این روزها هر جا صحبتی از زعفران است درد دل‌ها و دغدغه‌های بی‌شمار زعفران‌کاران جزء جدا نشدنی این صحبت‌ها است، زعفرانی که یکی از مهمترین خواصش نشاط‌آور بودن است اما سال جاری به دلیل قیمت پایین زعفران و عدم نظارت بر بازار فروش گل زعفران، نشاط از چهره زعفران‌کاران رخت بر بسته است.

زعفران گناباد با محوریت روستای سنو با عنوان نظام تولید زعفران مبتنی بر آبیاری قنات، در اواخر سال ۹۷ به عنوان سومین میراث کشاورزی ایران در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) به ثبت جهانی رسید. شهرتی جهانی که نزدیک به ۲ سال از آن می‌گذرد اما زعفران‌کاران گناباد و روستاهای گناباد از جمله روستای سنو مانند بسیاری از زعفران‌کاران استان، این روزها در حالی بر سر مزارع زعفران حاضر می‌شوند که گرد نا امیدی و دلسردی بر چهره‌هایشان نشسته است...

مشکلات و درد دل‌هایشان فراوان است و به قول خودشان بارها و بارها آن را بازگو کرده‌اند به امید اینکه شاید روزی حرف‌هایشان، به گوش مسئولان مربوطه برسد.

برنامه خاصی برای استفاده بهینه و متناسب با ثبت جهانی زعفران سنو انجام نشده است

اصغر صادقیان عضو شورای اسلامی روستای سنو که خود نیز به کار کشت زعفران مشغول است در گفت‌وگو با ایسنا از مهمترین دغدغه‌ها و مشکلات زعفران‌کاران گفت و عنوان کرد: شاید یکی از دلایل افت قیمت گل زعفران، تولید محصول بیش از حد در سال‌های اخیر است به طوری که بسیاری از افرادی که قبلا محصولات دیگری می‌کاشتند برای سود اقتصادی بیشتر به کاشت زعفران آن هم در مقیاس بالا روی آوردند.

صادقیان تأکید کرد: اصل کشت زعفران به صورت خرده مالکی است و حضور افراد دلال و سودجو که تنها برای سود اقتصادی اقدام به کشت زعفران کردند باعث شد که قیمت زعفران نزولی شود و متاسفانه در این بین کشاورزان خرده مالک آسیب دیدند.

مدیرعامل شرکت تعاونی زعفران‌کاران روستای سنو در رابطه با خرید حمایتی زعفران گفت: خرید حمایتی زعفران طرحی است که برای حمایت از کشاورزان خرده مالک است اما این طرح نیز فقط برای خرید کلاله زعفران است و برای کشاورزانی که به دلیل نبود نیروی کار و یا گرانی نیروی کارگری مجبورند گل‌های زعفران را بفروشند دردی دوا نمی‌کند.

این عضو شورای اسلامی روستای سنو گفت: مهمترین دغدغه زعفران‌کاران در فصل برداشت گل زعفران، نبود مرجع و نهاد قیمت‌گذاری گل زعفران است و بر قیمت گل زعفران، هیچ نظارتی اعمال نمی‌شود.

وی ادامه داد: زعفران خشک را تا هر زمانی می‌توان نگه داشت و منتظر ماند تا قیمتش مناسب شود ولی گل زعفران عمر کوتاهی دارد و کشاورز مجبور است گل را با هر قیمتی که در بازار می‌گویند حتی قیمت‌های بسیار پایین، به فروش برساند تا گل خراب نشود.

وی اظهار کرد: حتی در خرید حمایتی زعفران نیز در ابتدا ۳۰ درصد مبلغ به کشاورز پرداخت می‌شود و برای پرداخت مابقی آن چه به لحاظ زمان پرداخت و چه به لحاظ میزان پرداخت هیچ برنامه مشخصی وجود ندارد و پول به صورت خرد خرد به کشاورز پرداخت می‌شود که این پول بیشتر صرف هزینه‌های جاری زندگی شده و کشاورز نمی‌تواند در موقع مشخص از این پول برای هزینه‌های مربوط به کود، کارگر و غیره برنامه‌ریزی کند.

صادقیان افزود: میزان تولید زعفران حدود ۲۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است که یکی از دلایل این کاهش تولید، دلسردی کشاورزان بوده چرا که وقتی قیمت گل و زعفران خشک پایین است کشاورز قدرت این را ندارد که برای مزرعه‌اش کود عالی و مرغوب تهیه کند و همین امر روی کیفیت و کمیت محصول تأثیر می‌گذارد.

