دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله‌ خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می‌نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال‌ها، نمی‌تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.

حرف (ن)

ناکَس / ناکِث

ناکَس به فتح (ک) و با حرف (س) واژه‌ی فارسی است. (نا + کَس) به معنی نامرد و کسی که مردی و مروّت و انسانیّت را رعایت نمی‌کند. ناکِث به کسر (ک) و با حرف (ث) اسم فاعل از (ن ک ث) است. به معنی پیمان شکن و عهدشکن.  چون حرف‌های (س) و ( ث) هم آوا هستند لذا در گفتار و نوشتار  فقط با فتحه یا کسره از هم تشخیص داده می‌شوند. براین اساس باید بگوییم و بنویسیم: فلانی خیلی ناکِث است. (پیمان شکن و عهدشکن است) یا؛ فلانی خیلی ناکَس است. (نامرد است و انسانیت را رعایت نمی‌کند)

ناهار /  نَهار

روزگاری بر روی شیشه‌های قهوه‌خانه‌ها یا بر کارت دعوت‌های عروسی می‌نوشتند: نَهار آماده است؛ به صرف شام و نَهار. نَهار در زبان عربی به معنی روز است مقابل لَیل (شب). در آثار پیشینیان، نَهار مُخفّف ناهار به کار رفته است ولی ناهار در اصل،  واژه‌ی فارسی است (نا+هار) گفته می‌شود که (آهار) یا (هار) در زبان فارسیِ گذشته به معنی خوردن و خوراک بوده است. پیشوند نفی (نا) بر سر آن آمده و منفی شده: (ناهار) یعنی غذا نخورده یا ناشتا یا؛ غذایی که در ظهر می‌خورند. از آن، فعل ناهار کردن (غذاخوردن) ساخته شده است.

نثر مُحاوره‌ای یا شکسته

می‌دانیم که برخی سروده‌ها (ترانه‌ها) را می‌توان به نثر مُحاوره یا شکسته خواند و نوشت و نیز در نقل قول‌ها جمله‌های محاوره‌ای را با لحن یا لهجه یا گویش خاصّ، به ویژه در داستان‌ها به نثر شکسته می‌توان داخل گیومه نوشت. متأسفانه اخیراً دیده می‌شود که در بسیاری از نوشته‌های رسمی، اطلاعیه‌ها به ویژه در برگه‌های امتحانی، حتی در خطاب به استاد یا معلم، جمله‌ها را به صورت نثر محاوره‌ای با فعل و ضمیر مفرد با غلط‌های فراوان املایی می‌نویسند.

مانند: می‌گن دانشمندا خیلی اخترا داشتن. استاد، می‌دونی که گرفتارم، تورو خدا... بچه‌ها، ورقه‌هاتونو بدین دفتر. چنان که ذکر شد نوشتن نثر محاوره‌ای یا شکسته فقط در برخی جاهای خاص امکان دارد نه در همه جا. لازم است که در امر نگارش حتّی یک اطّلاعیه‌ی کوچک، از شکل درست واژگان (کتابی) استفاده کنیم.

نردبان /  نردبام /  نوردبان

واژه‌ی نَردبان در متون نظم و نثر با همین املای امروزی به کار رفته است.یعنی وسیله‌ای برای بالا رفتن از جایی.

اُدبا (نردبان) را از نردبام و نوردبان و نوردبام درست‌تر می‌دانند.

نفوذکرد / رسوخ کرد

معمولاً می‌گویند: این مطلب در ذهن رسوخ می‌کند. رسوخ در عربی یعنی استوار و محکم بودن. اسم فاعلش، راسِخ است. یعنی محکم، قوی و با اراده. برخی به سبب شباهت واژه‌ی (رسوخ) با (سوراخ) گمان می‌کنند که باهم مترادفند. نفوذ کردن با رسوخ کردن تفاوت دارد. باید به جای رسوخ کردن از (نفوذ کردن) استفاده کنیم. بنابراین جمله‌ی بالا را باید این گونه بگوییم: این مطلب در ذهن نفوذ می‌کند یا راه می‌یابد.

انتهای پیام