدند تورم همه‌جا و همیشه یک مسئله پولی است و در شرایطی رخ می‌دهد که انضباط پولی وجود نداشته و بازار با مازاد عرضه نسبت به تقاضا مواجه باشد.

طرف‌داران مکتب کینزی عوامل دیگری مانند افزایش هزینه‌های دولت را از عوامل ایجاد تورم در کشورها می‌دانند و بی‌انضباطی پولی نسخه واحدی است که همه صاحب‌نظران برای تورم بلندمدت می‌دانند و ایران نیز تقریبا نیم دهه با این بیماری مزمن دست به گریبان است.

بر اساس آماری که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان زنجان اعلام کرده است، نرخ تورم دوازده‌ ماه منتهی به مهرماه امسال به ۲۴.۹ درصد رسید که نسبت به ماه قبل ۱.۳ درصد رشد دارد.

شاخص قیمت در گروه عمده «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات» استان زنجان در مهرماه امسال نسبت به ماه قبل ۶.۳ درصد نسبت به ماه قبل افزایش نشان می‌دهد که در بین اقلام ماهی‌ها و صدف‌داران با ۱۱.۶ درصد، محصولات خوراکی طبقه‌بندی ‌نشده با ۱۱.۳ درصد، روغن‌ها و چربی‌ها ۱۰.۴ درصد، سبزیجات و حبوبات ۹.۴ درصد، گروه دخانیات و میوه و خشکبار ۸.۲ درصد، شیر، پنیر و تخم‌مرغ ۸.۳۱ درصد بیشترین نوسان قیمتی را به خود اختصاص دادند که در این بین گوشت قرمر، سفید و فرآورده‌های آن‌ها ۲.۱  درصد افزایش نسبت به ماه قبل را داشتند.

شاخص قیمت در گروه عمده کالاهای غیرخوراکی و خدمات استان در مهرماه نسبت به ماه قبل ۸.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. در این گروه حمل و نقل با ۱۳.۶ درصد، تفریح و فرهنگ با ۱۰.۸ درصد، پوشاک و کفش با ۹.۹ درصد بیشترین نوسانات قیمتی را نسبت به ماه قبل داشتند.

الان یا الان؟

قصه گرانی و نوسانات قیمتی به بهانه‌هایی همچون گرانی ارز، دپو شدن کالاها در گمرک، احتکار، قاچاق و ... سالیان سال است که به گوش مسئولان می‌رسد و مردم با جان و دل آن را احساس می‌کنند. یک روز بازار مرغ کم دارد، یک روز گوشت و شکر و روغن. گاهی حتی چیزهایی در بازار نایاب و حتی شدیدا گران می‌شود که بسیار بیش از نیاز کشور تولید می‌شود و گره‌های ریز و درشت زیادی در این کلاف سردرگم نوسانات قیمتی و بازار وجود دارد و کار به جایی رسیده که مغازه‌دار پیش از آنکه قیمت کالایی را به مشتری بگوید، گوشی تلفن را برداشته و قیمت جدید را جویا می‌شود. حالا قیمت‌ها به صورت الان یا الان است.

چند بیتی مهمان گل‌آقا باشید در باب گرانی:

از نو، همه اجناس به بازار گران شد / گردید گران، آن چه که ده بار گران شد

کالای به دکان و توی حجره و پستو / هم جنس تلنبار به انبار گران شد

پوشاک گران گشت به مانند خوراکی / دارو ز برای من بیمار گران شد

نان گشته سبک وزن، که یک نوع گرانی است / بر گرده ما بار، به تکرار گران شد!

آن سبزی از شام به‌جا مانده که بوده است / در روز مرا قاتق ناهار گران شد

گر گوجه‌فرنگی است گران جای عجب نیست / چون مال فرنگ است به ناچار گران شد

هرگز نشنیدیم شود اندکی ارزان / هرچیز که هر روز به خروار گران شد

می‌گفت چنین با خر خود مرد دهاتی / ای خر، ز برای تو هم افسار گران شد

امسال مرو نیز ز دست ای کت و شلوار / یکسال بمان، چون کت و شلوار گران شد

گل آقا. شماره ۸۴. تابستان ۱۳۷۱

انتهای پیام