کومسای مراسم تاریخی مردم اورامان است که سالهاست در بخش جغرافیایی اورامان تخت با حضور جمع کثیری از مردم برگزار می شود.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه کردستان، مراسم تاریخی «کومسای» روز جمعه(11 اردیبهشت) در اورامان تخت با حضور شمار زیادی از مردم منطقه، سایر نقاط ایران و حتی مهمانان خارج از کشور برگزار شد.

مراسم پیر شالیار در روستای اورامان‌تخت (هورامان) کردستان، هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» در سه روز جشن گرفته می‌شود.

مقبره پیر شالیار که از موبدان عبدالقادرگیلانی بوده است در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد.

 این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف زنی، نوعی رقص، خوردن آش، و شب‌نشینی و خواندن شعر و دعا است.

در افسانه‌های مردم منطقه اورامانات پیری اسطوره ای به نام «پیر شالیار» هست که می گویند صاحب کرامات بوده است.

 از جمله این کرامات عجیبی که درباره او روایت می کنند ماجرای شفا یافتن «شاه بهار خاتون» دختر شاه بخارا است که «پیر شالیار» او را شفا می‌دهد.

 ماجرا از این قرار بوده است که «شاه بهار خاتون» کر و لال است و تمام طبیبان از مداوای او عاجز می مانند تا اینکه آوازه «پیر شالیار اورامی» به بخارا می رسد.

 پادشاه بخارا هم شرط کرده است که هر کسی دخترش را شفا دهد او را به عقد وی درمی آورد و بالاخره عموی پادشاه با عده ای از اطرافیان پادشاه به سمت اورامان به راه می افتند تا دختر را به نزد «پیر شالیار» ببرند.

وقتی که نزدیک روستای «اورامان تخت» می رسند گوش‌های دختر به طوری آنی شنوا می گردند و وقتی هم به نزدیکی‌های خانه «پیر شالیار» می رسند صدای نعره دیوی توجه آنها را جلب می‌کند و سریع دیو از تنوره ای که هم اکنون اهالی به آن «تنوره دیوها» می گویند و نزدیک خانه «پیر شالیار» هست، بر زمین می افتد و کشته می شود، در این اثنا زبان «شاه بهار خاتون» هم باز می‌شود و شروع به صحبت کردن می کند.

 پادشاه دخترش را به عقد وی در می آورد و مردم جشن عروسی بزرگی برای پیرشالیار و بهار خاتون برپا میکنند که مراسمی که امروز برگزار می‌شود سالگرد همان روز است.

اما تفاوت برگزاری این مراسم با سالهای گذشته، حضور مسئولین برای بررسی وضعیت اورامان و فراهم کردن زمینه های لازم برای ثبت جهانی این منطقه بود.

«کومسای» به معنای یادگیری جمعی است

ملا علی مقدمی، امام جمعه اورامان در این مراسم اظهار کرد: عروسی پیر شالیار سالهاست در میان مردم اورامانات مرسوم بوده و این آیین هر ساله در اواسط اردیبهشت ماه در اورامان با حضور جمع کثیری از مردم منطقه و همچنین مسافران زیادی از تمام نقاط ایران و همچنین کشورهای خارجی نیز برگزار می شود.

وی افزود: مراسم پیر شالیار که به اصطلاح به آن «کومسای» گفته می شود، چنان که از نام آن پیداست، از ترکیب دو کلمه «کوم» و «سای» تشکیل شده که «کو» به معنای جمع و «سای» نیز به معنای یادگیری است.

مقدمی با اشاره به اینکه کومسای به معنای یادگیری جمعی است، عنوان کرد: در این روز، مردم روستا در این مکان جمع شده و معتمدین و ریش سفیدان روستا، یادگیری مسائل ماه های آینده و برنامه ریزی را به آنان آموزش داده و دهیار، کدخدا، آبیار و ... را تعیین می کردند.

امام جمعه اورامان ذکر کرد: پس از انجام این کارها، همه از هم طلب حلالیت کرده و هر کس به پست تعیین شده خود بازمی گشت.

وی با اشاره به اینکه مردم این منطقه مردمی سخت کوش هستند، تصریح کرد: این مراسم هر سال قبل از طلوع آفتاب انجام گرفته است.