وی عدم برخورداری کشاورزان از آموزش‌های لازم مرتبط با زعفران را یکی دیگر از ضعف‌ها و کمبودهای مربوط به زراعت زعفران دانست و تصریح کرد: متاسفانه بسیاری از کشاورزان حتی در مورد کود مناسب برای گیاه آگاهی لازم را ندارند و بسیاری اوقات از کودهای یارانه‌ای که مخصوص محصولات باغی است و برای زعفران کارایی ندارد، استفاده می‌کنند.

عضو شورای اسلامی روستای سنو گفت: نزدیک به ۲ سال از ثبت جهانی زعفران روستای سنو در سازمان جهانی خوار بار کشاورزی ملل متحد( فائو) می‌گذرد اما تا کنون عملا هیچ برنامه خاصی برای استفاده بهینه و متناسب با ثبت جهانی انجام نشده است.

بازار گل زعفران دست دلال‌ها و واسطه‌ها است و بر قیمت‌گذاری گل هیچ نظارتی نیست

حسن علیخانی از دیگر کشاوزران روستای سنو است که به گفته‌ خودش ۳۵ سال است که به کار کشت زعفران مشغول است؛ او هم مثل بسیاری از زعفران‌کاران دل پر دردی داشت و صحبت در مورد زعفران را با بیان مهمترین دغدغه‌های این روزهای زعفران‌کاران شروع و در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: در حال حاضر هزینه‌های زعفران با درآمدهای آن اصلا تناسبی ندارد.

وی ادامه داد: در سال جاری قیمت یک کیلو گل زعفران به طور متوسط ۵۰ هزار تومان بود که این قیمت در برابر هزینه‌های بالای مربوط به برداشت و پاک کردن گل زعفران مبلغ بسیار ناچیزی است.

این زعفران‌کار روستای سنو عدم نظارت بر بازار خرید و فروش گل زعفران را یکی دیگر از مشکلات پیش روی زعفران‌کاران دانست و عنوان کرد: متاسفانه بازار گل دست دلال‌ها و واسطه‌ها است و بر قیمت‌گذاری آن هیچ نظارتی نیست به طوری که ملاک قیمت‌گذاری آن‌ها تنها میزان گل زعفران است و روزهایی که گل زعفران زیاد است قیمت بسیار پایین تعیین می‌کنند و روزهایی که گل کم است قیمت را بالا می‌برند.

وی در ادامه به طرح خرید حمایتی زعفران اشاره کرد و افزود: این طرح، طرح خوبی است اما بنا بر تجربه سال گذشته، ۳۰ درصد پول را اول پرداخت کردند و ۷۰ درصد مابقی را طی ۶ الی ۷ ماه پرداخت کردند که اگر پرداختی‌ها به موقع و بدون تأخیر باشد، خیلی بهتر است.

دهستان زیبَد در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان گناباد و در منطقه‌ای کوهپایه‌ای از توابع بخش کاخک واقع شده است و یکی از مناطقی است که کاشت زعفران در آن رایج است و بیشترین سطح زیر کشت آن نیز مربوط به روستای سنو است.

با بهبود مدیریت می‌توان در کمترین سطح، بالاترین عملکرد را داشت

مسئول جهاد کشاورزی دهستان زیبَد در رابطه با مهمترین مشکلات حوزه زعفران در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: در حال حاضر مشکل اصلی زعفران، توسعه کشت در کل کشور، همچنین کشت در کشورهای همسایه یا رقیب مثل افغانستان، اسپانیا و چین است که باعث افزایش تولید شده است و گاه این میزان تولید با میزان مصرف همخوانی ندارد.

وحید محمدزاده کاخکی تداوم گرما، نبود بارندگی در زمان مناسب، پیر بودن مزارع زعفران، عدم رسیدگی مناسب کشاورزان به مزارع زعفران به دلیل گرانی کودها، مخارج بالای نیروی کارگری و ارزان بودن قیمت زعفران را از جمله مهمترین دلایل کاهش تولید زعفران در منطقه دانست.

محمدزاده کاخکی توضیح داد: زعفران گیاهی به شدت مدیریت پذیر است یعنی نیاز به افزایش سطح زیر کشت نداریم و با افزایش و بهبود مدیریت می‌توانیم شاهد افزایش چشمگیر عملکرد گیاه باشیم.