مقدمی با اشاره به اینکه در سالهای گذشته زنان اجازه حضور در این مراسم را نداشتند، خاطرنشان کرد: در دوران گذشته به این دلیل که کارهایی هم چون چوپانی، کدخدایی و ... به زنان واگذار نمی شد، بنابراین اجازه حضور در این مراسم را نداشتند اما امسال با تفکیک شدن جایگاه، زمینه حضور زنان در این مراسم نیز فراهم شد.

شکستن سگ مزار درویش موسی، یکی از مریدان پیر شالیار و دادن آن به مردم به عنوان تبرک نیز از دیگر مراسم هاییست که در این روز برگزار شده و مردم این منطقه معتقدند که این سنگ تا سال آینده رشد خواهد کرد.

هورامان، یگانه ترین منطقه کشور از لحاظ پوشش طبیعی

بشیر قاسمی، عضو شورای شهر هورامان نیز در این مراسم اظهار کرد: مراسم کومسای، نماد اعتقادات کهن مردم این منطقه با چندهزار سال قدمت می باشد.

وی افزود: هورامان، یگانه ترین منطقه کشور از لحاظ جغرافیایی و پوشش گیاهی و طبیعی است و کوه های سر به فلک کشیده این منطقه گواه این ادعاست.

عضو شورای شهر اورامان عنوان کرد: زبان مردم این منطقه نیز که «هورامی» است، زبانی کهن است و نماد غرور و افتخار و قدرت مردم این منطقه می باشد.

اورامان، معیارهای ثبت جهانی را داراست

آرمان وطن دوست، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان در حاشیه مراسم کومسای در گفت و گو با خبرنگاران اظهار کرد: ثبت اورامان در فهرست آثار جهانی امسال در دستور کار مدیریت استان قرار گرفته است.

وی افزود: بر اساس معیارهای جهانی ثبت جهانی مناطق فرهنگی مختلف، دارا بودن حداقل چند مورد از معیارهای ثبت جهانی که 10 مورد است، می باشد که خوشبختانه اورامان بسیاری از این معیارها را داراست.

وطن دوست ذکر کرد: امیدوراریم بتوانیم از تمام ظرفیت های موجود در این منطقه بهره گرفته و آن را به ثبت جهانی برسانیم.

وی با اشاره به اینکه فراهم نبودن زیرساخت ها، تاثیری بر موافقت یونسکو برای ثبت جهانی اورامان ندارد، عنوان کرد: با ثبت جهانی این منطقه در فهرست جهانی، امکان فراهم کردن زیرساخت ها و توسعه این منطقه به راحتی ممکن خواهد بود.

وی ذکر کرد: این امر مهم تنها توسط اداره میراث فرهنگی ممکن نخواهد بود بلکه نیاز به همکاری مجموعه مدیریت استان داشته و همکاری و تلاش همه جانبه برای تحقق این امر مهم  ضروری است.

وی در پایان با اشاره به اینکه امروز 10 هزار نفر مسافر برای حضور در مراسم کومسای به اورامان آمده اند، یادآور شد: حضور مردم نشان از علاقمندی آنان بوده و همچنین در ماندگاری این مراسم نیز تاثیر گذار خواهد بود.

اورامان باید به تمام دنیا معرفی شود

قطب الدین صادقی، نویسنده و کارگردان کردستانی نیز در حاشیه این مراسم در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه این منطقه ظرفیت های لازم برای ثبت جهانی را دارد، اظهار کرد: باید از این ظرفیت ها به نحوی شایسته بهره گرفت و آن را به تمام دنیا شناساند.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از سنت های گذشته در مناطق مختلف کشور فراموش شده است، افزود:  اگرچه مراسم کومسای همچون گذشته برگزار نمی شود اما خوشبختانه تا کنون که چند هزار سال از قدمت آن می گذرد، با استقبال هزاران نفری مردم روبروست.

این نویسنده و کارگردان کردستانی با اشاره به اینکه هنر، فرهنگ، آداب و اخلاق مردم این منطقه موجب ماندگاری این آداب و رسوم شده است،  یادآور شد: برای ماندگاری این آداب و رسوم باید آن را به مردم سایر نقاط جهان معرفی کرد.

اورامان در 75 کیلومتری شهرستان مریوان قرار دارد.

امید است با فراهم کردن تمام زیرساخت ها و با ثبت جهانی این منطقه، این فرهنگ برای همیشه ماندگار شود.

گزارش: سرگل آرش خبرنگار ایسنا منطقه کردستان