وی اظهار کرد: با توجه به اینکه کاشت و برداشت زعفران به صورت دستی انجام شده و نیروی کارگری زیادی را می‌طلبد، با افزایش بی‌رویه سطح زیر کشت مخالفیم بلکه با استفاده از همین ظرفیت موجود در منطقه و بهبود مدیریت، علاوه بر صرفه‌جویی در زمین، آب و نهاده‌ها، می‌توان در کمترین سطح، بالاترین عملکرد را داشت.

محمدزاده کاخکی مطرح کرد: در حال حاضر عملکرد متوسط بین ۴ تا ۶ کیلو ریشه(کلاله) خشک در هکتار است و در سال‌های اخیر با علمی سازی کشاورزی و آموزش و ترویج کاشت آرمانی زعفران شامل کاشت با تراکم بالا، غده‌های با وزن بیش از ۸ گرم، کشت ردیفی و دانه تسبیحی، جابه‌جایی به موقع پیاز زعفران و جلوگیری از پیر شدن مزارع توانسته‌ایم گام‌های خوبی در جهت افزایش تولید در منطقه برداریم اما هنوز جای کار بسیاری دارد.

وی تصریح کرد: هر هکتار زمین زعفران در صورت یک برنامه‌ریزی مدون می‌تواند زمینه اشتغال حدود ۲۰۰۰ نفر را فراهم کند.

زعفران گناباد به دلیل آبیاری مبتنی بر قنات،کیفیت و عیار مرغوبی دارد

مدیر جهاد کشاورزی گناباد نیز در رابطه با کشت زعفران در گناباد در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: سطح زیر کشت زعفران در گناباد ۳ هزار و پانصد هکتار است و معمولا سالانه بین ۹ تا ۱۲ تن برداشت محصول داریم.

علیرضا حسین‌زاده اظهار کرد: کشت زعفران در گناباد و روستاهای آن قدمتی دیرینه دارد و یکی از محصولاتی که در شهرهای کویری خوب عمل می‌کند زعفران است اما در سال‌های اخیر با توجه به سن بالای زعفران‌های کشت شده، مقداری کاهش تولید داشتیم.

وی ادامه داد: در سال جاری شاهد افت قیمت زعفران بودیم که برای حمایت از زعفران‌کاران طرح خرید حمایتی زعفران را در شهرستان داریم که قیمت تقریبا مناسبی است و توصیه ما به کشاورزان این است که در مرحله پاک کردن زعفران دقت لازم را داشته باشند تا هنگام خرید زعفران مشکلی پیش نیاید.

حسین‌زاده خاطر نشان کرد: یکی از مشکلاتی که زعفران‌کاران با آن مواجه هستند قیمت بالای نیروی کارگری است که با توجه به اینکه گل زعفران از شهرهای اطراف نیز وارد گناباد شد قیمت پاک کردن گل زعفران بالا است و برای کشاورز مقرون به صرفه نیست.

وی همچنین یادآور شد: در سال جاری با توجه به شیوع ویروس کرونا، کار برداشت و پاک کردن زعفران برای کشاورزان محدودیت‌هایی به همراه داشته است و در تمامی مراحل کار باید رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی را هم مدنظر قرار دهند

وی با اشاره به مرغوبیت زعفران گناباد، تأکید کرد: عصاره گیاه زعفران در مناطق خشک بالاتر است و زعفران گناباد شاید به لحاظ ظاهری با زعفران بعضی شهرها برابری نکند اما به لحاظ کیفیت و عیار بسیار مرغوب است همچنین یکی از امتیازات زعفران گناباد که زمینه ثبت جهانی این محصول در سازمان خواربار جهانی نیز شد، آبیاری مبتنی بر قنات است.

مدیر جهاد کشاورزی گناباد ثبت جهانی زعفران گناباد را فرصت بی‌نظیری برای سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی دانست و گفت: سرمایه‌گذاران باید این فرصت به دست آمده را مغتنم بشمارند و برای افزایش تولید و بهره‌برداری و مخصوصا فرآوری زعفران در شهرستان گام‌هایی بردارند.

فصل برداشت گل زعفران در گناباد و به خصوص دهستان زیبد و روستای سنو رو به اتمام است. شاید تعدادی از کشاورزان دلشان خوش است به خرید حمایتی زعفران اما در این میان کشاورزانی که مجبور بودند به دلیل هزینه‌های بالای کارگری، گل زعفران را با قیمتی هر چند پایین بفروشند جز حسرت و نا امیدی چیزی از این طلای سرخ عایدشان نشد...

روستای سنو در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان گناباد واقع شده است و اولین موزه تخصصی زعفران کشور نیز در این روستا قرار دارد.

انتهای پیام